Συναγερμός σήμανε στην Ευρώπη με την έλλειψη σιτηρών λόγω της κρίσης που προήλθε από τον πόλεμο στην Ουκρανία, τις τιμές διεθνώς να σπάζουν το φράγμα των €400 τον τόνο και την Κυβέρνηση να αποφασίζει χθες να προχωρήσει σε εισαγωγή για κάλυψη έκτακτων αναγκών. Μέσα σε διάστημα 15 ημερών από την εισβολή της Ρωσίας οι τιμές βρίσκονται σε ένα ανεξέλεγκτο ράλι.
H τιμή του καλαμποκιού στις 24 Φεβρουαρίου 2022 ήταν €290 ο τόνος και σήμερα ξεπερνά τα €400, πράγμα που σημαίνει αύξηση 38%. Μέσα σε δύο εβδομάδες η τιμή του κριθαριού αυξήθηκε από €322 σε πέραν των €400, παρουσιάζοντας αύξηση 24%, ενώ η τιμή στο σογιάλευρο εκτοξεύτηκε από €514 σε €600 τον τόνο, αύξηση 17%. Οι τιμές αυτές ήταν ήδη ψηλές λόγω των ανατιμήσεων που επήλθαν την περίοδο της πανδημίας του κορωνοϊού με τη μεγάλη ζήτηση από χώρες που παραδοσιακά δεν κατανάλωναν σιτηρά, ενώ επηρέασε και η αύξηση των ναύλων των θαλασσίων μεταφορών. Περαιτέρω, οι εκτιμήσεις διεθνώς κάνουν λόγο για ακόμα μεγαλύτερες αυξήσεις στις τιμές των αγροτικών εμπορευμάτων και ιδιαίτερα στα σιτηρά.
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Πέρασε η πρόταση για αγορά 36.000 τόνων σιτηρών
Η κρίση έφερε σε δύσκολη θέση τους Κύπριους εμπόρους σιτηρών, οι οποίοι δυσκολεύονται περαιτέρω με το γεγονός ότι προμηθεύονται μικρές ποσότητες σιτηρών και πλέον οι χώρες που εισήγαγαν σιτηρά προμηθεύουν αγοραστές που εξυπηρετούνταν σε μεγάλο βαθμό από Ρωσία και Ουκρανία. Σύμφωνα με εμπόρους ακόμα και ευρωπαϊκές χώρες που δεσμεύονται από την ελεύθερη διακίνηση εμπορευμάτων στην ΕΕ με διάφορα εμπόδια και προφάσεις καθυστερούν εσκεμμένα τη διαδικασία διακίνησης με αποτέλεσμα να ανεβαίνει το κόστος αγοράς τους.
Οι ποσότητες που θα εισαχθούν σε πρώτη φάση από το κράτος είναι 36.000 τόνοι σιτηρών για κάλυψη των αναγκών για 30 ημέρες. Θα παραγγελθεί ένα φορτίο με καλαμπόκι 20.500 τόνων και ένα φορτίο με κριθάρι 15.500 τόνων. Η συνολική τιμή αγοράς εκτιμάται στα €15 εκατ., ενώ υπολογίζεται άλλο €1 εκατ. να κοστίσει στο κράτος η αποθήκευση και συντήρησή τους σε χώρους των εμπόρων. Σημειώνεται ότι τα αποθέματα θα παραμείνουν στη διάθεση του κράτους, το οποίο θα έχει τη δυνατότητα είτε διατήρησής τους ως στρατηγικών αποθεμάτων είτε αποδέσμευσής τους με ανάκτηση του ποσού που θα αντιστοιχεί στις τρέχουσες τιμές της αγοράς.
Το Υπουργικό Συμβούλιο εξετάζοντας χθες την έκτακτη κατάσταση που έχει δημιουργηθεί με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έδωσε πράσινο φως στο υπουργείο Γεωργίας να προχωρήσει σε διαδικασίες για εισαγωγή κριθαριού και καλαμποκιού. Σημειώνεται ότι η όλη κατάσταση έχει επιφέρει δυσκολίες στην εξεύρεση πρώτων υλών ζωοτροφών και σιτηρών για ανθρώπινη χρήση, καθώς επίσης και προμηθευτών και μέσων μεταφοράς τους στην Κύπρο και έχει οδηγήσει παράλληλα στην κατακόρυφη αύξηση των τιμών όλων των σιτηρών.
Η απόφαση της Κυβέρνησης δεν είναι άσχετη με το γεγονός ότι υπάρχει σοβαρή ανησυχία για εμφάνιση προβλημάτων επάρκειας πρώτων υλών ζωοτροφών στη χώρα. Με βάση την απόφαση αυτή θα υπάρχει επιπρόσθετη κάλυψη των αναγκών για περίοδο 30 ημερών.
Σημειώνεται ότι μόλις τον περασμένο μήνα (15/2/2022) η Κυβέρνηση αποφάσισε να καθορίσει τα είδη πρώτων υλών ζωοτροφών και σιτηρών για ανθρώπινη χρήση και την περίοδο για την οποία οι ποσότητες που διατηρούνται ως απόθεμα καλύπτουν τις ανάγκες της Δημοκρατίας για 14 ημέρες, κάτι που αναλογεί σε ποσοστό 4% των συνολικών εισαγωγών. Στη βάση διατάγματος που θα δημοσιευτεί στα τέλη Μαρτίου, οι εισαγωγείς σιταριού για ανθρώπινη χρήση είναι υποχρεωμένοι να διατηρούν άμεσα ως απόθεμα για περίοδο 14 ημερών. Ωστόσο, για τα είδη πρώτων υλών ζωοτροφών η περίοδος θα αρχίσει να αυξάνεται σταδιακά από το τέλος Μαρτίου με στόχο τον Δεκέμβριο του 2022 να υπάρχει υποχρέωση εκ μέρους των εμπόρων για τήρηση αποθεμάτων για περίοδο 14 ημερών για κριθάρι και καλαμπόκι και 7 ημερών για σογιάλευρο.
