Εδώ και δύο μήνες η Βουλή ενέκρινε τον πολυδιαφημισμένο νόμο για τη σύσταση της Ειδικής Δικαιοδοσίας για μη εξυπηρετούμενα δάνεια, γνωστής ως Δικαστήριο Εκποιήσεων, στο οποίο μπορούν να προσφύγουν δανειολήπτες για να προστατεύσουν την κύρια κατοικία τους αξίας μέχρι €350 χιλ., αλλά η νομοθεσία ακόμα να εφαρμοστεί και είναι άγνωστο αν και πότε θα γίνει αυτό.
Σύμφωνα με πληροφορίες του «Φ», το Ανώτατο Δικαστήριο αξιολογεί ακόμα τη νομοθεσία που ενέκρινε η Βουλή στις 8 Δεκεμβρίου του 2023.
Στόχος του Ανωτάτου Δικαστηρίου είναι να λειτουργήσει σωστά και παραγωγικά η Ειδική Δικαιοδοσία, στο επίπεδο των Επαρχιακών Δικαστηρίων, όταν κριθεί πως έχουν ωριμάσει οι συνθήκες για να τεθεί σε ισχύ η νομοθεσία. Προηγουμένως, το Δικαστήριο θα πρέπει να εκδώσει διαδικαστικό κανονισμό και οδηγίες για να λειτουργήσει η Ειδική Δικαιοδοσία.
Όπως πληροφορείται ο «Φ», παρά την ψήφιση του νέου νομικού πλαισίου, πολίτες συνεχίζουν να προσφεύγουν στη Δικαιοσύνη με το προηγούμενο καθεστώς, για θέματα που αφορούν αποπληρωμές δανείων ή αμφισβήτηση δανειακών συμβάσεων. Κάτι, εξάλλου, που ήδη ρυθμίζεται από το Σύνταγμα.
Νομικές επιφυλάξεις
Νομικοί που μίλησαν στον «Φ» ανέφεραν ότι με το περιεχόμενο που εγκρίθηκε τελικά ο νόμος δεν υποχρεώνει το Ανώτατο Δικαστήριο να προχωρήσει στη σύσταση της Ειδικής Δικαιοδοσίας, η οποία είναι εκ του νόμου προαιρετική! Ωστόσο, παρά το ότι η επίμαχη πρόνοια στον νέο νόμο εφαρμόζεται δυνητικά, το Δικαστήριο αξιολογεί τη νομοθεσία και επιφυλάσσεται για απόφαση.
Βάσει του τροποιηθέντος νόμου περί Δικαστηρίων, «το Ανώτατο Δικαστήριο, σε περιπτώσεις κατά τις οποίες ήθελε κρίνει αναγκαίο, δύναται να εκδώσει οδηγίες, ώστε Πρόεδρος Επαρχιακού Δικαστηρίου να ορίσει, με την έγκριση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, αριθμό δικαστών, οι οποίοι να εκδικάζουν χρηματοοικονομικές διαφορές».
Συγκεκριμένα, μέσω της Ειδικής Δικαιοδοσίας θα μπορούν να εξετάζονται διαφορές μεταξύ δανειολήπτη, εγγυητή και παρόχου εξασφάλισης και του πιστωτή, σε σχέση με το χρεωστικό υπόλοιπο της πιστωτικής διευκόλυνσης, η οποία παρουσιάζει καθυστέρηση ή υπέρβαση και η οποία έχει τερματισθεί. Επίσης, μπορεί να εξετάζει και οποιαδήποτε άλλη διαφορά η οποία προκύπτει από ή σε σχέση με την πιστωτική διευκόλυνση, τις συναφείς εγγυήσεις και/ή εξασφαλίσεις, περιλαμβανομένων υπερχρεώσεων ή/και καταχρηστικών ρητρών, καθώς και εκποιήσεων.
Γίνεται ρητή αναφορά στον νόμο ότι οι διαφορές που μπορεί να προκύψουν μεταξύ δανειολήπτη και πιστωτή και θα καταλήγουν δυνητικά στο δικαστήριο θα μπορούν να αφορούν υπερχρεώσεις ή/και καταχρηστικές ρήτρες. Οι διαφορές θα αφορούν το χρεωστικό υπόλοιπο της διευκόλυνσης, η οποία παρουσιάζει καθυστέρηση ή υπέρβαση και η οποία έχει τερματισθεί.
Στις διαφορές που θα εξετάζονται θα περιλαμβάνονται δάνεια με εξασφάλιση κύρια κατοικία αξίας μέχρι €350 χιλ. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με τον νόμο, πρόεδρος Επαρχιακού Δικαστηρίου έχει την εξουσία μετά από έγκριση του Ανωτάτου Δικαστηρίου να αντικαθιστά ή να αναπληρώνει δικαστή, εφόσον αυτό καθίσταται αναγκαίο, λόγω αιτιολογημένης απουσίας ή άλλου αιτιολογημένου κωλύματος.
