Μεταναστεύοντας πριν πολλά χρόνια με την οικογένειά του στη Νότιο Αφρική, μπήκε στη βιοπάλη από τα σχολικά χρόνια. Γρήγορα δραστηριοποιήθηκε στις επιχειρήσεις, έφτιαξε αργότερα έναν δικό του μεγάλο όμιλο εταιρειών και όταν το 2011 επέστρεψε στην Κύπρο, αντιλήφθηκε τις προοπτικές που υπήρχαν στον τομέα της ενέργειας. Επένδυσε εκατομμύρια και σήμερα είναι εκ των βασικών ιδιοκτητών και CEO μιας από τις μεγαλύτερες εταιρείες στην παραγωγή και προμήθεια πράσινου ηλεκτρισμού από ΑΠΕ στην Κύπρο και σύντομα μπαίνει και στον τομέα της αποθήκευσης ενέργειας.
Σε μια μεγάλη συνέντευξη στο Insider εξηγεί γιατί η Μεταβατική Ρύθμιση Ηλεκτρισμού περιορίζει τις δυνατότητες υγιούς ανταγωνισμού και επέκτασης των συμμετεχόντων, γιατί επιβάλλεται η λειτουργία Ανταγωνιστικής Αγοράς μέσα στο 2025 και γιατί είναι αισιόδοξος ότι ίσως και από τον επόμενο χρόνο οι καταναλωτές μπορούν να προσδοκούν σε χαμηλότερες τιμές στην ενέργεια.
Για τα ενεργειακά ζητήματα διατυπώνονται στη δημόσια σφαίρα διάφορες απόψεις, πολλές από τις οποίες εκφράζονται από ανθρώπους που δεν είναι γνώστες του αντικειμένου. Δυστυχώς, υπάρχουν και μερικοί, ευτυχώς λίγοι, οι οποίοι σκόπιμα καλλιεργούν ένα αρνητικό κλίμα εναντίον των ιδιωτικών επενδύσεων και εναντίον της απελευθέρωσης της αγοράς ηλεκτρισμού, για τους δικούς τους λόγους
Δουλεύοντας από μικρός
Γνωρίζουμε ότι ζήσατε πολλά χρόνια στη Νότιο Αφρική, όπου δραστηριοποιηθήκατε με επιτυχία στις επιχειρήσεις. Θέλουμε να μας μιλήσετε για τη ζωή σας εκεί και τις πρώτες επιχειρηματικές σας δραστηριότητες. Σε ποιους τομείς δραστηριοποιηθήκατε και ποια είναι σήμερα η οικονομική σας παρουσία στη Νότιο Αφρική;
Από τα σχολικά μου κιόλας χρόνια στη Νότια Αφρική είχα αρχίσει να εργάζομαι, γεγονός που σε νεαρή ηλικία με οδήγησε προς την κατεύθυνση του επιχειρείν. Δουλεύοντας από μικρός απέκτησα εργασιακή εμπειρία, η οποία στη συνέχεια μου έφερε πολλές επαγγελματικές ευκαιρίες. Ενδεικτικά αναφέρω ότι ήμουν ένας από τους νεότερους εργαζόμενους που ανέλαβε καθήκοντα περιφερειακού διευθυντή στην εταιρεία όπου εργαζόμουν τότε.
Μετά από πολλά χρόνια σκληρής εργασίας και αφού πάτησα γερά στα πόδια μου, άρχισα να αναζητώ μεγαλύτερες επαγγελματικές προκλήσεις. Επένδυσα, λοιπόν, σε επιχειρήσεις του λιανικού εμπορίου, αναλαμβάνοντας παράλληλα τη διαχείριση των εταιρειών μου. Με το πέρασμα των χρόνων, στη Νότια Αφρική άρχισα να κάνω και κάποιες στοχευμένες επενδύσεις και να εφαρμόζω στη συνέχεια επιτυχημένες στρατηγικές ανάκαμψης εταιριών. Επιπλέον, πέραν από τις επιχειρηματικές μου δραστηριότητες, ήμουν γνωστός για την ενασχόλησή μου με την εκεί κυπριακή κοινότητα, καθώς υπηρέτησα για αρκετά χρόνια ως Τιμητικός Γενικός Πρόξενος της Κύπρου στο Κέιπ Τάουν.
