Ουκρανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι επιχείρησαν το Σαββατοκύριακο να αναδιαμορφώσουν το ειρηνευτικό σχέδιο του Αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ, για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία. Το σχέδιο, το οποίο φέρεται να έχει διαμορφωθεί με καθοριστική συμβολή της Μόσχας, εμφανίζεται να γέρνει προς τις απαιτήσεις του Κρεμλίνου, προκαλώντας ανησυχίες σε Κίεβο και ευρωπαϊκές πρωτεύουσες για τους όρους που θα μπορούσε να επιβάλει η Ρωσία σε μια μελλοντική συμφωνία.
Ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν, από την πλευρά του, απλώς παρακολουθούσε.
Για τον Ρώσο ηγέτη, ένα φιλορωσικό ειρηνευτικό σχέδιο που κατοχυρώνει τη μόνιμη υποταγή της Ουκρανίας θα ήταν νίκη. Το ίδιο και μια αποτυχία της διαδικασίας, που θα οδηγούσε τον Τραμπ να αποσύρει την αμερικανική στήριξη προς το Κίεβο και να εντείνει τη σύγκρουση με τους Ευρωπαίους συμμάχους, σημειώνουν σε ανάλυσή τους οι New York Times.
Αμερικανοί και Ουκρανοί αξιωματούχοι ανέφεραν πρόοδο στις συνομιλίες για την τροποποίηση της πρότασης, λέγοντας ότι είχαν συμφωνήσει σε κάποιες αλλαγές. Έως αργά τη Δευτέρα, οι αξιωματούχοι είχαν επιστρέψει στις χώρες τους.
Παραμένει ασαφές αν ο Πούτιν θα αποδεχθεί τις αλλαγές αυτές. Την Παρασκευή, σε τηλεδιάσκεψη με αξιωματούχους ασφαλείας, ο Ρώσος πρόεδρος δήλωσε ότι το σχέδιο των 28 σημείων μπορεί να αποτελέσει τη βάση μιας ειρηνευτικής διευθέτησης, εφόσον προηγηθεί «ουσιαστική και περιεκτική συζήτηση», διαφορετικά, η Ρωσία μπορεί να συνεχίσει να επιβάλλει τις θέσεις της στην Ουκρανία με τη βία.
Περισσότερες ουκρανικές πόλεις θα πέσουν στα χέρια των ρωσικών δυνάμεων, «ίσως όχι τόσο γρήγορα όσο θα προτιμούσαμε, αλλά αναπόφευκτα», προειδοποίησε ο Πούτιν. Είπε ότι μια τέτοια πορεία «μας εξυπηρετεί επίσης», καθώς η Μόσχα είναι ικανοποιημένη με την προώθηση των συμφερόντων της «μέσω της ένοπλης αντιπαράθεσης».
Το μήνυμά του: Το αυταρχικό του σύστημα μπορεί να αντέξει περισσότερο από τους πόρους και τη βούληση των αντιπάλων του.
«Η Δύση έχει μπει σε έναν διαγωνισμό αντοχής με τον Βλαντίμιρ Πούτιν. Ποιος μπορεί να αντέξει περισσότερο;» είπε ο Αλεξάντερ Γκαμπούεφ, διευθυντής του Carnegie Russia Eurasia Center. «Σε αυτό τον διαγωνισμό, ο Πούτιν μπορεί να σταθεί σαν ατσάλι όπως και το σύστημά του».
Οι Ουκρανοί είναι εξίσου ανθεκτικοί, σημείωσε ο Γκαμπούεφ, αλλά «υπολείπονται σε πόρους», αντιμετωπίζοντας έλλειψη προσωπικού, οπλισμού και χρημάτων, καθώς και την απουσία ενιαίας δυτικής στήριξης.
Η ικανότητα του Πούτιν να συνεχίσει τον πόλεμο δεν είναι απεριόριστη. Η οικονομία του αντιμετωπίζει προβλήματα, ιδιαίτερα μετά από τη σημαντική πτώση στα έσοδα από το πετρέλαιο, που επιδεινώθηκε από τις πρόσφατες κυρώσεις της κυβέρνησης Τραμπ. Η Μόσχα αυξάνει τους φόρους για να χρηματοδοτήσει την πολεμική προσπάθεια και έχει περικόψει τον στρατιωτικό προϋπολογισμό της επόμενης χρονιάς. Οι ρωσικές δυνάμεις βρίσκονται σε θέση επίθεσης, αλλά η προέλαση είναι αργή και κοστοβόρα σε ανθρώπινες ζωές και υλικό.
Κι όμως, ο Πούτιν θεωρεί ότι -σε σύγκριση με την Ουκρανία- ο χρόνος είναι με το μέρος του. Κι ενώ ο Πούτιν εμφανίζεται άνετος με το ενδεχόμενο η ειρηνευτική διαδικασία να προχωρήσει ή να καταρρεύσει, ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι βρίσκεται υπό ασφυκτική πίεση σε πολλά μέτωπα, καθώς ο Τραμπ τον πιέζει να αποδεχθεί έως την Πέμπτη το ειρηνευτικό σχέδιο.
