Κάθε εργαζόμενος, εκτός από υποχρεώσεις, έχει και δικαιώματα. Δικαιώματα τα οποία το τελευταίο διάστημα έχουν ενισχυθεί με μια νέα νομοθεσία, αλλά και με τροποποίηση της υφιστάμενης νομοθεσίας που προστατεύει τους μισθούς.
Αρκετές από τις αλλαγές, όμως, που πλέον βρίσκονται σε ισχύ, δεν είναι ευρέως γνωστές, όχι μόνο στους εργαζόμενους, αλλά και στους εργοδότες/επιχειρήσεις, με αποτέλεσμα η εκστρατεία ενημέρωσης που άρχισε την περασμένη Δευτέρα και θα κρατήσει για δύο εβδομάδες, τουλάχιστον, να κρίνεται χρήσιμη και βοηθητική για αμφότερες τις πλευρές.
Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση του Υπουργείου Εργασίας, η εκστρατεία γίνεται σε συνεργασία με το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών και αφορά δύο νέες νομοθεσίες που ενισχύουν την προστασία των εργασιακών δικαιωμάτων των εργαζομένων. Πρόκειται για τον περί Διαφανών και Προβλέψιμων Όρων Εργασίας Νόμος, που ψηφίστηκε φέτος ως αποτέλεσμα υιοθέτησης σχετικής οδηγίας της ΕΕ, αλλά και τον περί Προστασίας των Μισθών Νόμο, που τροποποιήθηκε στο πλαίσιο της περσινής χρονιάς, τροποποίηση με την οποία μεταξύ άλλων καθίσταται υποχρεωτική για κάθε εργοδότη η ετοιμασία και αποστολή κατάστασης μισθοδοσίας (payslip), με την οποία ο εργαζόμενος μπορεί να γνωρίζει και να διεκδικεί τον μισθό και εισφορές του και να ελέγχει τις αφαιρέσεις του.
Το Υπουργείο Εργασίας καταγράφει μερικές κύριες πρόνοιες των δύο νομοθεσιών και παραπέμπει στην ιστοσελίδα του Τμήματος Εργασιακών Σχέσεων του υπουργείου, όπου μπορεί κανείς να βρει όχι μόνο αυτούσιες τις νομοθεσίες αλλά και σχετικούς ενημερωτικούς οδηγούς και άλλο χρήσιμο υλικό.
Έγκαιρη ενημέρωση
Με τη νομοθεσία που ενισχύει τη διαφάνεια και την προβλεψιμότητα των όρων απασχόλησης των εργαζομένων, μεταξύ άλλων μειώνεται σε 7 ημέρες ο χρόνος που παρέχεται πλέον στον εργοδότη για να ενημερώσει τον εργαζόμενο σε σχέση με τους όρους απασχόλησης (αντί 1 μήνα) και θεσμοθετείται και η υποχρέωση για αναφορά στα συστατικά στοιχεία της αμοιβής πέραν του βασικού μισθού. Επίσης σε περιπτώσεις μη σταθερού ωραρίου, ο εργοδότης οφείλει να παρέχει στον εργαζόμενο εναλλακτικές πληροφορίες όπως είναι, μεταξύ άλλων, το πλαίσιο του ωραρίου εντός του οποίου μπορούν να κληθούν να εργαστούν οι εργαζόμενοι καθώς και εγγυημένη αμοιβή.
Όπως αναφέρεται και στον σχετικό οδηγό, ο εργοδότης υποχρεούται να ενημερώνει γραπτώς κάθε εργαζόμενο, το αργότερο εντός 7 ημερών από την έναρξη της απασχόλησης, μεταξύ άλλων και για τα πιο κάτω στοιχεία:
∙ Τα στοιχεία της ταυτότητας του εργοδότη και του εργαζόμενου.
∙ Τον τόπο παροχής της εργασίας και την εγγεγραμμένη έδρα της επιχείρησης ή τη διεύθυνση κατοικίας του εργοδότη ή την αρχή ότι η εργασία θα παρέχεται σε διάφορους χώρους ή την αρχή ότι ο εργαζόμενος θα καθορίζει μόνος τον τόπο εργασίας του.
∙ Είτε την ονομασία, τον βαθμό, τη φύση ή την κατηγορία της εργασίας του εργαζόμενου, είτε συνοπτικό χαρακτηρισμό ή περιγραφή της εργασίας.