Εδώ και μερικά χρόνια ζω πλέον μόνιμα στην Κύπρο, όμως συνεχίζω να είμαι στενά συνδεδεμένος με τη Νότια Αφρική, καθώς είμαι πρόεδρος και ένας από τους σημαντικότερους μετόχους του Ομίλου NuMacon, κάτω από τον οποίο βρίσκονται οι εταιρείες Nu-way, Nu-Hold και Krisp Properties. Οι συγκεκριμένες εταιρείες στηρίζουν κάποιες πολύ σημαντικές επενδύσεις στη Νότια Αφρική, όπως αναπτύξεις οικιών για στέγαση ανθρώπων με χαμηλά εισοδήματα, η κατασκευή ακινήτων και εμπορικών κέντρων, γραφειακών χώρων και κατοικιών. Παράλληλα, μου αρέσει να εξερευνώ το ενδεχόμενο νέων επενδυτικών ευκαιριών στην Κύπρο, τη Νότια Αφρική και διεθνώς, ενώ ταξιδεύω τακτικά για να επιβλέπω τις δραστηριότητες των εταιρειών μου στη Νότια Αφρική.
Πότε και για ποιους λόγους αποφασίσατε να δραστηριοποιηθείτε επαγγελματικά και στην Κύπρο; Ο τομέας της παραγωγής – προμήθειας ηλεκτρισμού από ΑΠΕ ήταν το αρχικό σας ενδιαφέρον στην Κύπρο ή ξεκινήσατε από κάτι άλλο; Σε ποιους άλλους τομείς έχετε επενδύσεις στην Κύπρο;
Γεννήθηκα στην Κύπρο και παρόλο που η ζωή μου ήταν στο εξωτερικό, στο πίσω μέρος του μυαλού μου είχα πάντα τη σκέψη ότι κάποια στιγμή θα επέστρεφα στην πατρίδα μου. Όταν εγκαταστάθηκα στην Κύπρο το 2011 με την οικογένειά μου, άρχισα να διερευνώ τις επιχειρηματικές ευκαιρίες που είχα ενώπιόν μου. Με τον καιρό, η προσοχή μου στράφηκε στην ενέργεια, έναν τομέα για τον οποίο γνώριζα αρκετά, μέσω της μελέτης που είχα κάνει πριν επιστρέψω στην Κύπρο αλλά και της καθοδήγησης των συνεργατών μου στη Νότιο Αφρική, με έμπειρους επαγγελματίες του κλάδου, οι οποίοι διαχειρίζονταν εκατοντάδες MW. Διαπίστωσα ότι η Κύπρος υστερούσε στα θέματα ενέργειας σε σύγκριση με άλλες χώρες, παρά το μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημα της ολόχρονης ηλιοφάνειας και διέκρινα τη μεγάλη προοπτική που δημιουργείτο από την απελευθέρωση της αγοράς. Διαβλέποντας, λοιπόν, τις επιχειρηματικές ευκαιρίες που επιφύλασσε ο κλάδος στην Κύπρο, αποφάσισα να δραστηριοποιηθώ στο κομμάτι της ενέργειας, ευελπιστώντας να προσθέσω κι εγώ το λιθαράκι μου στη γενικότερη ανάπτυξη του τομέα αυτού στην Κύπρο.