Η κατάσταση στο πεδίο της μάχης επιδεινώνεται για την Ουκρανία. Ο Ζελένσκι έχει αποδυναμωθεί στο εσωτερικό από ένα σκάνδαλο διαφθοράς. Και η Ουκρανία ξεμένει από τα χρήματα που χρειάζεται για να στηρίξει την άμυνά της και την οικονομία της, ενώ οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί της ταλαντεύονται σχετικά με το αν θα χρησιμοποιήσουν τελικά τα δισεκατομμύρια δολάρια από τα παγωμένα ρωσικά κεφάλαια για τη χρηματοδότηση του Κιέβου.
Ο κ. Τραμπ έχει επίσης αρχίσει να στρέφεται ξανά κατά της Ουκρανίας, κατηγορώντας τον Ζελένσκι το περασμένο Σαββατοκύριακο ότι δείχνει «ΜΗΔΕΝΙΚΗ ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΜΑΣ».
Αυτές οι προσπάθειες οδήγησαν στο σχέδιο των 28 σημείων, το οποίο ανέδειξε την αδιαλλαξία του Πούτιν σχετικά με τον πόλεμο, ένα σχέδιο που τώρα η Ουκρανία και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί της προσπαθούν να τροποποιήσουν.
Ο Γιούρι Ουσάκοφ, σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής του Κρεμλίνου, δήλωσε τη Δευτέρα ότι πολλές -«αλλά όχι όλες»- από τις θέσεις του σχεδίου είναι αποδεκτές για τη Ρωσία, αλλά απαιτούν λεπτομερή συζήτηση. Πρόσθεσε ότι οι ευρωπαϊκές αντιπροτάσεις που κυκλοφορούν δεν είναι εποικοδομητικές.
Οι περισσότερες από τις διατάξεις του σχεδίου των 28 σημείων αντανακλούν τις πάγιες απαιτήσεις του Πούτιν, συμπεριλαμβανομένης μιας νομικά κατοχυρωμένης απαγόρευσης ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Ωστόσο, δεν είναι σαφές αν ο Πούτιν θα αποδεχόταν το σχέδιο ακόμη και στην αρχική του μορφή. Ορισμένα επιμέρους σημεία συνιστούν υποχώρηση σε σχέση με προηγούμενες προτάσεις του Κρεμλίνου – όπως το ανώτατο όριο για τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις στους 600.000 στρατιώτες, έναντι των 100.000 που είχε προτείνει η Μόσχα στις διαπραγματεύσεις του 2022.
Στις δηλώσεις του την Παρασκευή, ο Πούτιν το παρουσίασε σαν να είχε ήδη κάνει υποχωρήσεις. Είπε ότι όταν συναντήθηκε τον Αύγουστο με τον Τραμπ στην Αλάσκα, οι Αμερικανοί ζήτησαν από τη Ρωσία να επιδείξει ευελιξία και ότι εκείνος ήταν «έτοιμος» να το κάνει.
Με αυτό, ο Πούτιν πιθανότατα αναφερόταν στο ζήτημα των εδαφών. Οι Ρώσοι διαπραγματευτές εγκατέλειψαν την αρχική απαίτηση η Ουκρανία να παραδώσει το σύνολο των τεσσάρων περιοχών που η Μόσχα «προσάρτησε» το 2022 παρότι η Ρωσία δεν ελέγχει μεγάλες εκτάσεις αυτών των περιοχών, συμπεριλαμβανομένων των δύο πρωτευουσών.
Στην Αλάσκα, ο Πούτιν εξέφρασε προθυμία να σταματήσει τις μάχες εάν, πέρα από την αποδοχή των υπόλοιπων απαιτήσεών του, η Ουκρανία παραχωρούσε απλώς το τμήμα της περιοχής του Ντονέτσκ που εξακολουθεί να ελέγχει. Το σχέδιο των 28 σημείων προβλέπει ότι η Ουκρανία θα αποσυρθεί από αυτό το έδαφος, το οποίο θα μετατραπεί σε «αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη» και θα αναγνωριστεί ως ρωσικό.
Επειδή ο Πούτιν έχει παρουσιάσει τον πόλεμο στο εσωτερικό της Ρωσίας ως μια επιχείρηση «διάσωσης» των ρωσόφωνων πληθυσμών του Ντονέτσκ και του γειτονικού Λουχάνσκ, θα ήταν δύσκολο να «πουλήσει» στο εσωτερικό μια νίκη που δεν θα κατέληγε στην πλήρη κατάληψη του υπόλοιπου Ντονέτσκ. Η Ρωσία ήδη ελέγχει το Λουχάνσκ.
Ο Στέφαν Μάιστερ, αναλυτής για τη Ρωσία στο Γερμανικό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων, είπε ότι μένει να φανεί αν ο Πούτιν είναι πραγματικά πρόθυμος να συμβιβαστεί. Ο Πούτιν, υποστήριξε ο Μάιστερ, μπορεί να στοχεύει στο να απομακρύνει τον Τραμπ από τους Ουκρανούς και τους Ευρωπαίους, ώστε η Ρωσία να υποτάξει ευκολότερα την Ουκρανία με τη βία.
«Ο υπολογισμός του Πούτιν είναι ότι ελπίζει πως ο Τραμπ θα απογοητευτεί με τον Ζελένσκι και θα κάνει πίσω από κάθε είδους στήριξη. Και αν σταματήσει η ανταλλαγή πληροφοριών ή η παροχή πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς, οι Ευρωπαίοι δεν μπορούν να τα αναπληρώσουν», είπε ο Μάιστερ.
Τελικά, κατέληξε ο Μάιστερ, ο Πούτιν «θέλει να γονατίσει την Ουκρανία».