Καδής: Και νέες παραγγελίες αν παραστεί η ανάγκη
Ο υπουργός Γεωργίας Κώστας Καδής διαβεβαίωσε ότι η κατάσταση παρακολουθείται και αν παραστεί ανάγκη θα γίνουν και νέες παραγγελίες. Αναφερόμενος στην απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου για αγορά από μέρους του κράτους ποσότητας σιτηρών, για αύξηση της επάρκειας σε αποθέματα λόγω της κρίσης που έχει δημιουργηθεί με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, πρόσθεσε ότι «αυτό θα μας δώσει επάρκεια για ένα περίπου μήνα. Να θυμίσω ότι υπάρχουν ήδη αποθέματα από τις παραγγελίες των εισαγωγέων που φτάνουν μέχρι τα μέσα του Απρίλη, άρα αυτές θα είναι επιπρόσθετες ποσότητες και θα συνεχίσουμε να παρακολουθούμε την κατάσταση καθημερινά ώστε εάν παραστεί ανάγκη, για γίνουν και νέες παραγγελίες».
Υπενθύμισε ότι η συγκεκριμένη πρόνοια για παραγγελίες από το κράτος υπάρχει στην νομοθεσία που θεσπίστηκε πρόσφατα, μετά την κατάργηση της Επιτροπής Σιτηρών και προβλέπει σε περιόδους κρίσεων ότι μπορεί να αξιοποιηθεί για να κάνει παραγγελίες το ίδιο το κράτος.
«Συγκρίναμε τα πλεονεκτήματα του να διαχειριστεί το κράτος ή οι εισαγωγείς τα σιτηρά τα οποία θα έρθουν στην Κύπρο και οικονομικά αλλά και σε επίπεδο αποτελεσματικότητας και η λύση της διαχείρισης από μέρους των εισαγωγέων είναι προτιμότερη, άρα θα εισαγάγει το κράτος τα σιτηρά και θα τα παραχωρήσει στους εισαγωγείς για να τα διαχειριστούν με συγκεκριμένους όρους, οι οποίοι θα διέπονται από πλήρη διαφάνεια», πρόσθεσε ο κ. Καδής.
Τι προνοεί η νομοθεσία
O περί της Διατήρησης Αποθεμάτων Πρώτων Υλών Ζωοτροφών και Σιτηρών για Ανθρώπινη Χρήση Νόμος του 2021, έχει σκοπό να ρυθμίζει τη διατήρηση και το έλεγχο των αποθεμάτων πρώτων υλών ζωοτροφών και σιτηρών για ανθρώπινη χρήση. Σύμφωνα με το άρθρο 7(1) του Νόμου, το Υπουργικό Συμβούλιο με απόφασή του ημερομηνίας 15/2/2022 καθόρισε τα είδη πρώτων υλών ζωοτροφών (κριθάρι, καλαμπόκι, σογιάλευρο) και σιτηρών για ανθρώπινη χρήση και την περίοδο για την οποία οι ποσότητες που διατηρούνται ως απόθεμα καλύπτουν τις ανάγκες της Κυπριακής Δημοκρατίας για 14 ημέρες (αναλογεί σε ποσοστό 4% των συνολικών εισαγωγών).
Για την αύξηση των αποθεμάτων γίνεται εισήγηση για ενεργοποίηση του άρθρου 4 του Νόμου, βάσει του οποίου η Αρμόδια Αρχή (Τμήμα Γεωργίας του υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος) μεριμνά για την εξασφάλιση, διατήρηση και διάθεση αποθεμάτων. Η Αρμόδια Αρχή έχει τη δυνατότητα (α) είτε να τα διατηρήσει η ίδια σε υφιστάμενους χώρους ή χώρους που θα δημιουργήσει για τον σκοπό αυτό (β) είτε να αναθέσει τη διαχείριση τους σε τρίτους, συνάπτοντας σχετική γραπτή σύμβαση, κατόπιν προκήρυξης διαγωνισμού για την αποθήκευση των αποθεμάτων.
Το υπουργείο Γεωργίας, κατά τη διερεύνηση των δύο εναλλακτικών τρόπων εξασφάλισης, διατήρησης και διάθεσης των αποθεμάτων, διαπίστωσε ότι η διατήρηση των αποθεμάτων στο χώρο που διαθέτει η Αρμόδια Αρχή, το Σιλό πρώην Επιτροπής Σιτηρών Κύπρου στο λιμάνι Λεμεσού θα είχε ψηλότερο κόστος διατήρησης και θα αποθήκευε όλο το απόθεμα σε μια και μοναδική τοποθεσία, η οποία μάλιστα βρίσκεται σε μεγάλη απόσταση από τον κύριο όγκο των κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων. Συνέπεια αυτού θα υπήρχε πρόσθετο κόστος για μεταφορά από το λιμάνι στα κτηνοτροφικά υποστατικά. Τονίζεται ότι η ανάληψη της διαχείρισης των αποθεμάτων σε συμβαλλομένους κατόπιν προκήρυξης διαγωνισμού, αναμένεται να έχει χαμηλότερο κόστος διατήρησης ανά μήνα, και παράλληλα θα συμβάλει στην ορθολογιστική γεωγραφική κατανομή τους πλησίον του κύριου όγκου των κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων, χωρίς να διαταράσσει το εμπόριο.