Έχετε και σε άλλες χώρες, πλην της Κύπρου και της Νοτίου Αφρικής, επιχειρηματικές δραστηριότητες;
Στην πλειονότητά τους, οι δραστηριότητές μας εδρεύουν στην Κύπρο και στη Νότια Αφρική, ωστόσο, διαθέτουμε μικρότερα γραφεία σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Ρουμανία και το Βιετνάμ. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι, εκτός από την ενέργεια, ο Όμιλος Eptagon, στον οποίο υπάγεται η Bioland Energy, δραστηριοποιείται μέσω θυγατρικών, με διεθνή μάλιστα παρουσία, και σε άλλους τομείς, όπως το εμπόριο, η παραγωγή προϊόντων, η παροχή υπηρεσιών και οι υπηρεσίες IT. Γενικότερα, οι δραστηριότητες του Ομίλου μας αυξάνονται τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.
Η ΣΙΓΟΥΡΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ
Πώς ξεκίνησε η εμπλοκή σας στις Ανανεώσιμες Πηγές στην Κύπρο; Ως εγκαταστάτες φωτοβολταϊκών σε στέγες ή ως κατασκευαστές δικών σας φωτοβολταϊκών πάρκων; Ήταν επισφαλείς οι αρχικές επενδύσεις στην αγορά ή μίσθωση γης για τα φωτοβολταϊκά ή πιστεύατε πως θα ήταν εξασφαλισμένη η επιτυχία τους;
Η σοβαρή εμπλοκή μας στις ΑΠΕ στην Κύπρο ξεκίνησε το 2013, με τη συμμετοχή μας στον μειοδοτικό διαγωνισμό που προκήρυξε τότε το Υπουργείο Ενέργειας. Στον διαγωνισμό είχαν λάβει μέρος περισσότερες από 130 εταιρείες και οι τιμές που κλειδώθηκαν ήταν σχετικά χαμηλές, σε βαθμό που μερικές εταιρείες δεν μπόρεσαν να υλοποιήσουν τα έργα που τους ανατέθηκαν.
Στον εν λόγω διαγωνισμό, η εταιρεία μας εξασφάλισε 10 φωτοβολταϊκά πάρκα, συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 12 MW. Πολύ σύντομα βρεθήκαμε αντιμέτωποι με μεγάλες καθυστερήσεις, λόγω των γραφειοκρατικών διαδικασιών που έπρεπε να ακολουθήσουμε για εξασφάλιση των απαραίτητων αδειών. Καταφέραμε τελικά να υλοποιήσουμε όλα τα έργα που μας ανατέθηκαν μέσα σε ένα χρονικό διάσημα τριών έως πέντε χρόνων. Αντιλαμβάνεστε ότι το γεγονός αυτό εμπεριείχε από μόνο του μεγάλο επιχειρησιακό κίνδυνο και σημαντικό κόστος για την ενοικίαση της γης. Γνωρίζαμε, ωστόσο, ότι στον μειοδοτικό διαγωνισμό υπήρχε σαφής πρόνοια για 20ετή σύμβαση με το κράτος για πώληση της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας στη διατίμηση που κλειδώθηκε στον διαγωνισμό. Αυτό έδινε μία σιγουριά σε εκείνα τα πρώτα στάδια σε όλους όσοι τόλμησαν να γίνουν πρωτοπόροι σε αυτό τον τομέα και βέβαια και στη δική μας εταιρεία.
Πρόσφατα, ο πρόεδρος της ΑΗΚ είχε πει ότι προσπάθησαν να εξασφαλίσουν ιδιωτική γη για τα δικά τους πάρκα ΑΠΕ αλλά δεν βρήκαν. Προσπάθησαν να αγοράσουν έτοιμες άδειες για φωτοβολταϊκά αλλά διαπίστωσαν ότι οι αγοραπωλησίες αδειών γίνονται σε πολύ υψηλές τιμές. Πώς βλέπετε εσείς να διαμορφώνεται η αγορά στον τομέα της ενέργειας στην Κύπρο; Είμαστε κοντά στον κορεσμό στην κατασκευή και λειτουργία νέων εμπορικών πάρκων ή υπάρχει ακόμα περιθώριο νέων επενδύσεων; Ακούμε πως πολλές άδειες πέρασαν στα χέρια ξένων εταιρειών, που παράγουν στην Κύπρο και μεταφέρουν τα κέρδη στις χώρες τους.
