Εν αναμονή σημαντικών αποφάσεων, που θα ληφθούν από πλευράς της κυβέρνησης, τελούν όλοι οι εμπλεκόμενοι στον τομέα παραγωγής χαλλουμιού, τυροκόμοι, αγελαδοτρόφοι και αιγοπροβατοτρόφοι.
Το επόμενο χρονικό διάστημα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναμένεται να συγκαλέσει σύσκεψη στην παρουσία όλων των εμπλεκομένων, έχοντας πλέον την άνεση να λάβει τις σωστές αποφάσεις μετά τις θετικές εξελίξεις στα δύο ορόσημα που εκκρεμούσαν:
α) Την απόφαση για την απόρριψη της προσφυγής κατά της καταχώρισης της ονομασίας «χαλλούμι» ως Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης από το Γενικό Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
β) την αναμενόμενη δημοσίευση του νέου ευρωπαϊκού κανονισμού για τις γεωγραφικές ενδείξεις, που προβλέπει τη δυνατότητα παράτασης της μεταβατικής περιόδου κατά πέντε έτη για την εφαρμογή των προδιαγραφών παραγωγής του προϊόντος.
Μέσα στο διάστημα αυτό η ελάχιστη αναλογία αιγινού και πρόβειου γάλακτος στις πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή χαλλουμιού, πρέπει να αυξηθεί από το 25% που είναι σήμερα στο 50+%. Επομένως, εκτιμάται ότι θα πρέπει να ληφθούν αποφάσεις και να καθοριστούν ποσοστά της ετήσιας αύξησης του αιγοπρόβειου γάλακτος με στόχο το 2029 να είναι 50+%, αφού η ποσοστιαία αύξηση της ποσόστωσης μέχρι το 2029 θα καταστήσει το επιχειρηματικό περιβάλλον σταθερό και προβλέψιμο.
Εκτιμάται ότι οι επενδυτές όταν διαπιστώσουν την ύπαρξη επιχειρηματικής ευκαιρίας και σταθερής προοπτικής θα επενδύσουν και θα αναπτύξουν τον κλάδο της αιγοπροβατοτροφίας. Διαφορετικά, δεν υπάρχει περίπτωση να αυξηθούν οι ποσότητες αιγοπρόβειου γάλακτος μέχρι το 2029 στα επίπεδα που θα έχουμε 50%+ στο χαλλούμι, ώστε να διατηρηθούν οι εξαγωγές στα σημερινά επίπεδα.
Σημειώνεται ότι η ποσότητα αιγοπρόβειου γάλακτος το 2023 σε σχέση με το 2014 που κατατέθηκε ο φάκελος για το χαλλούμι, διπλασιάστηκε. Το διακύβευμα για την αιγοπροβατοτροφία είναι μέχρι το 2029 να καταφέρει να αυξήσει την παραγόμενη ποσότητα αιγοπρόβειου γάλακτος στον μέγιστο δυνατό βαθμό.
Η λύση που φαίνεται να προωθείται είναι η βελτίωση της παραγωγικότητας των αιγοπροβάτων. Το 2014, η μέση παραγωγικότητα ανά αίγα ήταν 140 λίτρα/ ζώο και ανά πρόβατο 110 λίτρα/ ζώο. Σήμερα, αυτή η παραγωγικότητα έχει αυξηθεί κατακόρυφα πλησιάζοντας τα 190 λίτρα γάλακτος ανά αίγα και τα 170 λίτρα ανά προβατίνα.
Το Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών του υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος εφαρμόζει, σε συνεργασία με κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις, ένα πρόγραμμα βελτίωσης της γηγενούς φυλής των προβάτων Χίου με στόχο την περεταίρω βελτίωση της παραγωγικότητας της φυλής. Παράλληλα, με αυτή την προσπάθεια, στη βελτίωση της αποδοτικότητας των αιγοπροβάτων έχει συμβάλει και η εισαγωγή από ιδιώτες, καθαρόαιμων βελτιωμένων φυλών ζώων από το εξωτερικό όπως είναι για παράδειγμα οι φυλές lacaune και assaf για τα πρόβατα και alpine και saanen για τις αίγες. Διαφαίνεται, λοιπόν, ότι έχει ξεκινήσει μια σοβαρή προσπάθεια για αύξηση της ποσότητας του παραγόμενου αιγοπρόβειου γάλακτος τόσο από υφιστάμενους όσο και από νεοεισερχόμενους κτηνοτρόφους.
