Αντώνης Αντωνίου – ΟΕΒ:  Θετική αποτίμηση για τον πρώτο χρόνο της Κυβέρνησης

Συνέντευξη στον Χρύσανθο Μανώλη

Λίγα 24ωρα πριν από την Ετήσια Γενική Συνέλευση της ΟΕΒ, που θα πραγματοποιηθεί στις 23 Απριλίου, ο πρόεδρος της ομοσπονδίας απαντά σε ερωτήσεις του Φιλελευθέρου και αποτιμά ως «σαφώς θετικά» τα μακροοικονομικά αποτελέσματα της Κυβέρνησης Χριστοδουλίδη, στον πρώτο χρόνο διακυβέρνησης. «Ίσως όμως θα μπορούσαν να ήταν καλύτερα», προσθέτει.

Κατά τον κ. Αντωνίου, «ουδείς μπορεί να αγνοήσει το διεθνές γεωπολιτικό περιβάλλον, τους δύο πολέμους που είναι σε εξέλιξη και τις ανατροπές στην παγκόσμια παραγωγική και εφοδιαστική αλυσίδα», αλλά «από την άλλη, είναι αδύνατο να αγνοήσει κανείς την εκτόξευση του κρατικού μισθολογίου το 2024 κατά πέραν του 15%, σε σχέση με το 2023 και την κατακόρυφη αύξηση των κοινωνικών δαπανών κατά 11% μέσα σε ένα χρόνο».

Τονίζει σε άλλο σημείο της συνέντευξης ότι «για την παγκόσμια ειρήνη δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι, για την εργατική ειρήνη, όμως, η ΟΕΒ έχει πρωταγωνιστικό ρόλο».

Η συνέντευξη έγινε εν μέσω παγκόσμιας αγωνίας για πιθανή κλιμάκωση της βίας στη Μέση Ανατολή, λίγες μέρες μετά την πυραυλική επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, ο πρόεδρος της ΟΕΒ ελπίζει πως αν αποφευχθεί κλιμάκωση των συγκρούσεων, θα εισέλθουμε σταδιακά, μέσω και των μειώσεων στα επιτόκια, σε πορεία αξομάλυνσης, με επιστροφή «σε ορθόδοξα χαρακτηριστικά μιας υγειούς οικονομικής δραστηριότητας».

Ο πρώτος χρόνος Χριστοδουλίδη

Η αλλαγή στη διακυβέρνηση της χώρας εμπεριέχει συνήθως μια ανησυχία για το τι θα φέρει αυτή η αλλαγή και πόσο ομαλή θα είναι. Με τη συμπλήρωση ενός χρόνου, πώς αξιολογεί η ΟΕΒ τα βήματα της Κυβέρνησης στα πιο σημαντικά πεδία της οικονομίας;

Η αλλαγή όχι μόνο δεν ανησυχεί το επιχειρείν αλλά αντίθετα αποτελεί μέρος του DNA του –  χωρίς διαρκή αλλαγή και καινοτομία καμία επιχείρηση δεν μακροημερεύει. Ειδικότερα σε σχέση με τις αλλαγές στη διακυβέρνηση, κάθε νέα Κυβέρνηση φέρνει μαζί της ενθουσιασμό, αισιοδοξία και θετική ενέργεια – στοιχεία ευεργετικά για το επιχειρείν, τα αποτελέσματα του οποίου στηρίζονται, ως γνωστό, σε μεγάλο βαθμό στην ψυχολογία. Η ΟΕΒ, συνεπώς, καλωσορίζει κάθε αλλαγή και στόχος της είναι να γίνει η ίδια  μέρος αυτής της αλλαγής, καθοδηγώντας με υπευθυνότητα τις κυβερνητικές αποφάσεις σε προσανατολισμό αναπτυξιακό, φιλικό στην επιχειρηματικότητα και την πραγματική οικονομία. Η οικονομική επιτυχία ή αποτυχία μιας διακυβέρνησης είναι εν πολλοίς το μέτρο της δικής μας επιτυχίας ή αποτυχίας να επιτελέσουμε την αποστολή μας και να πείσουμε για έγκαιρη λήψη και υλοποίηση των αναγκαίων αποφάσεων.