Αναμφίβολα η ενέργεια αποτελεί ένα πολύ ευαίσθητο θέμα, που δικαιολογημένα απασχολεί την κοινή γνώμη. Για τα ενεργειακά ζητήματα διατυπώνονται στη δημόσια σφαίρα διάφορες απόψεις, πολλές από τις οποίες εκφράζονται από ανθρώπους που δεν είναι γνώστες του αντικειμένου. Δυστυχώς, υπάρχουν και μερικοί, ευτυχώς λίγοι, οι οποίοι σκόπιμα καλλιεργούν ένα αρνητικό κλίμα εναντίον των ιδιωτικών επενδύσεων και εναντίον της απελευθέρωσης της αγοράς ηλεκτρισμού, για τους δικούς τους λόγους.
Ως Bioland Energy είμαστε περήφανοι γιατί πρώτοι εμείς ανοίξαμε τον δρόμο για απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρισμού στην Κύπρο, την 1η Ιανουαρίου 2021, και εξελικτικά δημιουργήσαμε ένα καθαρά κυπριακό όμιλο εταιρειών, με Κύπριους μετόχους, ο οποίος εργοδοτεί σήμερα περίπου 160 άτομα.
Όμως, την απελευθέρωση της αγοράς επιβάλλει η Ευρωπαϊκή Ένωση σε όλα τα Κράτη Μέλη και συνεπώς και στην Κύπρο. Πέραν τούτου, η Ευρωπαϊκή Ένωση, με την οδηγία 2023/2413 (RED III), έχει θέσει πολύ ψηλά τους στόχους της σε όλα τα κράτη-μέλη, διπλασιάζοντας ουσιαστικά τις απαιτήσεις της σε ΑΠΕ μέχρι το 2030. Η Κύπρος δεν έχει επιλογή, οφείλει να ακολουθήσει την Ευρώπη στα σχέδιά της για πράσινη μετάβαση.
Το Δίκτυο στην Κύπρο χρειάζεται επειγόντως αναβάθμιση, για να μπορεί να δεχτεί σύνδεση περισσότερων πάρκων ΑΠΕ. Προς το παρόν δεν τίθεται θέμα κορεσμού, αλλά πρέπει να προσέξουμε πολύ και να λάβουμε, τάχιστα, διορθωτικά μέτρα για να μην αντιμετωπίσουμε στο μέλλον αυτό το ενδεχόμενο, που θα είναι καταστροφικό για την πράσινη μετάβαση της Κύπρου. Δυστυχώς για μας, η Κύπρος είναι ένα μικρό και απομονωμένο ηλεκτρικό σύστημα και όσο περισσότερα πάρκα ΑΠΕ συνδέονται στο Δίκτυο, τόσο περισσότερες περικοπές επιβάλλονται αναγκαστικά στις ώρες της υπερπαραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ΑΠΕ. Συνάγεται ότι χρειαζόμαστε οπωσδήποτε αποθήκευση και, για να είμαστε ρεαλιστές, χρειαζόμαστε μπαταρίες (κεντρικές μπαταρίες και μπαταρίες μέσα στα πάρκα). Εμείς, ως Όμιλος, δηλώνουμε «παρών» στις προκλήσεις των καιρών. Έχουμε ήδη εξασφαλίσει την πρώτη μας άδεια για κατασκευή μεγάλης κεντρικής μπαταρίας και έχουμε υποβάλει αίτημα για αναβάθμιση πέντε υποσταθμών μεταφοράς, που θα επιτρέψουν τη διείσδυση περισσότερων πάρκων ΑΠΕ. Είναι ξεκάθαρο ότι η Κύπρος δεν έχει επιλογή, θα πρέπει να πάει μπροστά.
