Είναι καθησυχαστικό, μέσα στην ανησυχία που προκαλεί στην ευρύτερη κοινή γνώμη η αβεβαιότητα από τις γεωπολιτικές αναταράξεις της τρέχουσας περιόδου και η ανησυχία για οικονομική επιβράδυνση σε κάποιες σημαντικές χώρες, ο CEO της PwC Κύπρου να εκτιμά ότι η αισιοδοξία επιστρέφει στον επιχειρηματικό κόσμο της Κύπρου, αλλά και στην παγκόσμια επιχειρηματική κοινότητα.
Ο Φίλιππος Σώσειλος αναλύει μέσα από τη συνέντευξή του στον Φιλελεύθερο τα βασικά συμπεράσματα από τη 13η παγκόσμια έρευνα της PwC ανάμεσα σε 4.702 CEOs από 105 χώρες, μεταξύ τους και η Κύπρος, για την αντιμετώπιση των προκλήσεων και προοπτικών του 2024 και των επόμενων χρόνων και επισημαίνει την ώρα που ναι, ανακάμπτει η αισιοδοξία μεταξύ τους, παράλληλα ένα σημαντικό ποσοστό εκτιμά πως οι επιχειρήσεις τους πρέπει να ανασχηματιστούν τάχιστα, αν θέλουν να παραμείνουν δρώσες και παραγωγικές.
Προσαρμογή στη ρευστή κατάσταση
Βρισκόμαστε σε μια περίοδο μεγάλων αβεβαιοτήτων, κυρίως γεωπολιτικής φύσης, οι οποίες όμως έχουν αντίκτυπο στις οικονομίες και στο επιχειρείν. Πώς βλέπετε να εξελίσσονται τα πράγματα το 2024;
Σίγουρα βιώνουμε πρωτόγνωρες συνθήκες τα τελευταία χρόνια, καθώς δεν είμαστε αντιμέτωποι με μια μόνο κρίση αλλά με πολλές ταυτόχρονες και διαφορετικές κρίσεις, οι οποίες επηρεάζουν άμεσα και έμμεσα την καθημερινότητά μας ως πολίτες και ως επιχειρήσεις. Οι κρίσεις αυτές δημιουργούν μεγάλη αβεβαιότητα και οποιαδήποτε πρόβλεψη φαντάζει δύσκολη.
Υπάρχει όμως και μια άλλη πραγματικότητα, που επ’ ουδενί δεν πρέπει να την παραγνωρίζουμε και έχει να κάνει με την ανθεκτικότητα και την προσαρμοστικότητα της κυπριακής οικονομίας, κόντρα στους αντίθετους ανέμους των κρίσεων, που εμφανίστηκαν από την πανδημική περίοδο του 2020-21 και έπειτα.
Η Κύπρος κατάφερε να ανακάμψει γρήγορα και να επιστρέψει σε ρυθμούς ανάπτυξης. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι έχουμε όλοι ενώπιον μας έναν οδικό χάρτη που οδηγεί στη βιώσιμη ανάπτυξη, για να φτιάξουμε μια Κύπρο πρότυπο, για να ζει, να εργάζεται και να επιχειρεί κάποιος. Όλα όσα εμπερικλείει η στρατηγική για την υλοποίηση του φιλόδοξου στόχου “Όραμα 2035” θα πρέπει να μας βρουν ενωμένους, γιατί, όπως συνηθίζω να λέω, οι ικανότητές μας ως κοινωνία και ως οικονομία είναι πολύ μεγαλύτερες από τις προκλήσεις που κατά καιρούς έχουμε να αντιμετωπίσουμε.
Αυτή η νοοτροπία επιβεβαιώνεται και από τις απαντήσεις των Κυπρίων CEOs στην Παγκόσμια Έρευνα της PwC, οι οποίοι εμφανίζονται αισιόδοξοι, τόσο για την ανάπτυξη της εγχώριας οικονομίας, όσο και για τις προοπτικές αύξησης των εσόδων της δικής τους εταιρείας, σημειώνοντας αύξηση σε σχέση με ένα χρόνο προηγουμένως. Η ανάκαμψη της αισιοδοξίας φέτος, παρά τις αυξανόμενες κρίσεις, είναι χαρακτηριστική και αποκαλύπτει ότι οι επιχειρηματικοί μας ηγέτες έχουν αποδεχθεί τις ρευστές συνθήκες και έμαθαν να ζουν και να επιχειρούν μέσα στο δοσμένο περιβάλλον.