∙ Την ημερομηνία έναρξης της σύμβασης/σχέσης εργασίας ή αν πρόκειται για εργασία ορισμένου χρόνου, την ημερομηνία λήξης ή την προβλεπόμενη διάρκεια της.
∙ Την αμοιβή, περιλαμβανομένου του βασικού μισθού, τυχόν άλλα συστατικά στοιχεία της αμοιβής τα οποία να αναφέρονται χωριστά, καθώς και τη συχνότητα και τη μέθοδο καταβολής της αμοιβής.
Σε περιπτώσεις μη προβλέψιμου προγράμματος εργασίας, ενημερώνει τον εργαζόμενο ότι το ωράριο δεν είναι σταθερό, καθώς και για (α) τις ώρες και ημέρες που ο εργαζόμενος μπορεί να κληθεί να εργαστεί, (β) τον αριθμό των εγγυημένων αμειβόμενων ωρών, (γ) την αμοιβή για εργασία πέραν των εγγυημένων ωρών που ορίστηκαν βάσει της συμφωνίας εργοδότη και εργαζόμενου, (δ) την ελάχιστη περίοδο προειδοποίησης που πρέπει δίδει ο εργοδότης πριν από την έναρξη συγκεκριμένης εργασίας και, (ε) την προθεσμία για την ακύρωση ανάθεσης συγκεκριμένης εργασίας.
Δοκιμαστική περίοδος 6 μηνών
Με την ίδια νομοθεσία, η δοκιμαστική περίοδος, όπου υπάρχει, δεν μπορεί να υπερβαίνει τους έξι μήνες. Μάλιστα, σε περίπτωση εργασίας ορισμένου χρόνου, η δοκιμαστική περίοδος πρέπει να είναι ανάλογη προς διάρκειά της αλλά όχι μεγαλύτερη από τους έξι μήνες. Επίσης, σε περιπτώσεις ανανεώσεων εργασίας ορισμένου χρόνου για την ίδια θέση και καθήκοντα, δεν απαιτείται νέα δοκιμαστική περίοδος. Σε περιπτώσεις εργαζομένων που κατέχουν θέση συμβούλου, προέδρου, διευθυντή, γραμματέα ή άλλη παρόμοια θέση σε νομικό πρόσωπο, η δοκιμαστική περίοδος μπορεί να υπερβεί τους έξι μήνες, αλλά δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη των δύο χρόνων.
Επιπρόσθετα, ο ίδιος νόμος και ο οδηγός -που αφορά τον ιδιωτικό τομέα- απαντά και στην ερώτηση κατά πόσο μπορεί ο εργαζόμενος να εργάζεται ταυτόχρονα και σε άλλο εργοδότη. Σύμφωνα με τον οδηγό ο εργοδότης δεν μπορεί να απαγορεύει την απασχόληση ή να αντιμετωπίζει δυσμενώς εργαζόμενο που εργάζεται σε άλλο εργοδότη εκτός του ωραρίου εργασίας του.
Η παράλληλη απασχόληση σε άλλο εργοδότη μπορεί, όμως, να περιοριστεί για λόγους που σχετίζονται με θέματα ασφάλειας και υγείας, προστασίας του επιχειρηματικού απορρήτου, ακεραιότητας του δημόσιου τομέα και αποφυγής σύγκρουσης συμφερόντων. Οι λόγοι για τους εν λόγω περιορισμούς πρέπει να κοινοποιούνται γραπτώς προς τον εργαζόμενο.
Η νομοθεσία διασφαλίζει και το δικαίωμα του εργαζόμενου να ζητήσει μετάβαση σε άλλη μορφή απασχόλησης, εφόσον φυσικά είναι διαθέσιμη άλλη μορφή απασχόλησης. Για το θέμα αναφέρεται πως εφόσον είναι διαθέσιμη τέτοια μορφή απασχόλησης, αίτημα μετάβασης σε μορφή απασχόλησης με πιο προβλέψιμους και ασφαλείς όρους εργασίας μπορεί να υποβληθεί από κάθε εργαζόμενο που έχει υπηρεσία πέραν των 6 μηνών στον ίδιο εργοδότη και έχει ολοκληρώσει τη δοκιμαστική περίοδο. Στην περίπτωση υποβολής τέτοιου αιτήματος, ο εργοδότης οφείλει να κοινοποιήσει γραπτώς την απάντηση του στον εργαζόμενο, εντός ενός μηνός.