Διατηρείτε στην κατοχή του ομίλου σας όλες τις άδειες που αποκτήσατε για φωτοβολταϊκά πάρκα από τις αρμόδιες αρχές ή έχετε πωλήσει κάποιες;
Η πολιτική του Ομίλου μας, την οποία ακολουθούμε πιστά, είναι να διατηρούμε στην ιδιοκτησία μας τουλάχιστον τα τρία τέταρτα περίπου των πάρκων που κτίζουμε. Τα υπόλοιπα πωλούνται μόνο σε επιλεγμένους συνεργάτες, οι οποίοι -είτε είναι ιδιοκτήτες ενός πάρκου, είτε είναι συνέταιροί μας σε ένα πάρκο- εμπιστεύονται τη λειτουργία και τη διαχείριση των πάρκων τους στον Όμιλό μας.
Σας ενδιαφέρει περισσότερο ο τομέας της παραγωγής ηλεκτρισμού από ΑΠΕ ή ο τομέας της προμήθειας ηλεκτρισμού; Μπορεί η υφιστάμενη παραγωγή πράσινου ηλεκτρισμού, με τους περιορισμούς που υπάρχουν από το δίκτυο της ΑΗΚ αλλά και από την πολύ περιορισμένη κατανάλωση σε κάποιες περιόδους, να συντηρήσουν ισχυρές εταιρείες προμήθειας στην Κύπρο;
Στη Μεταβατική Ρύθμιση της Αγοράς δεν μιλάμε για ισχυρές εταιρείες προμήθειας γιατί απλούστατα ο προμηθευτής για να εξυπηρετήσει ένα πελατολόγιο είναι υποχρεωμένος να διαθέτει παραγωγή ισοδύναμη με την κατανάλωση των πελατών του, διαφορετικά πληρώνει δυσανάλογα βαρύ πέναλτι. Για να γίνει αυτό εύκολα αντιληπτό, σημειώνουμε ότι όλοι μαζί οι ανεξάρτητοι προμηθευτές, μετά από τέσσερα ολόκληρα χρόνια λειτουργίας στη Μεταβατική Ρύθμιση της Αγοράς, κατάφεραν να αποσπάσουν μόνο ένα μικρό ποσοστό της τάξεως του 8% της όλης αγοράς, όταν υπάρχουν ουρές από ενδιαφερόμενους πελάτες που θέλουν να εξυπηρετηθούν από τους ιδιώτες προμηθευτές.
Η Μεταβατική Ρύθμιση της Αγοράς στην πραγματικότητα αποτελεί τροχοπέδη για τους ιδιώτες προμηθευτές, οι οποίοι αναγκαστικά λειτουργούν υπό περιορισμό. Εύλογα διερωτάται κανείς, ποιος να είναι άραγε ο λόγος που παρατείνεται συνεχώς και καθυστερεί τόσο πολύ η έναρξη της Τελικής Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού στην Κύπρο, όταν όλοι γνωρίζουμε ότι σε όλες τις χώρες της Ευρώπης λειτουργεί η ελεύθερη και ανταγωνιστική αγορά εδώ και χρόνια, μία ελεύθερη αγορά η οποία μόνο οφέλη θα φέρει στον καταναλωτή, μαζί και χαμηλότερες τιμές ηλεκτρισμού.