Το θέμα που τίθεται από όλους τους παραγωγούς είναι το κόστος παραγωγής και η τιμή πώλησης του γάλακτος που παράγεται. Όπως οι ίδιοι οι κτηνοτρόφοι δηλώνουν, κανένας δεν πρόκειται να σταματήσει να παράγει ενώ κερδίζει και κανένας δεν θα επενδύσει για να παράξει περισσότερο αν από την τιμή γάλακτος που πληρώνεται ζημιώνει. Αν, λένε, η τιμή του γάλακτος είναι αμειπτική, το παραγόμενο γάλα μέσα σε αυτή την πενταετία θα αυξηθεί κατακόρυφα.
Περαιτέρω, το υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος προχώρησε, επίσης, σε συνεργασία με το Γενικό Χημείο του Κράτους και το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΤΕΠΑΚ), στην πιστοποίηση επιστημονικής μεθόδου ανίχνευσης της χρήσης γαλακτόσκονης ή / και της χρήσης του νωπού γάλακτος που δεν έχει παραχθεί στην Κύπρο, αφού η ιδιαίτερα υψηλή τιμή παραγωγού του νωπού αγελαδινού γάλακτος στην Κύπρο (€0,66/ λίτρο) σε σχέση με την μέση επικρατούσα τιμή παραγωγού στην Ευρωπαϊκή Ένωση (€0,45/ λίτρο) έχει ως αποτέλεσμα την ενδεχόμενη χρήση «φθηνότερης» γαλακτόσκονης για την παραγωγή χαλλουμιού.
Από την ανάλυση των στοιχείων διαφάνηκε ότι, από τις 44.200 τόνους χαλλουμιού που παράχθηκαν το 2022, μια μεγάλη ποσότητα παραγόμενων χαλλουμιών, περίπου 7.000 τόνοι, δεν δικαιολογούνταν από τη δηλωθείσα ποσότητα γάλακτος, καταδεικνύοντας τη χρήση γαλακτόσκονης στο προϊόν ή/και άλλες παρατυπίες, όπως για παράδειγμα η εισαγωγή «λευκών τυριών σχάρας» προέλευσης Βουλγαρίας, Ουγγαρίας κ.τ.λ. και η επανεξαγωγή τους ως «χαλλούμι». Το ερευνητικό έργο και η πιστοποίηση της μεθόδου αναμένεται να ολοκληρωθούν εντός περίπου 18 μηνών, δηλαδή μέχρι τον Απρίλιο του 2025.
Τα δύο ορόσημα που σφράγισαν την υπόθεση
Το Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας που συνήλθε χθες στις Βρυξέλλες, ενέκρινε χωρίς συζήτηση, τον νέο κανονισμό σχετικά με τις γεωγραφικές ενδείξεις και τα συστήματα ποιότητας. Οι πρόνοιες του νέου κανονισμού, επί της ουσίας παρατείνουν μέχρι και το 2029, αντί του Ιουλίου 2024, τη δυνατότητα του καθορισμού της αναλογίας του γάλακτος που χρησιμοποιείται για την παρασκευή χαλλουμιού, στη βάση διατάγματος του υπουργού Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας.
Υπενθυμίζεται ότι, κατά την υποβολή της αίτησης για την εγγραφή του χαλλουμιού ως ΠΟΠ τον Ιούλιο του 2014, παραχωρήθηκε με την ΚΔΠ 326/2014, 10ετής μεταβατική περίοδος η οποία λήγει τον Ιούλιο του 2024, για τα ποσοστά συμμετοχής του αιγινού, πρόβειου και αγελαδινού γάλακτος στην παρασκευή του προϊόντος. Ο νέος κανονισμός ο οποίος εγκρίθηκε χθες, παρατείνει αυτή τη μεταβατική περίοδο, παρέχοντας την ευχέρεια στην κυβέρνηση να παραχωρήσει τη δυνατότητα παρασκευής προϊόντος με αναλογίες αιγοπρόβειου και αγελαδινού γάλακτος διαφορετική από το 50%+ / 50%- που προβλέπουν οι προδιαγραφές του προϊόντος, μέχρι και το 2029.
Η προσπάθεια για εξασφάλιση της παράτασης αποτέλεσε, επίσης, μέρος της συμφωνίας των τυροκόμων, των αγελαδοτρόφων και των αιγοπρόβατοτρόφων που υπογράφηκε τον Ιούλιο 2022.
Υπενθυμίζεται ότι, στις 21 Φεβρουαρίου, με απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης απορρίφθηκε η προσφυγή για ακύρωση του Εκτελεστικού Κανονισμού (ΕΕ) 2021/591 της Επιτροπής, της 12ης Απριλίου 2021, για την καταχώριση ονομασίας στο Μητρώο των Προστατευόμενων Ονομασιών Προέλευσης και των Προστατευόμενων Γεωγραφικών Ενδείξεων [«Χαλλούμι» (Halloumi)/«Hellim» (ΠΟΠ)].