Μισθός σε μετρητά, μόνο εβδομαδιαίως
Ο νόμος περί προστασίας, όπως επίσης τροποποιήθηκε, ενισχύει σημαντικά τη διαφάνεια και αφορά το σύνολο των εργαζομένων. Βάσει της ίδιας νομοθεσίας, η μη καταβολή μισθού συνιστά ποινικό αδίκημα για τον εργοδότη/τρια, κάτι που υπενθυμίζεται και τονίζεται στο σχετικό οδηγό του Τμήματος Εργασιακών Σχέσεων.
Στον οδηγό διευκρινίζεται επίσης πως πλέον είναι υποχρεωτική η έκδοση και διαβίβαση σε όλους τους εργαζόμενους κατάστασης μισθοδοσίας από τον εργοδότη; Η έκδοση μηνιαίας ή εβδομαδιαίας κατάστασης μισθοδοσίας (payslip) από τον/την εργοδότη/τρια είναι υποχρεωτική και αυτή πρέπει να δίδεται εντύπως ή ηλεκτρονικά, εντός πέντε (5) εργάσιμων ημερών από την ημερομηνία πληρωμής του μισθού. Η κατάσταση μισθοδοσίας πρέπει να περιλαμβάνει στοιχεία όπως βασικό μισθό και άλλες παροχές και όλες τις εισφορές εργοδοτών και εργαζομένων.
Για το πότε και πώς πρέπει να καταβάλλεται ο μισθός αναφέρονται τα εξής:
∙ Ο μισθός πρέπει να καταβάλλεται σε τραπεζικό λογαριασμό ή λογαριασμό πληρωμών* της επιλογής του/της εργαζόμενου/ης ή με τραπεζική επιταγή στο όνομα του/της εργαζόμενου/ης.
∙ Κατ’ εξαίρεση ο μισθός μπορεί να καταβάλλεται σε μετρητά σε περίπτωση που: o εκκρεμεί αίτηση του εργαζόμενου για άνοιγμα λογαριασμού και για περίοδο 4 μηνών από την πρόσληψη του. o τραπεζικό ίδρυμα αρνείται να ανοίξει λογαριασμό πληρωμών σε εργαζόμενο/η και προσκομιστεί στο Τμήμα Εργασιακών Σχέσεων βεβαίωση που εκδίδει το τραπεζικό ίδρυμα και νοουμένου ότι ο/η εργοδότης/τρια τηρεί αρχείο των βεβαιώσεων. o υπάρχει γραπτή συμφωνία ότι ο μισθός θα καταβάλλεται σε εβδομαδιαία βάση.
∙ Ο μισθός πρέπει να καταβάλλεται τουλάχιστον εβδομαδιαία, εκτός για μηνιαίως αμειβόμενο προσωπικό, οπότε καταβάλλεται τουλάχιστον μηνιαία.
Αποκοπές από μισθό και παράπονα
Διευκρινίζεται πως αποκοπές από τον μισθό γενικά δεν επιτρέπονται εκτός από εξαιρέσεις, όπως οι αποκοπές που προνοεί κάποια νομοθεσία (κοινωνική ασφάλιση, φορολογία κ.ο.κ), αποκοπές για ταμεία σύνταξης, προνοίας και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, , αποκοπές δυνάμει δικαστικής απόφασης, αποκοπές με γραπτή και ενυπόγραφη συγκατάθεση του/της εργαζόμενου/ης και αποκοπές για όσους καλύπτονται από συλλογική σύμβαση ή γενική συμφωνία μεταξύ εργοδοτών και εκπροσώπων των εργαζομένων.
Για περαιτέρω ενημέρωση ή και για υποβολή παραπόνου/καταγγελίες οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επικοινωνούν με το Τμήμα Εργασιακών Σχέσεων του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων γραπτώς στη διεύθυνση: Τμήμα Εργασιακών Σχέσεων, 1431 Λευκωσία, μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στο: [email protected] ή με ηλεκτρονική υποβολή αιτήματος στο: http://www.mlsi.gov.cy/dlr ή τηλεφωνικώς στα γραφεία του Τμήματος Παγκύπρια.