Στην Τελική Ανταγωνιστική Αγορά Ηλεκτρισμού, η οποία αναμένεται να αρχίσει να λειτουργεί το φθινόπωρο του 2025, ένας συμμετέχων προμηθευτής δεν θα είναι υποχρεωμένος να διαθέτει παραγωγή ισοδύναμη με την κατανάλωση του. Εάν βέβαια ο προμηθευτής αυτός διαθέτει μαζί με την ηλεκτρική ενέργεια από ΑΠΕ και δική του συμβατική παραγωγή, τότε το τελικό προϊόν που θα προσφέρει θα είναι πιο φθηνό και άρα πιο ελκυστικό. Είναι γι’ αυτό ακριβώς τον λόγο που επιβάλλεται να δημιουργηθεί ανταγωνισμός στη συμβατική παραγωγή, για να μην εξαρτάται η αγορά από το μονοπώλιο στη συμβατική παραγωγή που υπάρχει σήμερα. Συμπερασματικά, το ζητούμενο είναι να υπάρχουν δυνατοί προμηθευτές στην αγορά για να ανταγωνίζονται μεταξύ τους, με αποτέλεσμα να προσφέρουν χαμηλότερες τιμές στους τελικούς καταναλωτές, οι οποίοι θα μπορούν έτσι να επιλέγουν ανά πάσα στιγμή τον προμηθευτή της αρεσκείας τους.
Θυμάστε πόσο ήταν το κόστος αποφυγής της ΑΗΚ όταν ξεκινούσατε τις επενδύσεις στις ΑΠΕ; Η μεγάλη αύξηση αυτού του κόστους συνέβαλε όντως στη δημιουργία πολύ σημαντικών κερδών από τον όμιλό σας –και άλλες εταιρείες του κλάδου- των λεγόμενων απροσδόκητων κερδών; Είναι πλέον μια πολύ αποδοτική επένδυση η δημιουργία πάρκων ΑΠΕ ή η εμπορία πράσινης ενέργειας;
Τα «απροσδόκητα κέρδη», όπως τα αποκαλείτε, είναι ένας μύθος, αν λάβουμε υπόψη τα πραγματικά κυπριακά δεδομένα. Είναι γεγονός ότι το δεύτερο ήμισυ του 2022, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, καταγράφηκε σε όλη την Ευρώπη μεγάλη αύξηση στις τιμές συμβατικών καυσίμων και συνεπώς ψηλές τιμές συμβατικής ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίες συμπαρέσυραν και τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ. Τα «απροσδόκητα κέρδη» που αρχικά παρουσιάστηκαν στους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, στη συνέχεια εξαφανίστηκαν, ιδιαίτερα στην Κύπρο, από τη στιγμή που αρχίσαμε να βιώνουμε τις λεγόμενες «περικοπές». Αρκεί να αναφέρουμε ότι σύμφωνα με επίσημα στοιχεία από τον πλέον αρμόδιο φορέα, τον Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου (ΔΣΜΚ), ο μέσος όρος των μηνιαίων περικοπών που βιώσαμε το έτος 2023 ήταν 13,5%, ενώ για το έτος 2024 προβλέπει ότι θα βιώσουμε περίπου 28%. Οι περικοπές πράσινης ενέργειας τον Απρίλιο του 2024 εκτιμάται ότι θα ανέλθουν στο 79% της παραγωγής από ΑΠΕ. Με αυτά τα δεδομένα, είναι φανερό πως δεν δικαιολογείται πλέον η οποιαδήποτε αναφορά σε «απροσδόκητα κέρδη» στην Κύπρο.