Πέφτει ο φόβος για τον πληθωρισμό
Οι γεωπολιτικές εξελίξεις φαίνεται να προβληματίζουν τους επιχειρηματικούς ηγέτες παγκόσμια, όπως διαφαίνεται από τα ευρήματα της έρευνας της PwC. Ποιες είναι οι μεγαλύτερες ανησυχίες των CEOs στην Κύπρο;
Η ανησυχία για τις γεωπολιτικές συγκρούσεις είναι διάχυτη, αν και σε μικρότερο βαθμό σε σχέση με πέρυσι, όπως έχουν καταδείξει τα αποτελέσματα της 27ης Παγκόσμιας Έρευνας της PwC, στην οποία συμμετείχαν 4.702 CEOs από 105 χώρες.
Αντίστοιχα, είναι μεν ανάμεσα στις σημαντικότερες ανησυχίες των 102 επιχειρηματικών ηγετών που συμμετείχαν στην 13η Έρευνα της PwC Κύπρου για τους CEOs αλλά δεν είναι η μεγαλύτερη, καθώς η κύρια απειλή για τους επόμενους 12 μήνες θεωρείται ο πληθωρισμός και ακολουθούν με παρόμοια ποσοστά οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι και οι κίνδυνοι που σχετίζονται με τις κυβερνοεπιθέσεις. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι αν συγκρίνουμε τα αποτελέσματα με τα αντίστοιχα της περσινής έρευνας, παρατηρούμε μια σημαντική διαφοροποίηση στο μέγεθος των ανησυχιών των επιχειρηματικών ηγετών. Πέρυσι, για παράδειγμα, ο πληθωρισμός συγκέντρωνε ποσοστό 47%, ενώ φέτος ξεχωρίζει με 23% και επιπλέον φέτος οι ανησυχίες για τους γεωπολιτικούς κινδύνους είναι μειωμένες κατά το ήμισυ. Τα ποσοστά αυτά δεικνύουν μια διαφορετική ψυχολογία, που, πέραν από ένδειξη προσαρμοστικότητας, ενδεχομένως βασίζονται και στην ασφάλεια που προκύπτει από τα μέτρα που έχουν ήδη λάβει οι επιχειρήσεις για να διαχειριστούν τις αρνητικές επιπτώσεις των συνθηκών αυτών.
Στην παγκόσμια έρευνα της PwC μάς είχε προκαλέσει αίσθηση το υψηλό ποσοστό των CEOs οι οποίοι δηλώνουν ξεκάθαρα πως η επιχείρησή τους δεν θα έχει μέλλον μετά από μια δεκαετία εάν δεν αλλάξει μοντέλο λειτουργίας. Στην Κύπρο τι ισχύει;
Υπάρχει ταύτιση των CEOs στην Κύπρο με τους επιχειρηματικούς ηγέτες της Ευρωζώνης και παγκόσμια, καθώς στο ερώτημα εάν η εταιρεία τους θα είναι οικονομικά βιώσιμη στο μέλλον, αν διατηρήσουν το τρέχον μοντέλο λειτουργίας της, η πλειοψηφία απάντησε ότι η εταιρεία τους δεν θα είναι οικονομικά βιώσιμη μετά από δέκα χρόνια.
Θεωρώ αυτήν την παραδοχή πάρα πολύ σημαντική. Εάν επιλέξουμε να δούμε το ποτήρι μισοάδειο, τότε θα μας καταβάλει πανικός μήπως χάσουμε τις μισές επιχειρήσεις σε βάθος δεκαετίας. Δεν είναι όμως έτσι τα πράγματα, καθώς βλέπουμε τους ηγέτες του επιχειρείν να αναγνωρίζουν την ανάγκη των εταιρειών τους για μετασχηματισμό, ώστε να διασφαλίσουν τη βιωσιμότητά τους. Εάν μελετήσουμε τα αποτελέσματα της έρευνας συνολικά, είναι ακόμη πιο ευδιάκριτη η διάθεση και πολύ περισσότερο η ανάληψη δράσης για αλλαγή και επανεφεύρεση. Οι CEOs αντιλαμβάνονται την επιτακτική ανάγκη για συνεχή επανεφεύρεση και επενδύουν στους ανθρώπους τους και στη διαφοροποίηση των προϊόντων και των υπηρεσιών, με επίκεντρο την ανθρωποκεντρικότητα. Όπως θα δούμε και στα αναλυτικά συμπεράσματα της έρευνας, που θα παρουσιαστούν την Τρίτη 20 Φεβρουαρίου, οι CEOs εντοπίζουν τρεις σημαντικούς παράγοντες, οι οποίοι θα τους απασχολήσουν τα επόμενα 3 χρόνια: τις τεχνολογικές εξελίξεις, τις αλλαγές στις προτιμήσεις των πελατών και τις εποπτικές ρυθμίσεις.