Τούτων λεχθέντων, τα μακροοικονομικά αποτελέσματα της πρώτης χρονιάς είναι σαφώς θετικά – ίσως όμως θα μπορούσαν να ήταν καλύτερα. Ουδείς μπορεί να αγνοήσει, αν θέλει να είναι αξιόπιστος, το διεθνές γεωπολιτικό περιβάλλον, τους δύο πολέμους που είναι σε εξέλιξη και τις ανατροπές στην παγκόσμια παραγωγική και εφοδιαστική αλυσίδα, που άρχισε από την πανδημία και που εξακολουθεί  να καταπονεί  τις ευρωπαϊκές οικονομίες.

Από την άλλη, είναι αδύνατο να αγνοήσει κανείς την εκτόξευση του κρατικού μισθολογίου το 2024 κατά πέραν του 15%, σε σχέση με το 2023 και την κατακόρυφη αύξηση των κοινωνικών δαπανών κατά 11% μέσα σε ένα χρόνο.

Έτοιμοι για διαφορετική ΑΤΑ

Μέσα στον πρώτο χρόνο της νέας Κυβέρνησης λήφθηκε και εφαρμόστηκε μια προσωρινή απόφαση για την απόδοση της ΑΤΑ σε μεγαλύτερο ποσοστό και αυξήθηκε ο εθνικός κατώτατος μισθός. Ήταν αρνητικές εξελίξεις αυτές για την ΟΕΒ;

Το θέμα δεν είναι αν οι εξελίξεις αυτές ήταν αρνητικές για την ΟΕΒ αλλά αν ενισχύουν ή αποδυναμώνουν την ανταγωνιστικότητα της χώρας. Η ΑΤΑ είναι ένα σύστημα παρωχημένο, που υποσκάπτει την παραγωγικότητα και την ανάπτυξη, υπήρξε παλαιότερα και σε όλη την Ευρώπη και στην πορεία καταργήθηκε σχεδόν παντού, για αυτούς ακριβώς τους λόγους.

Βεβαίως, κατανοούμε ότι η κατάργησή της εδώ δεν είναι στους άμεσους σχεδιασμούς και ως εκ τούτου η προσπάθεια επικεντρώνεται στον διάλογο για εκσυγχρονισμό του συστήματος. Η οικονομία μας είναι ενσωματωμένη με αυτήν της ΕΕ και έχει επίσης γίνει μέρος της παγκόσμιας οικονομίας. Και άρα υπάρχουν δευτερογενείς επιδράσεις από τις εξελίξεις σε άλλα κράτη.

Ο δείχτης πληθωρισμού δεν μπορεί από μόνος του να είναι η φόρμουλα. Πρέπει να εμπλουτιστεί με την παραγωγικότητα, καθώς και με τον ρυθμό ανάπτυξης. Μας έχει δοθεί χρόνος με τη Συμφωνία του 2023 να καθίσουμε με τους κοινωνικούς εταίρους μέχρι το καλοκαίρι του 2025, να εξετάσουμε τα σημεία εκείνα που είναι αναχρονιστικά, διαβρώνουν την οικονομία και υποσκάπτουν την ανταγωνιστικότητα, αλλά και μεγεθύνουν το χάσμα μεταξύ υψηλά αμειβομένων και χαμηλόμισθων και μαζί να κωδικοποιήσουμε ένα νέο σύστημα, που να ανταποκρίνεται στις σημερινές και μελλοντικές πραγματικότητες στον χώρο εργασίας.

Είμαστε έτοιμοι για τον δομημένο διάλογο στον οποίο δεσμευθήκαμε όλοι, με στόχο την μεταρρύθμιση της ΑΤΑ. Το τίμημα που πληρώσαμε για τον μεταρρυθμιστικό διάλογο ήταν η αύξηση του ποσοστού της κατά 16,7%.

