Εν αναμονή της επίσημης απάντησης της Κομισιόν για το σχέδιο Ενοίκιο Έναντι Δόσης, το Υπουργείο Οικονομικών, οι τράπεζες και οι εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων συνεχίζουν τις διεργασίες, ώστε το σχέδιο, το οποίο εκτιμάται ότι θα αποτελέσει σανίδα σωτηρίας για χιλιάδες δανειολήπτες, μόλις πάρει το πράσινο να τεθεί σε άμεση εφαρμογή.
Οι κυπριακές Αρχές είναι πεπεισμένες πως η Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα δώσει το πράσινο φως, καθώς κατά τις διαβουλεύσεις που έχουν προηγηθεί θεωρείται ότι ρυθμίστηκαν όλα τα ζητήματα και δόθηκαν οι απαιτούμενες διευκρινίσεις. Αρμόδια πηγή δήλωσε στον «Φ» πως έχουν καθοριστεί όλες οι διαδικασίες και, μόλις η Δημοκρατία λάβει την απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θα αρχίσει η υποβολή των αιτήσεων.
Πάντως, η επιτυχία του σχεδίου Ενοίκιο Έναντι Δόσης εξαρτάται από το νομικό πλαίσιο για τις εκποιήσεις. Το Υπουργείο Οικονομικών και κόμματα ποντάρουν πολλά στο συγκεκριμένο σχέδιο, με την ελπίδα να δώσει μια λύση στο πρόβλημα των εκποιήσεων και να προστατεύσει τους δανειολήπτες που πραγματικά αδυνατούν να καταβάλλουν τις δόσεις τους.
Οι δικαιούχοι
Δικαιούχοι του σχεδίου Ενοίκιο Έναντι Δόσης είναι οι μη βιώσιμοι δανειολήπτες του σχεδίου Εστία, δηλαδή όσοι αιτητές έχουν λάβει απάντηση στην αίτηση στο σχέδιο Εστία ότι η αίτησή τους παραμένει υπό εξέταση. Παράλληλα, δικαιούχοι είναι λήπτες επιδομάτων, λήπτες του ΕΕΕ, μονογονιοί, χαμηλοσυνταξιούχοι και ΑμεΑ. Τα υπόλοιπα κριτήρια που θα πρέπει να πληρούν οι δικαιούχοι για να ενταχθούν στο σχέδιο ενοίκιο έναντι δόσης, προβλέπουν ότι το δάνειο του δανειολήπτη να ήταν μη εξυπηρετούμενο την 31η Δεκεμβρίου 2021 και το ακίνητο που αποτελεί εξασφάλιση στον δανεισμό που έλαβε και δεν το εξυπηρετεί να είναι αγοραίας αξίας μέχρι €250 χιλ. Όπως υποστηρίζει το υπουργείο, στόχος του σχεδίου είναι η προστασία των ευάλωτων ομάδων πολιτών που δεν έχουν τη δυνατότητα βιώσιμης αναδιάρθρωσης του δανείου τους που εξασφαλίζεται από την κύρια κατοικία τους, και οι οποίοι, αντιμετωπίζουν τη πιθανότητα εκποίησης της κύριας κατοικίας τους.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Σκόπελοι για το Σχέδιο Ενοίκιο Έναντι Δόσης
Το κράτος προσφέρει μία εναλλακτική, οριστική λύση κατά την οποία οι πολίτες θα μεταβιβάσουν την ιδιοκτησία της κύριας τους κατοικίας στην ΚΕΔΙΠΕΣ, διατηρώντας τη διαμονή τους στην κύρια κατοικία χωρίς άλλη οικονομική επιβάρυνση, με το ενοίκιο να καταβάλλεται πλήρως από το κράτος σε μακροχρόνιο ορίζοντα.