Αισιόδοξοι μεσοπρόθεσμα
Συμβαδίζουν ουσιαστικά τα ευρήματα. Είναι αισιόδοξοι ή απαισιόδοξοι για το μέλλον των επιχειρήσεων, των οποίων ηγούνται, αναμένουν αύξηση, για παράδειγμα, του κύκλου εργασιών τους;
Βραχυπρόθεσμα, εντός των επόμενων 12 μηνών, παρατηρούμε μικρή αύξηση της αισιοδοξίας των επιχειρηματικών ηγετών, σε σύγκριση με πέρυσι, όσον αφορά στις προοπτικές αύξησης των εσόδων των εταιρειών τους. Όταν, όμως, το ερώτημα εκτείνεται χρονικά σε βάθος τριετίας, είναι μεν αισιόδοξοι, όχι όμως πιο αισιόδοξοι σε σύγκριση με πέρυσι, κάτι το οποίο ενδεχομένως να οφείλεται στις πολλές και διαφορετικές προκλήσεις που δημιουργούν μια επιφυλακτικότητα. Σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφερθεί ότι οι CEOs στην Ευρωζώνη αλλά και παγκόσμια διαφοροποιούνται από τους Κύπριους και εμφανίζονται αρκετά πιο αισιόδοξοι σε βάθος τριετίας, ίσως γιατί αισθάνονται ότι έχουν έτοιμα τα πλάνα τους για το πώς θα κινηθούν μέσα στα επόμενα χρόνια.
Ένα άλλο σημαντικό εύρημα, που καταδεικνύει την αισιοδοξία τους, είναι ότι σχεδόν οι μισοί CEOs στην Κύπρο που συμμετείχαν στην έρευνα απάντησαν ότι θα αυξήσουν το ανθρώπινο δυναμικό τους.
Απασχολεί έντονα η Παραγωγική Τεχνητή Νοημοσύνη
Πρόσφατα, στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός, είδαμε την τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) να μονοπωλεί το ενδιαφέρον. Πώς αντικρίζουν το όλο θέμα οι CEOs στην Κύπρο;
Η τεχνολογική εξέλιξη έχει μεγάλη επίδραση στο επιχειρηματικό γίγνεσθαι. Η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι γνώριμη εδώ και χρόνια, αλλά η Παραγωγική Τεχνητή Νοημοσύνη, που έχει εισέλθει πιο πρόσφατα στη ζωή μας, ήδη απασχολεί έντονα τους επιχειρηματικούς ηγέτες στην Κύπρο. Θα έλεγα ότι οι CEOs στην Κύπρο αναγνωρίζουν τις δυνατότητες που τους προσφέρει η Παραγωγική Τεχνητή Νοημοσύνη και σε παρόμοιο ποσοστό με τους CEOs στην Ευρωζώνη έχουν ήδη προσαρμόσει την στρατηγική τους.
Επιπρόσθετα, πιστεύουν ότι μέσα στον επόμενο χρόνο η Παραγωγική Τεχνητή Νοημοσύνη θα βελτιώσει την ποιότητα των υπηρεσιών και των προϊόντων τους, ενώ μέσα στα επόμενα τρία χρόνια θα αυξήσει τον ανταγωνισμό, θα επιφέρει αλλαγές στα επιχειρηματικά τους μοντέλα και θα απαιτήσει την απόκτηση νέων δεξιοτήτων από το ανθρώπινο δυναμικό. Συνολικά, αναμένουν πως η Παραγωγική Τεχνητή Νοημοσύνη θα αυξήσει την αποτελεσματικότητα του χρόνου εργασίας, τα συνολικά έσοδα, καθώς και την κερδοφορία των οργανισμών.