Παράλληλα, σύμφωνα με τις μεταβατικές διατάξεις, υποθέσεις οι οποίες εκκρεμούν ενώπιον Επαρχιακού Δικαστηρίου κατά την ημερομηνία έναρξης ισχύος του νόμου, οι οποίες αφορούν χρηματοοικονομικές διαφορές και κατόπιν υποβολής ειδοποίησης διαδίκου στο Πρωτοκολλητείο, διαβιβάζονται για συνέχιση της δικαστικής διαδικασίας και έκδοση απόφασης ενώπιον δικαστών, νοουμένου ότι η ακρόαση της υπόθεσης δεν έχει αρχίσει. Εξάλλου, σε αντίθετη περίπτωση, συνεχίζονται και αποπερατώνονται από το δικαστήριο ενώπιον του οποίου αυτές εκκρεμούν.
Χωρίς αντίκρισμα
Πάντως, όταν συζητείτο το σχετικό νομοσχέδιο στη Βουλή, είχε λεχθεί από βουλευτές της αντιπολίτευσης πως καλλιεργούνταν στους δανειολήπτες υπέρμετρες προσδοκίες και προειδοπούσαν ότι δεν θα υπάρξει κάτι διαφορετικό από αυτό που εφαρμόζεται σήμερα. Βουλευτές (π.χ. Άριστος Δαμιανού και Ανδρέας Πασιουρτίδης) δήλωναν τότε πως ο νόμος θα ήταν χωρίς αντίκρισμα και δεν θα μπορούσε να εφαρμοστεί.
Επίσης, υποστηριζόταν πως ενώ οι πολίτες μπορούν να προσφύγουν στη δικαιοσύνη για να προστατεύσουν την κύρια κατοικία τους από το να βγει στο σφυρί, δεν θα μπορούσαν να σταματήσουν τη διαδικασία εκποίησης του ακινήτου.
Οι συγκεκριμένες επιφυλάξεις ήταν ένας από τους λόγους που το ΑΚΕΛ είχε τηρήσει αποχή από την ψήφιση της νομοθεσίας.
Από πλευράς του Δικαστηρίου, όταν συζητείτο το θέμα, είχε αναφερθεί στη Βουλή πως ό,τι ζητείται να ρυθμιστεί με το νομοσχέδιο ενδεχομένως να ρυθμίζεται ήδη από το Σύνταγμα. Από την άλλη, αρμόδια κυβερνητική πηγή δήλωσε στον «Φ» πως με τη νέα νομοθεσία καθορίζεται η περίμετρος του δικαιώματος καταφυγής στο δικαστήριο, προσθέτοντας πως όσες περιπτώσεις καταλήγουν σε δικαστική επίλυση της διαφοράς και αφορούν την ευαίσθητη περίμετρο της κύριας κατοικίας μέχρι €350 χιλ. θα εκδικάζονται κατά προτεραιότητα (εφόσον εφαρμοστεί ο νόμος), με οδηγίες του Ανωτάτου Δικαστηρίου.
20 χιλιάδες δάνεια πληρούν τα κριτήρια
Βάσει των στοιχείων που είχαν κατατεθεί στη Βουλή, το Ειδικό Δικαστήριο για εκποιήσεις θα μπορούσε να προστατεύσει προσωρινά τις κύριες κατοικίες περίπου 20 χιλιάδων δανειοληπτών. Το Υπουργείο Οικονομικών κατέληξε στον συγκεκριμένο αριθμό καθώς αφορά τα δάνεια που πληρούν τα κριτήρια που θέτει ο νόμος. Ουσιαστικά, πρόκειται για δάνεια που δεν εξυπηρετούνται και έχουν ως εξασφάλιση κύρια κατοικία αξίας μέχρι €350 χιλ.
Τόσο στις τράπεζες όσο και στις εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων, τα κόκκινα δάνεια που αφορούν στεγαστικά και επιχειρηματικά δάνεια καθώς και άλλες διευκολύνσεις ανέρχονται στα €25 δισ. Με βάση τις εκτιμήσεις που έγιναν από τους τεχνοκράτες, τα κόκκινα δάνεια με εξασφάλιση κύρια κατοικία μέχρι €350 χιλ. αντιστοιχούν σε αξία €1.3 δισ.
Υπενθυμίζεται πως κατά την ψήφιση του νόμου η ΕΔΕΚ, παρόλο που βρίσκεται στη συμπολίτευση, είχε καταψηφίσει, καθώς είχαν απορριφθεί οι τροπολογίες της, με τις οποίες πρότεινε να έχουν πρόσβαση στο Δικαστήριο δανειολήπτες ανεξαρτήτως της αξίας της κύριας κατοικίας, καθώς και τη συμπερίληψη της επαγγελματικής στέγης. Τέλος, ζητούσε καθορισμό συγκεκριμένου χρόνου ολοκλήρωσης της εκδίκασης των υποθέσεων, κάτι το οποίο θεωρήθηκε αντισυνταγματικό από τη Νομική Υπηρεσία.