Στην ατζέντα των εργασιακών θεμάτων για το 2024 έχει περίοπτη θέση η ανανέωση των συλλογικών συμβάσεων σε βασικούς τομείς. Ήδη παρουσιάζονται κάποιες δυσκολίες ή καθυστερήσεις σε οικοδομική και ξενοδοχειακή βιομηχανία. Είστε αισιόδοξος ότι θα βρεθούν αποδεκτές λύσεις ή ανησυχείτε για διασάλευση της εργατικής ειρήνης;

Ως γνωστό, εκκρεμεί η ανανέωση των συλλογικών συμβάσεων δύο πολύ σημαντικών κλάδων της οικονομίας, της οικοδομικής και ξενοδοχειακής βιομηχανίας. Παράλληλα, βρίσκονται υπό ανανέωση η σύμβαση των λιμενεργατών στα λιμάνια Λεμεσού – Λάρνακας και πολλών άλλων επιχειρησιακών συμβάσεων, που όλα μαζί επηρεάζουν χιλιάδες εργαζόμενους και εκατοντάδες επιχειρήσεις.

Στόχος μας είναι η διασφάλιση της εργατικής ειρήνης, με την εξεύρεση ρυθμίσεων που θα είναι κοινά αποδεκτές και θα αντέχουν σε βάθος χρόνου. Παρά την επιθετική ρητορική που ενίοτε υιοθετούν οι συντεχνίες, είμαι αισιόδοξος, αφού και οι δύο πλευρές διαθέτουμε εμπειρία και ωριμότητα να διαχειριστούμε τη διαπραγμάτευση με το ένα μάτι στους άμεσα εμπλεκόμενους κλάδους και με το άλλο στραμμένο στη μεγάλη εικόνα – την ανταγωνιστικότητα της χώρας συνολικά.

Εξάλλου, μετά την επίθεση του Ιράν, το προηγούμενο Σαββατοκύριακο, και τον πολλαπλασιασμό των κινδύνων σε πεδία που εμείς δεν μπορούμε να επηρεάσουμε, έχουμε καθήκον με σύνεση να βρούμε συναινετικές – ειρηνικές λύσεις σε όλα όσα  περνούν από το δικό μας χέρι. Για την παγκόσμια ειρήνη δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι – για την εργατική ειρήνη, όμως, η ΟΕΒ έχει πρωταγωνιστικό ρόλο.

Φορολογικό και συνταξιοδοτικό

Η Κυβέρνηση έχει δεσμευτεί διά των αρμόδιων υπουργών να προωθήσει και να κλείσει στην επόμενη διετία δύο μεγάλα κεφάλαια μεταρρυθμίσεων, αυτό του φορολογικού μετασχηματισμού και αυτό της μεταρρύθμισης στο συνταξιοδοτικό. Με ποιες προτεραιότητες θα συμμετάσχει στον κοινωνικό διάλογο η ΟΕΒ για τα δύο αυτά μεγάλα θέματα;

Γνωρίζουμε ότι το φορολογικό περιβάλλον για χώρες χωρίς πλουτοπαραγωγικούς πόρους είναι σημαντική προϋπόθεση ανάπτυξης – αναγκαία αλλά όχι επαρκής, αφού πρέπει να συνοδεύεται από σειρά άλλων συνθηκών που καθιστούν μια χώρα όπως η δική μας ελκυστικό επενδυτικό προορισμό για ντόπιους και ξένους.

Η φορολογική μεταρρύθμιση οφείλει να στοχεύει καταρχάς στην ενίσχυση της κυπριακής επιχειρηματικότητας  και παράλληλα στην προσέλκυση επενδύσεων και ταλέντων υψηλής εξειδίκευσης αλλά και στη διαμόρφωση των αναγκαίων υποδομών για υποδοχή, φιλοξενία και ενσωμάτωση όσων επιλέγουν την Κύπρο ως επαγγελματική τους στέγη. Η απλοποίηση των διαδικασιών και η ενίσχυση της φοροεισπρακτικής ικανότητας των αρμόδιων αρχών πρέπει επίσης να είναι μέρος της μεταρρύθμισης. Με φορολογικά κίνητρα και αντικίνητρα να οδηγήσουμε στον ταχύ ψηφιακό μετασχηματισμό και στην πράσινη μετάβαση.

Οι προτάσεις της ΟΕΒ, αναλυτικές, επεξεργασμένες και κοστολογημένες είναι ενώπιον του Υπουργείου Οικονομικών και της ομάδας των εμπειρογνωμόνων του Κέντρου Οικονομικών Ερευνών, με τους οποίους είμαστε σε παραγωγική διαβούλευση.

