Η αβεβαιότητα που προκαλείται από την κρίση στη Μέση Ανατολή με τις συγκρούσεις μεταξύ Ισραήλ-Ιράν και τις προειδοποιήσεις για εμπλοκή των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής σήμανε συναγερμό στο Υπουργείο Οικονομικών.
Με αφορμή την ετοιμασία του κρατικού προϋπολογισμού για το 2026, το υπουργείο προχωρεί σε αυστηρές συστάσεις και σφίγγει τα ζωνάρια για να μην υπάρξει δημοσιονομικός εκτροχιασμός.
Και όλα αυτά, παρά την καλή πορεία της κυπριακής οικονομίας και τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης που καταγράφει.
Το αρμόδιο υπουργείο καλεί τα υπουργεία και τα υφυπουργεία να μην ξοδεύσουν ούτε σεντ περισσότερο την επόμενη χρονιά και να υπερβούν τις οροφές δαπανών που καθορίστηκαν οι οποίες είναι ύψους €10.5 δισ., έτσι ώστε να μην υπάρξει επηρεασμός του οικονομικού σχεδιασμού.
Με εγκύκλιο του, το Υπουργείο Οικονομικών τονίζει πως το αβέβαιο γεωπολιτικό περιβάλλον, οι κλιμακούμενες εξελίξεις στην περιοχή, η ασταθής πολιτικοικονομική συγκυρία στην οποία βρίσκεται η Κύπρος, αλλά και οι προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν αναφορικά με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής καθώς και οι δεσμεύσεις που έδωσε η χώρα στο πλαίσιο της νέας οικονομικής διακυβέρνησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επιτάσσουν συνεχή εγρήγορση για τη διασφάλιση της οικονομικής σταθερότητας με σκοπό την αντιμετώπιση των οποιονδήποτε κινδύνων.
Παράλληλα, καλούνται να προχωρήσουν σε ιεράρχηση των προτεραιοτήτων οι οποίες θα συνάδουν με τους στόχους της κυβερνητικής πολιτικής μέσω τεκμηριωμένων προτάσεων.
«Το στρατηγικό πλαίσιο δημοσιονομικής πολιτικής για την τριετία 2026-2028 έχει καταρτιστεί λαμβανομένου υπόψη των γεωπολιτικών εξελίξεων και των επιπτώσεων στην παγκόσμια οικονομία, καθώς και της πιθανής εμφάνισης άλλων διεθνών κρίσεων, αλλά και της κλιματικής αλλαγής, παραμέτρων οι οποίοι συνεχίζουν να δημιουργούν συνθήκες μεγάλης αβεβαιότητας».
Συντονισμένη δράση
Παρά το γεγονός ότι οι προοπτικές της κυπριακής οικονομίας αναμένεται να παραμένουν θετικές και με ψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, η συνεχιζόμενη γεωπολιτική αβεβαιότητα ενδέχεται να επηρεάσει την αναπτυξιακή πορεία της οικονομίας και να εκθέσει τη χώρα σε κινδύνους» προστίθεται στην εγκύκλιο.
Παράλληλα, σημειώνεται πως, σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο τοπίο οικονομικής αβεβαιότητας, η ανάγκη υιοθέτησης πολιτικών και μεταρρυθμίσεων με γνώμονα τη βιώσιμη ανάπτυξη και την αειφορία είναι πιο έντονη.
Επίσης, τονίζεται η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της ανθεκτικότητας της κυπριακής οικονομίας απαιτεί συνεχείς προσπάθειες και συντονισμένη δράση, τόσο από το κράτος όσο και από τους άλλους εμπλεκόμενους φορείς.
Αξίζει να σημειωθεί πως κάθε υπουργείο και υφυπουργείο θα πρέπει να συνοδεύει τον προϋπολογισμό του με επικαιροποιημένα στρατηγικά σχέδια, τα οποία θα είναι ευθυγραμμισμένα με τους στρατηγικούς στόχους για βιώσιμη, οικονομική, περιβαλλοντική και κοινωνική ανάπτυξη.
Επίσης, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι δεσμεύσεις της Δημοκρατίας στο Σχέδιο Ανάκαμψης, στο πρόγραμμα πολιτικής συνοχής «ΘΑλΕΙΑ 2021-2027» και να ενσωματωθούν οι δράσεις της νέας μακροπρόθεσμης στρατηγικής για την οικονομία «Όραμα 2035».
Τι πρέπει να προσέξουν
Πέραν των κατευθυντήριων γραμμών για τα έσοδα, τις δαπάνες, τις επενδύσεις, τα συγχρηματοδοτούμενα έργα, τα θέματα προσωπικού κλπ, δίνονται οδηγίες και για τη διαχείριση των εξόδων της κυπριακής προεδρίας της ΕΕ το πρώτο εξάμηνο του 2026.
Σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών, θα πρέπει να περιληφθούν για όλες τις δράσεις και ενέργειες, στον προϋπολογισμό της κάθε υπηρεσίας, περιλαμβανομένων των εξόδων για υπηρεσιακά ταξίδια στο εξωτερικό, τις δαπάνες φιλοξενίας, τις υπηρεσίες σίτισης που θα παρασχεθούν εκτός των συνεδριακών χώρων, όπως είναι δείπνο φιλοξενίας από την πρoεδρεούσα χώρα κατά τις άτυπες υπουργικές συναντήσεις.