Συγκεκριμένα, ο φορέας υλοποίησης του σχεδίου θα είναι η ΚΕΔΙΠΕΣ, στην οποία θα μεταβιβαστούν τα ακίνητα οι ιδιοκτήτες των οποίων θα συμμετέχουν στο σχέδιο. Δηλαδή, θα καταβάλλει στις τράπεζες και στις εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων στο 60% της αγοραίας αξίας του ακινήτου που αποτελεί εξασφάλιση στο δανεισμό που δεν εξυπηρετείται. Αξίζει να σημειωθεί πριν από τη μεταβίβαση από τους δανειολήπτες της κύριας κατοικίας τους στην ΚΕΔΙΠΕΣ, θα πρέπει οι τράπεζες και οι εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων να προβαίνουν σε αμετάκλητη και πλήρη διαγραφή του δανείου που εξασφαλίζεται από την κύριας κατοικίας και να άρουν την υποθήκη επί της κατοικίας. Στη συνέχεια, η ΚΕΔΙΠΕΣ θα ενοικιάζει το ακίνητο στον ιδιοκτήτη του, που ήταν ο πρώην δανειολήπτης, για περίοδο 10 με 15 χρόνια. Το κράτος θα καταβάλλει πλήρως το ενοίκιο για το ακίνητο, στο οποίο θα συνεχίσει να διαμένει ο δικαιούχος στην ΚΕΔΙΠΕΣ. Αφού παρέλθουν πέντε χρόνια, οι δανειολήπτες αλλά και συγγενείς πρώτου βαθμού θα έχουν το δικαίωμα επαναγοράς της κατοικίας σε πολύ ευνοϊκή τιμή.
Ο έλεγχος των αιτήσεων
Ο «Φ» παρουσιάζει τα βήματα που θα ακολουθούνται για να ενταχθεί κάποιος στο σχέδιο.
Αρχικά, ο δανειολήπτης θα υποβάλλει αίτηση, η οποία θα ελέγχεται από τις τράπεζες και από τις εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων. Οι αιτητές θα πρέπει προσκομίζουν και περιορισμένο αριθμό εγγράφων, όπως είναι ο αριθμός ταυτότητας, των κοινωνικών ασφαλίσεων και η διεύθυνση. Παράλληλα, θα πρέπει να παρουσιάσουν πρόσφατους λογαριασμούς υπηρεσιών κοινής ωφελείας και τον τίτλο ιδιοκτησίας του ακινήτου. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να υπάρχει η συγκατάθεση του δανειολήπτη και του ιδιοκτήτη. Οι πιστωτές θα εξετάσουν τόσο την αίτηση όσο και τα σχετικά έγγραφα.
Ο έλεγχος επιλεξιμότητας του δανειολήπτη θα γίνεται από την ΚΕΔΙΠΕΣ, ενώ προηγουμένως οι τράπεζες και οι εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων θα πιστοποιούν πως το δάνειο είναι μη εξυπηρετούμενο. Αφού ολοκληρωθούν οι έλεγχοι, οι πιστωτές θα διαγράφουν το χρέος, η ΚΕΔΙΠΕΣ θα αγοράζει την κύρια κατοικία και υπογράφεται μεταξύ των μερών το ενοικιαστήριο έγγραφο. Σημειώνεται πως, σε περίπτωση ενστάσεων, αυτές θα εξετάζονται από την ΚΕΔΙΠΕΣ, ενώ η συμμετοχή στο σχέδιο θα συνεπάγεται με αποδοχή των όρων, χωρίς τη δυνατότητα άρνησης σε δυνητικά επιλέξιμους δανειολήπτες. Η συμμετοχή των τραπεζών και των εταιρειών εξαγοράς πιστώσεων θα είναι εθελοντική.
Άλλες ρυθμίσεις
Σύμφωνα με σημείωμα του Υπουργείου Οικονομικών, θα πρέπει να υπάρξει και σειρά ρυθμίσεων για την εφαρμογή του σχεδίου Ενοίκιο Έναντι Δόσης. Μεταξύ άλλων, οι τράπεζες και οι εταιρείες θα πρέπει να προβαίνουν σε άρση της δεύτερης ή μεταγενέστερης υποθήκης επί της κατοικίας. Το κόστος διευθέτησης του ΜΕΜΟ από ιδιώτες θα βαραίνει τους δανειολήπτες και εναλλακτικά τους πιστωτές.