Στο συνταξιοδοτικό, η προσπάθεια πρέπει στοχευμένα να οδηγεί σε σύστημα βιώσιμο και αποδοτικό, να μην δημιουργούνται αντικίνητρα για απασχόληση αλλά να δίνονται κίνητρα για παραμονή στην εργασία. Οι αλλαγές θα πρέπει να αφορούν ολιστικά το σύστημα και δεν πρέπει ούτε την ηλικία συνταξιοδότησης να μειώνουν, ούτε τις εισφορές να αυξάνουν.

Ο ανταγωνισμός και τα προβλήματα με το εμπόριο από τα κατεχόμενα

Είστε ικανοποιημένος, κ. Αντωνίου, από το επίπεδο του ανταγωνισμού στην Κύπρο; Υπάρχουν τομείς στους οποίους νοσεί, πιστεύετε; Στο τραπεζικό σύστημα, για παράδειγμα, είστε ικανοποιημένος από τον ανταγωνισμό που υπάρχει;

Ο ανταγωνισμός στην Κύπρο είναι υγιής, έντονος και ελεύθερος, ενώ επιβλέπεται από την ΕΠΑ, η οποία παρεμβαίνει δυναμικά όπου υπάρχουν υπόνοιες είτε για έλεγχο των τιμών είτε για κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης. Σε σχέση ιδιαίτερα με το λιανικό εμπόριο, στη χώρα μας υπάρχει ο μεγαλύτερος αριθμός καταστημάτων σε αναλογία πληθυσμού σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Ο χρηματοπιστωτικός τομέας, όπως γνωρίζετε, είναι ίσως ο πιο βαριά ρυθμισμένος και εποπτευόμενος τομέας οικονομικής δραστηριότητας, όχι μόνο από τις εθνικές αρχές αλλά (για τις συστημικές τράπεζες) και από τις ευρωπαϊκές. Θεωρώ ότι και εδώ ο ανταγωνισμός λειτουργεί αποτελεσματικά και πιστεύω ότι σε μια τόσο μικρή αγορά όσο η κυπριακή, υποθέτω θα δούμε κι άλλες εξαγορές και συγχωνεύσεις, προκειμένου να δημιουργηθούν οικονομίες κλίμακας και μεγαλύτερα περιθώρια προσφοράς ανταγωνιστικών προϊόντων σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά.

Ποια είναι η θέση της ΟΕΒ αναφορικά με τον Κανονισμό για το εμπόριο διά μέσου της πράσινης γραμμής; Τι συγκεκριμένο θα θέλατε να αλλάξει στον Κανονισμό;

Η ΟΕΒ κατανοεί τη σημασία του Κανονισμού, που έχει σκοπό τη διευκόλυνση του εμπορίου κυπριακών προϊόντων από τα κατεχόμενα και αντιλαμβάνεται πλήρως την πολιτική διάσταση του θέματος.

Ταυτόχρονα, όμως, πιστεύουμε ότι πρέπει να διασφαλιστούν συνθήκες ισότιμου ανταγωνισμού, με πιστή εφαρμογή του Κανονισμού, αφού, όπως εφαρμόζεται σήμερα, προκαλούνται συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού εις βάρος επιχειρήσεων στις ελεύθερες περιοχές. Κυριότερα προβλήματα είναι η μη επιβολή ΦΠΑ στα προϊόντα που προέρχονται από τα κατεχόμενα, η αδυναμία ελέγχου των πρώτων υλών, η ανεπάρκεια των ελέγχων περί τήρησης των ευρωπαϊκών απαιτήσεων και οι αδυναμίες του μηχανισμού επιβεβαίωσης της προέλευσης προϊόντων ως κυπριακών.

Έχουμε καταθέσει εμπεριστατωμένο υπόμνημα με συγκεκριμένες εισηγήσεις και είμαστε σε τακτική διαβούλευση με τους αρμόδιους φορείς για εξεύρεση λύσεων.