Σε σχέση με το κόστος προσωπικού, σύμφωνα με την εγκύκλιο του υπουργείου Οικονομικών, στον προϋπολογισμό θα πρέπει να περιλαμβάνονται πιστώσεις για τις ανάγκες που έχουν εγκριθεί από το Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης και Προσωπικού.
Οποιαδήποτε πρόσθετα αίτηματα θα εξετάζονται κατ΄εξαίρεση μόνο στις περιπτώσεις έκτακτων αναγκών.
Τα υπουργεία και τα υφυπουργεία θα πρέπει να προωθήσουν τους προϋπολογισμούς τους στο υπουργείο Οικονομικών το αργότερο μέχρι το τέλος του μήνα, έτσι ώστε η διεύθυνση προϋπολογισμού του υπουργείου να τους μελετήσει, να τους συγκεκριμενοποιήσει και να τους εγκρίνει το Υπουργικό Συμβούλιο.
Όπως σημειώνεται θα πρέπει να τηρηθούν τα χρονοδιαγράμματα για την έγκαιρη ολοκλήρωση της διαδικασία και κατάθεση του προϋπολογισμού στη Βουλή μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου, όπως προβλέπει και το Σύνταγμα.
Σβήνουν και γράφουν τους δημοσιονομικούς κινδύνους
Ταυτόχρονα, με τους προϋπολογισμούς, τα υπουργεία καταγράφουν και τους δημοσιονομικούς κινδύνους οι οποίοι στη γενική κυβέρνηση προέρχονται τόσο από ενδογενείς όσο και από εξωγενείς παράγοντες.
Οι ενδογενείς παράγοντες περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων την υπέρβαση των καθορισμένων δαπανών και από ενδεχόμενες υποχρεώσεις, εγγυήσεις, δάνεια, δικαστικές αποφάσεις, μη είσπραξη εσόδων, ενδεχόμενο μη συμμόρφωσης με το κοινοτικό κεκτημένο και συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
Οι εξωγενείς παράγοντες αφορούν δημοσιονομικούς κινδύνους που πηγάζουν εκτός εθνικού ελέγχου, όπως είναι για παράδειγμα οι γεωπολιτικές συνθήκες, νέες πιθανές υποχρεώσεις από νομοθετικές ρυθμίσεις από ΕΕ καθώς και από φυσικά/καιρικά φαινόμενα ή καταστροφές προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή.
Θα πρέπει να δηλώνονται και οι δημοσιονομικοί κίνδυνοι από τις αγωγές που καταχωρούνται από είτε από εργοδοτούμενους του δημόσιου, είτε από τρίτους που συμβάλλονται με το κράτος.
Την ίδια ώρα, θα πρέπει να καταγράφουν και τους δημοσιονομικούς κινδύνους που προέρχονται από τα Ταμεία Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Ταμείο Διαχείρισης Τουρκοκυπριακών Υπηρεσιών, το Ταμείο ΑΠΕ κλπ.
Όπως επισημαίνει το υπουργείο Οικονομικών, η αξιολόγηση των δημοσιονομικών κινδύνων θα πρέπει να είναι ο κεντρικός πυρήνας της στρατηγικής διαχείρισης του κάθε υπουργείου και υφυπουργείου και θα πρέπει να παρακολουθούνται, να προσεγγίζονται μεθοδικά και να σε συνεχή βάση, έτσι ώστε να ελαχιστοποιούνται.
Υπό παρακολούθηση ημικρατικοί και δήμοι
Ημικρατικοί οργανισμοί και αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης, πέραν των γενικότερων δημοσιονομικών θεμάτων, είναι εκτεθειμένοι και σε άλλους κινδύνους, οι οποίοι επηρεάζουν την οικονομική τους ευρωστία και λειτουργικότητα.
Εάν τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου παρουσιάσουν αποκλίσεις από τον προϋπολογισμό ή συσσωρεύσει υποχρεώσεις άμεσα ή έμμεσα ενδέχεται να προκαλέσει επιπτώσεις που μεταφέρονται στο συνολικό δημοσιονομικό αποτέλεσμα, όπως είναι ελλείμματα σε ασφαλιστικά ή συνταξιοδοτικά ταμεία τα οποία δημιουργούν πρόσθετες δημοσιονομικές πιέσεις.
Αφορούν και υπόλοιπα δανείων τα οποία είναι εγγυημένα από το κράτος και τα οποία αποπληρώνει το κράτος ή η τοπική αρχή. «Το επίκεντρο της καλής διαχείρισης είναι η αναγνώριση και ο χειρισμός των κινδύνων έγκαιρα και αποτελεσματικά αξιολογώντας ταυτόχρονα όλες τις εναλλακτικές επιλογές», προστίθεται στην εγκύκλιο.
Με τη συγκέντρωση των δημοσιονομικών κινδύνων το κράτος θα μπορέσει να ετοιμάσει ένα σχέδιο δράσης για να τους αναχαιτίσει, για να παραμείνουν τα εύρωστα τα δημόσια οικονομικά.
Όλοι οργανισμοί θα πρέπει να παραθέσουν τα σχετικά στοιχεία στο υπουργείο Οικονομικών μέχρι τις 4 Ιουλίου.