Το Υπουργείο Οικονομικών θα εξετάζει και τον τρόπο διαχείρισης των ΜΕΜΟ από το Τμήμα Φορολογίας και τις Επαρχιακές Διοικήσεις. Θα τροποποιηθούν και εφτά νομοθεσίες, ώστε οι συναλλαγές στο σχέδιο να μην υπόκεινται σε μεταβιβαστικά τέλη. Τον περασμένο Νοέμβριο, το αρμόδιο υπουργείο έθεσε σε δημόσια διαβούλευση το πακέτο των νομοσχεδίων, με τα οποία θα καταστεί δυνατή η απαλλαγή από την υποχρέωση καταβολής φόρου κατά τη μεταβίβαση ακίνητης ιδιοκτησίας, με απώτερο σκοπό το σχέδιο να καταστεί πιο ελκυστικό.
Επιπλέον, θα καταστεί δυνατή η απαλλαγή της ΚΕΔΙΠΕΣ από την υποχρέωση καταβολής έκτακτης εισφοράς για ενοίκια, τα οποία καταβάλλονται προς αυτήν, στα πλαίσια της εφαρμογής του σχεδίου. Στο ένα από τα νομοσχέδια θα περιληφθούν στα πρόσωπα προς τα οποία δεν καταβάλλεται επίδομα ενοικίου, σύμφωνα με τις πρόνοιες του βασικού νόμου, πρόσωπα των οποίων εγκρίνεται η συμμετοχή στο σχέδιο, εφόσον ολόκληρο το ενοίκιο θα καταβάλλεται εκ μέρους τους από το κράτος προς την ΚΕΔΙΠΕΣ. Εκτιμάται πως, αμέσως μετά το άνοιγμα της Βουλής μετά τις προεδρικές εκλογές, τα σχετικά νομοσχέδια θα κατατεθούν.
Τα υπέρ και κατά του σχεδίου
Με την εφαρμογή του σχεδίου θα υπάρξει διαμοιρασμός του βάρους μεταξύ των εμπλεκομένων. Συγκεκριμένα, οι δανειολήπτες που θα ενταχθούν στο σχέδιο θα προχωρήσουν σε οριστικό διακανονισμό του δανείου και παράλληλα θα συνεχίσουν να διαμένουν στην κατοικία τους ως ενοικιαστές, στα αρνητικά ωστόσο είναι η απώλεια της ιδιοκτησίας του.
Στα θετικά για τις τράπεζες και τις εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων θα είναι ο οριστικός διακανονισμός των δανείων των ευάλωτων δαανειοληπτών και στα αρνητικά η διαγραφή δανείων.
Για το κράτος, στα θετικά του σχεδίου θα είναι η προστασία των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού από την εκποίηση της κύριας κατοικίας και στα αρνητικά θα είναι το δημοσιονομικό κόστος που θα προκύψει για εφαρμογή του σχεδίου. Σε προηγούμενες εκτιμήσεις, το κόστος του σχεδίου είχε υπολογιστεί γύρω στα €400 εκατ. Παρόλο που το Υπουργείο Οικονομικών εκτιμά πως θα ενταχθούν στο σχέδιο γύρω στις 3 χιλ. με 4 χιλ. νοικοκυριά, ωστόσο δεν μπορεί να εκτιμήσει μετά βεβαιότητας τον ακριβή αριθμό των δικαιούχων, καθώς πολλοί δανειολήπτες δεν αποκαλύπτουν τα εισοδήματά τους και δεν συνεργάζονται με τις τράπεζες ή τις εταιρείες εξαγοράς. Εκτιμάται πως το σχέδιο θα καλύψει χαρτοφυλάκιο της τάξης των €3 δισ., εκ των οποίων ποσό περίπου €1.5 δισ. αποτελεί μέρος της ΚΕΔΙΠΕΣ.