Τι μας ενόχλησε με τον Εθνικό Κατώτατο Μισθό

«Σε σχέση με τον Κατώτατο Μισθό, η ΟΕΒ είναι η μοναδική οργάνωση που κατέθεσε συγκεκριμένη φόρμουλα για τον μηχανισμό αναπροσαρμογής, με επιστημονική μέθοδο, που σταθμίζει τον ρυθμό ανάπτυξης, την αύξηση της παραγωγικότητας, το ποσοστό ανεργίας και την αύξηση του πληθωρισμού. Δυστυχώς, καθορίστηκαν τα 1000 ευρώ χωρίς επιστημονική τεκμηρίωση, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για πολιτική εργαλειοποίηση του θεσμού από μελλοντικές Κυβερνήσεις. Δεν μας ενόχλησαν τα 1000 ευρώ – μας απογοήτευσε ο καθορισμός του ποσού χωρίς διαμόρφωση μιας ορθολογικής φόρμουλας».

Αν αποφύγουμε κλιμάκωση της βίας θα μπούμε σε φάση οικονομικής εξομάλυνσης

Αν επιβεβαιωθούν, κ. Αντωνίου, οι εκτιμήσεις οικονομολόγων και αναλυτών για την πρώτη μείωση επιτοκίων μέσα στον Ιούνιο, πιστεύετε πως θα ακολουθήσουν και άλλες μειώσεις; Θα μπούμε σε μια περίοδο επιστροφής σε χαμηλά επιτόκια και νομισματική χαλάρωση ή αυτό το μούδιασμα που υπάρχει σήμερα στις πλείστες οικονομίες της ΕΕ θα παραταθεί;

Οι ενδείξεις πριν από την επίθεση του Ιράν συνηγορούσαν ακόμα και σε τρεις μειώσεις επιτοκίων εντός του έτους. Σε περίπτωση που, όπως όλοι ευχόμαστε, δεν υπάρξει κλιμάκωση των συγκρούσεων, που θα ασκούσαν πίεση στο κόστος της ενέργειας και αύξηση του πληθωρισμού, θα δούμε εντός του καλοκαιριού τις πρώτες μειώσεις επιτοκίων.

Ακολούθως, θα αξιολογούνται διαρκώς τα δεδομένα: πληθωριστικές πιέσεις ένεκα των γεωπολιτικών, εξέλιξη των τιμών μετά την πρώτη επιτοκιακή μείωση αλλά και επιπτώσεις επί του πληθωρισμού από τις μισθολογικές αυξήσεις των εργαζομένων.

Η ΕΚΤ θα κρίνει ανάλογα τις επόμενες κινήσεις, προκειμένου να πετύχει πληθωρισμό 2%. Μετά από μια μακρά περίοδο μηδενικών και αρνητικών επιτοκίων, την οποία ακολούθησε μια άνευ προηγουμένου αύξηση επιτοκίων, πιστεύω ότι σταδιακά εισερχόμαστε στη φάση της εξομάλυνσης, όπου η νομισματική πολιτική θα αποκτήσει τα ορθόδοξα χαρακτηριστικά μιας υγειούς οικονομικής δραστηριότητας. Επιστροφή σε πολύ χαμηλά επιτόκια δεν αναμένω στο προβλεπτό μέλλον.

Είναι δυνατό η άνοδος στις τιμές του αργού πετρελαίου αυτό το διάστημα, σε συνδυασμό με την επαναφορά του φόρου κατανάλωσης στα καύσιμα σε «κανονικά» επίπεδα, να οδηγήσει σε μια αναθέρμανση του πληθωρισμού στην Κύπρο τους επόμενους μήνες; Είναι στον ορίζοντα και οι αυξήσεις μέσω επιβολής πράσινου φόρου, ενώ και οι τιμές της ενέργειας δεν λένε να υποχωρήσουν σε ουσιαστικό βαθμό.

Βρισκόμαστε σε ένα οικονομικό και γεωπολιτικό περιβάλλον με κύριο χαρακτηριστικό την αβεβαιότητα, ειδικά στα θέματα ενέργειας. Επίσης, το πράσινο τέλος στα καύσιμα κίνησης και παραγωγής είναι υποχρέωση που θα πρέπει να εφαρμοστεί αργά ή γρήγορα, ενώ η ΕΕ ζητά την απόσυρση των μέτρων στήριξης εντός του 2024.