Αντίθετα, τίθεται σοβαρά θέμα επιβίωσης των παραγωγών και των προμηθευτών στη Μεταβατική Ρύθμιση της Αγοράς, εάν δεν ληφθούν από τους αρμόδιους φορείς άμεσα διορθωτικά μέτρα. Αυτό γιατί οι συμμετέχοντες παραγωγοί θα έχουν πολύ μειωμένα έσοδα, σε βαθμό που δεν θα μπορούν πλέον να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους έναντι των δανειστών τους και οι συμμετέχοντες προμηθευτές δεν θα μπορούν πλέον να εξυπηρετήσουν τους τελικούς καταναλωτές τους και θα υποχρεωθούν να διακόψουν τις συμφωνίες που έχουν μαζί τους. Αντιλαμβάνεστε βέβαια ότι σε ένα τέτοιο σενάριο δεν θα μιλάμε πλέον για ελεύθερη αγορά αλλά για κρατικό μονοπώλιο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Ο Όμιλος των εταιρειών μας θα μπορούσε να αντέξει ακόμα και κάτω από αντίξοες συνθήκες, ίσως περισσότερο από άλλους, γιατί οι δραστηριότητές του είναι πολλές και δεν περιορίζονται μόνο στην ενέργεια. Ιδιαίτερα όμως στην ενέργεια, ο Όμιλός μας καλύπτει όλο το φάσμα της συγκεκριμένης επιχειρηματικής δραστηριότητας, αναπτύσσει, κατασκευάζει και λειτουργεί φωτοβολταϊκά πάρκα, ως παραγωγός και συγχρόνως διαθέτει την ηλεκτρική ενέργεια που παράγει ο ίδιος ή συνεργάτες του, στους τελικούς καταναλωτές του, ως προμηθευτής ηλεκτρικής ενέργειας.
Πολλοί παράγοντες της ενέργειας επιμένουν πως το κόστος παραγωγής πράσινης ενέργειας από φωτοβολταϊκά στην Κύπρο είναι κοντά στα 6 σεντ την κιλοβατώρα. Αληθεύει ότι πωλείτε (παραγωγοί και οι προμηθευτές) αυτό το ρεύμα σε υπερδιπλάσια τιμή; Γιατί η μεταβατική ρύθμιση στην αγορά ηλεκτρισμού δεν πίεσε τις τιμές κοντά στο κόστος παραγωγής, με εύλογο κέρδος βέβαια;
Στη Μεταβατική Ρύθμιση της Αγοράς είναι δύσκολο να ευνοηθούν και να απολαμβάνουν χαμηλότερων τιμών ηλεκτρισμού όλοι οι καταναλωτές και ιδιαίτερα οι οικιακοί καταναλωτές. Αναγκαστικά ευνοούνται μόνο οι πελάτες των ιδιωτών προμηθευτών, που είναι εμπορικοί και βιομηχανικοί πελάτες. Μέχρι πρόσφατα οι ιδιώτες προμηθευτές δεν μπορούσαν να έχουν οικιακούς καταναλωτές και τώρα που θεωρητικά μπορούν να έχουν, οι ρυθμίσεις της Μεταβατικής Ρύθμισης της Αγοράς είναι τέτοιες που δεν ευνοούν κάτι τέτοιο. Σε όλες τις χώρες της Ευρώπης έχουν εγκατασταθεί Έξυπνοι Μετρητές, μόνο στην Κύπρο δεν καταφέρνουμε, εδώ και 10 χρόνια, να προκηρύξουμε ένα διαγωνισμό που να μπορεί να σταθεί στην Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών. Η μόνη διέξοδος και η μόνη απάντηση στα δικαιολογημένα ερωτήματα σας, βρίσκεται στην έναρξη της λειτουργίας μίας υγιούς, ελεύθερης και Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού, το συντομότερο δυνατό.
Μπορεί να μειωθεί το κόστος ηλεκτρισμού για όλους τους καταναλωτές; Με ποιους τρόπους; Πόσο διαφορετικά θα είναι τα πράγματα όταν λειτουργήσει η ανταγωνιστική αγορά;
Αναμένουμε πως η Ανταγωνιστική Αγορά, που πρέπει να αρχίσει τη λειτουργία της μέσα στο 2025, το φυσικό αέριο που πρέπει να έλθει μέσα στο 2025, η μεγαλύτερη διείσδυση ΑΠΕ που έχουμε υποχρέωση να επιτύχουμε σύμφωνα με το σχεδιασμό για πράσινη μετάβαση και η εγκατάσταση μπαταριών (κεντρικές μπαταρίες και μπαταρίες μέσα στα φωτοβολταϊκά πάρκα) που πρέπει να εγκατασταθούν στα τέλη του έτους, το αργότερο στις αρχές 2025, μπορούν να φέρουν ήδη μέσα στο επόμενο έτος χαμηλότερες τιμές ηλεκτρισμού στην Κύπρο.