Οι ανησυχίες τους για την ΤΝ τι αφορούν;
Στις κύριες ανησυχίες των επιχειρηματικών ηγετών, συγκαταλέγεται και η απειλή της κυβερνοασφάλειας. Η ανάπτυξη της Παραγωγικής Τεχνητής Νοημοσύνης τροφοδοτεί αυτή τους την ανησυχία, καθώς περίπου οι μισοί CEOs αναμένουν αύξηση των κινδύνων της κυβερνοασφάλειας και αύξηση του κινδύνου διάδοσης της παραπληροφόρησης σε σχέση με την εταιρεία τους. Εντοπίζονται, επίσης, ανησυχίες οι οποίες σχετίζονται με επιπλέον νομικά ρίσκα, κινδύνους φήμης καθώς και προκατάληψη προς συγκεκριμένες ομάδες εργαζομένων ή πελατών τους.
Είναι σαφές ότι η Παραγωγική Τεχνητή Νοημοσύνη προσφέρει πολλές νέες δυνατότητες και ευκαιρίες, αλλά εμπερικλείει σοβαρούς κινδύνους. Ως εκ τούτου, απαιτείται προσεκτική αξιολόγησης και διαχείριση αυτών των κινδύνων.
Αλλαγή κλίματος
Πώς αντικρίζουν, κ. Σώσειλε, το μέλλον της κυπριακής οικονομίας εν μέσω αυτών των προκλήσεων οι επιχειρηματικοί ηγέτες;
Δεν θα ήταν υπερβολή εάν λέγαμε ότι η αισιοδοξία επιστρέφει, καθώς είναι αξιοσημείωτη η θετικότερη προσέγγιση των CEOs των κυπριακών επιχειρήσεων, τόσο για την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας, όσο και γι’ αυτήν της κυπριακής οικονομίας. Είναι αισθητή η αλλαγή του κλίματος προς το καλύτερο, δεδομένου ότι το 43% των επιχειρηματικών ηγετών δηλώνει αισιόδοξο για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας, όταν πέρυσι το αντίστοιχο ποσοστό της αισιοδοξίας ήταν στο 33%. Ταυτόχρονα, έχει μειωθεί σημαντικά και η αρνητική πρόβλεψη των CEOs για επιβράδυνση της κυπριακής οικονομικής ανάπτυξης σε ορίζοντα 12 μηνών, καθώς φέτος περιορίζεται στο 38%, σε σύγκριση με 56% πέρυσι.
Την Τρίτη η παρουσίαση της έρευνας
Ποια είναι τα δικά σας συμπεράσματα διαβάζοντας κάθε χρόνο τα ευρήματα της παγκόσμιας έρευνας της PwC για τους CEOs;
Τα ευρήματα της παγκόσμιας έρευνας της PwC για τους CEOs μάς παρέχουν κάθε χρόνο πολύτιμη πληροφόρηση, καθώς αποτελεί βαρόμετρο ως προς το τι απασχολεί τους επιχειρηματικούς ηγέτες και πώς ιεραρχούν τα διάφορα θέματα.
Είναι διάχυτο στη φετινή έρευνα ότι οι CEOs είναι συνειδητοποιημένοι για την ανάγκη αναπροσαρμογής της στρατηγικής τους και της επανεφεύρεσης των επιχειρήσεων τους, αξιοποιώντας μεταξύ άλλων και την Παραγωγική Τεχνητή Νοημοσύνη, για να μπορέσουν να επιβιώσουν εν μέσω των τεράστιων προκλήσεων. Η αισιοδοξία για την οικονομική ανάπτυξη της Κύπρου αλλά και για τις προοπτικές αύξησης των εσόδων των δικών τους επιχειρήσεων αναδεικνύει μια βελτιωμένη ψυχολογία σε σχέση με πέρυσι, καθώς και μια κουλτούρα προσαρμοστικότητας.
Στις 20 Φεβρουαρίου θα παρουσιάσουμε τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής αναλυτικά στο Experience Center μας και θα ακολουθήσει μια ενδιαφέρουσα συζήτηση πάνελ με τέσσερις σημαντικούς CEOs, οι οποίοι θα μοιραστούν τα δικά τους συμπεράσματα και δράσεις.