Όλα αυτά ασκούν πληθωριστικές πιέσεις από τη μια, στο σκέλος της παραγωγής και της προσφοράς, ενώ από την άλλη οι μισθολογικές αυξήσεις και τα αντισταθμιστικά μέτρα μπορούν να ασκήσουν πληθωριστικές πιέσεις και στο σκέλος της ζήτησης. Είναι για αυτό που η ΟΕΒ καλεί όλους σε συνετές κινήσεις, καθώς δεν έχουμε την πολυτέλεια να αφήσουμε το τέρας του πληθωρισμού να επιστρέψει.

Έγινε μεγάλη συζήτηση όταν ο πληθωρισμός κτυπούσε κόκκινο και ιδιαίτερα στον τομέα των τροφίμων φαινόταν ασυγκράτητος, κατά πόσο έχουν βάση οι απόψεις κάποιων οικονομολόγων ότι η τελευταία φάση υψηλού πληθωρισμού εμπεριείχε σημαντικές δόσεις «πληθωρισμού απληστίας». Υπήρχε ποσοστό υπερκέρδους στις τιμές. Υπήρξαν ή υπάρχουν τέτοια φαινόμενα πιστεύετε;

Ο πληθωρισμός κατέγραψε ρεκόρ το 2022, όπου η αύξηση της ζήτησης για καταναλωτικά προϊόντα μετά το άνοιγμα των κοινωνιών με τη λήξη της πανδημίας και την αυξημένη ανάγκη των νοικοκυριών για αγορές, σε συνδυασμό με τα προβλήματα στη βιομηχανική παραγωγή, μεταφράστηκαν σε μεγάλη αύξηση της ζήτησης για ενέργεια, πρώτες ύλες και τελικά προϊόντα, την ώρα που η προσφορά ήταν προβληματική και η εφοδιαστική αλυσίδα αποσυντονισμένη.

Κάποιοι αναλυτές θεώρησαν ότι ένα μέρος των αυξημένων τιμών μπορεί να οφείλεται στον πληθωρισμό απληστίας (greedflation), κυρίως με τις ανατιμήσεις διεθνών πολύ μεγάλων επιχειρήσεων και πολυεθνικών εταιρειών, οι οποίες διαθέτουν ολιγοπωλιακή ισχύ. Ωστόσο, δεν υπάρχει καμία τεκμηρίωση από αντικειμενικά στοιχεία ή αξιόπιστες αναλύσεις περί τούτου. Το βέβαιο είναι ότι, σε σχέση με τη δική μας αγορά, δεν συντρέχει καμία προϋπόθεση για να αναπτυχθούν τέτοια φαινόμενα, καθώς ο ανταγωνισμός λειτουργεί πολύ ικανοποιητικά.

Αναπάντητα ερωτήματα για την ηλεκτρική διασύνδεση

Η ΟΕΒ στηρίζει τους σχεδιασμούς για την πόντιση καλωδίου για τη σύνδεση των ηλεκτρικών δικτύων Κύπρου και Ελλάδας και στη συνέχεια και του Ισραήλ; Ευελπιστείτε πως η διασύνδεση θα οδηγήσει σε φθηνότερο ρεύμα ή μήπως θα πλήξει τις ενεργειακές επενδύσεις στην Κύπρο;

Αναγνωρίζουμε τη σημασία των ηλεκτρικών διασυνδέσεων για ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας, απελευθερώνοντας την Κύπρο από την ενεργειακή απομόνωση. Παρόλα αυτά, εκκρεμούν σημαντικά αναπάντητα ερωτήματα αναφορικά με τον τρόπο λειτουργίας, τη διασφάλιση αμεροληψίας στη διαχείριση, τις οικονομικές παραμέτρους  και κυρίως τις αναμενόμενες επιπτώσεις στην αγορά ηλεκτρισμού.

Η επίδραση της διασύνδεσης στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος και τις ενεργειακές επενδύσεις στην Κύπρο εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, τεχνικούς, οικονομικούς, περιβαλλοντικούς και άλλους. Πριν τη λήψη οποιασδήποτε απόφασης, απαιτείται λεπτομερής ανάλυση κόστους – οφέλους, που θα λάβει υπόψη όλες αυτές τις πτυχές, ώστε η ηλεκτρική διασύνδεση να οδηγεί με βεβαιότητα σε μείωση του κόστους του ηλεκτρισμού.