Για χάρη του βασιλικού ποτίζεται και η γλάστρα. Αυτό ταιριάζει στην περίπτωση του νομοσχεδίου «Minds in Cyprus», το οποίο προβλέπει την παραχώρηση φορολογικών απαλλαγών σε πρόσωπα που εργάζονται στο εξωτερικό, για να μετακινηθούν στην Κύπρο για εργασία.
Αρχικά η κυβέρνηση, με έναν καλό ομολογουμένως επικοινωνιακό τρόπο, υποστήριξε πως το συγκεκριμένο μέτρο θα συμβάλει στον επαναπατρισμό των ταλέντων από την Κύπρο που εργάζονται στο εξωτερικό, καθώς θα τους παρέχει κάποιες φορολογικές εκπτώσεις ως κίνητρο για να επιστρέψουν.
Επίσης, προχώρησε και σε μεγάλη εκδήλωση στο Λονδίνο, όπου ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είχε παρουσιάσει το συγκεκριμένο σχέδιο με αρκετούς Κύπριους που εργάζονται στο εξωτερικό, χωρίς καν αυτό να έχει εγκριθεί από το κυπριακό Κοινοβούλιο.
Ωστόσο, στην πορεία η πραγματικότητα αποδεικνύεται πως είναι άλλη. Το συγκεκριμένο σχέδιο δεν αφορά μόνο Κύπριους, αλλά και εργαζόμενους ευρωπαϊκών και τρίτων χωρών. Ουσιαστικά, είναι διαφοροποίηση του υφιστάμενου σχεδίου, που ήδη τρέχει, μέσω του οποίου προσφέρονται γενναιόδωρες φορολογικές απαλλαγές που κυμαίνονται από 20% μέχρι 50% των απολαβών.
Τα συγκεκριμένα σχέδια εφαρμόστηκαν για πρώτη φορά τον Αύγουστο του 2011, την περίοδο της βαθιάς οικονομικής κρίσης που είχε πλήξει το νησί. Τότε, για την ενίσχυση της ανταγωνιστικής θέσης της Κύπρου ως χρηματοοικονομικού κέντρου υπηρεσιών, η Κυβέρνηση προσέφερε φορολογικές απαλλαγές για την προσέλκυση υψηλόμισθων εργαζομένων από το εξωτερικό στην Κύπρο.
Σημειώνεται πως, παρά τις διαχρονικές επιφυλάξεις που υπήρχαν για την εφαρμογή του σχεδίου από διάφορα κόμματα και φορείς, λόγω των διαφόρων γκρίζων σημείων που περιλαμβάναν, συνέχιζε και εφαρμόζονταν κανονικά και συχνά – πυκνά διαφοροποιείτο. Μάλιστα, οι εκάστοτε κυβερνήσεις προχώρησαν σε αλλαγές του σχεδίου, με αποτέλεσμα πολλές επιχειρήσεις να μεταφέρουν τις επιχειρήσεις και τους εργαζόμενούς τους στην Κύπρο.
Ιδιαίτερα κερδισμένα ήταν και τα κρατικά ταμεία, καθώς μέσω της δραστηριότητας πολλών ξένων εταιρειών στο νησί αυξάνονταν τα έσοδα του κράτους.
Σήμερα, για τις αλλαγές που έγιναν στο σχέδιο, υπήρξαν αρκετές διαφωνίες από εμπλεκόμενους φορείς, οι οποίοι κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου στη Βουλή έκαναν λόγο για άνιση μεταχείριση των φορολογουμένων.
Χαρακτηριστική ήταν και η τοποθέτηση της εκπροσώπου του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, η οποία υποστήριξε πως με το νομοσχέδιο «ενισχύεται το “brain drain”, γιατί είναι σαν να λες σε εξειδικευμένο προσωπικό που βρίσκεται στην Κύπρο να πάει στο εξωτερικό για κάποια χρόνια, ώστε να δικαιούται ακολούθως να διεκδικήσει φοροαπαλλαγή».
Τον συγκεκριμένο προβληματισμό και επιφύλαξη έχουν και Κύπριοι εργαζόμενοι στην Κύπρο, οι οποίοι διερωτώνται εάν θα πρέπει να μετακομίσουν στο εξωτερικό για να τύχουν ευνοϊκής φορολογικής μεταρρύθμισης.
Πάντως, τα στοιχεία που προώθησε το Τμήμα Φορολογίας στη Βουλή, μετά από αίτημα των κομμάτων, δείχνουν ξεκάθαρα πως την περίοδο 2021-2023 το σχέδιο αξιοποίησαν κυρίως ξένοι, με τους περισσότερους να προέρχονται από τρίτες χώρες. Συγκεκριμένα, η μείωση του φόρου, της οποίας επωφελήθηκαν 25.277 εργαζόμενοι που εργάζονται στο εξωτερικό και ήρθαν στην Κύπρο για να συνεχίσουν την επαγγελματική τους πορεία, ανέρχεται στα €406.6 εκατ.
Οι φορολογικές εκπτώσεις που δόθηκαν στους δικαιούχους ήταν πάνω στα εισοδήματα τους, καθώς είχαν λάβει μισθούς ύψους €1.31 δισ. Από την ανάλυση των στοιχείων, φαίνεται ότι από τους 25.277 εργαζόμενους που επωφελήθηκαν εκπτώσεων στον φόρο, μόνο 5.292 είναι Κύπριοι, οι οποίοι έλαβαν μειώσεις φόρου ύψους €84.8 εκατ., για μισθούς €263.6 εκατ.
Τις περισσότερες εκπτώσεις έλαβαν 9.864 Ρώσοι, ύψους €157 εκατ., ακολουθούν οι Κύπριοι και οι Ελλαδίτες. Στις επόμενες θέσεις βρίσκονται εργαζόμενοι από την Ουκρανία, τη Λευκορωσία, τη Βρετανία, τον Λίβανο, το Ισραήλ και την Ινδία, οι οποίοι έλαβαν φορολογικές εκπτώσεις γύρω στα €80 εκατ.
Ακολουθούν και εργαζόμενοι από άλλες χώρες. Δεν είναι καθόλου κακό να παραχωρούνται κάποια φορολογικά κίνητρα για την προσέλκυση υψηλόβαθμων στελεχών ξένων εταιρειών στην Κύπρο, ωστόσο, θα ήταν πιο δίκαιο και ορθό κάποιες από τις ρυθμίσεις να εφαρμόζονται και για τους Κύπριους εργαζόμενους.
Με αυτό τον τρόπο, το κράτος δημιουργεί ανισότητες και δύο κατηγορίες εργαζομένων. Είναι καλό μέτρο η παραχώρηση γενναιόδωρων απαλλαγών σε εργαζόμενους για να έρθουν στο νησί, αλλά δεν πρέπει να παραγκωνίζονται οι Κύπριοι εργαζόμενοι.