Μία υγιής, ελεύθερη και Ανταγωνιστική Αγορά Ηλεκτρισμού είναι εξ ορισμού πιο δυναμική και σαφώς πιο ανταγωνιστική. Χάρη στη μεγάλη ηλιοφάνεια της Κύπρου σε όλη σχεδόν τη διάρκεια του χρόνου, είναι εφικτή μια σημαντική μείωση της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας την ημέρα, διότι ο ανταγωνισμός στις ώρες της ηλιοφάνειας θα είναι πολύ μεγάλος με τα φωτοβολταϊκά, και σχετικά μικρότερη μείωση τη νύχτα, όταν ο ανταγωνισμός εκείνες τις ώρες θα είναι σχετικά περιορισμένος. Παράλληλα, το φυσικό αέριο μπορεί να μειώσει, έστω και λίγο, τη μεγάλη επιβάρυνση της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας από τους ρύπους. Πρωτίστως όμως, με την άφιξη του φυσικού αερίου θα έχουμε ανταγωνισμό στη συμβατική παραγωγή, που είναι εκ των ων ουκ άνευ για τη δόμηση υγιούς και ανταγωνιστικής αγοράς.
Η μεγαλύτερη διείσδυση των ΑΠΕ, που έχουμε συμβατική υποχρέωση να πετύχουμε βάσει του σχεδιασμού για την πράσινη μετάβαση, σε συνδυασμό με τις μπαταρίες που θα κατακρατούν και θα περισώζουν την πράσινη ενέργεια που σήμερα χάνεται, θα βοηθήσουν ώστε οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας να μειωθούν ακόμα περισσότερο.
Την ίδια ώρα, η εγκατάσταση έξυπνων μετρητών θα δώσει την ευκαιρία στους προμηθευτές να ετοιμάσουν και να προσφέρουν διατιμήσεις πολλαπλής εγγραφής, δίνοντας τα κατάλληλα σήματα στην αγορά για μείωση του κόστους ηλεκτρισμού προς όφελος όλων των καταναλωτών. Όλα αυτά μπορούν να γίνουν πραγματικότητα μέσα στο 2025, αρκεί να εργαστούμε όλοι συντονισμένα, έχοντας όλοι κοινό όραμα.
Ποιοι ευθύνονται για τη μεγάλη καθυστέρηση στη λειτουργία της ανταγωνιστικής αγοράς;
Θεωρούμε πως το Υπουργείο Ενέργειας και η ΡΑΕΚ, ως οι καθ’ ύλην αρμόδιοι φορείς, αλλά και η ΑΗΚ, που σήμερα έχει το κρατικό μονοπώλιο και επηρεάζεται από τη λειτουργία της ανταγωνιστικής αγοράς, θα έπρεπε να είχαν κάνει περισσότερα προς αυτή την κατεύθυνση, για το καλό των πολιτών και της επιχειρηματικότητας της Κύπρου.
Υπήρξαν δυστυχώς πολλές παραλείψεις από το 2004, όταν με την ένταξή της στην ΕΕ, η Κυπριακή Δημοκρατία υιοθέτησε επίσημα την ελεύθερη και ανταγωνιστική αγορά στη βάση του μοντέλου-στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Χρειάστηκαν 10 χρόνια, μέχρι το 2014, για να υιοθετηθεί το μοντέλο Net Pool, το οποίο είναι συμβατό με το κοινοτικό μοντέλο και άλλα 10 χρόνια, μέχρι το 2024, για να ολοκληρωθεί το νομοθετικό πλαίσιο για την ανεξαρτησία του Λειτουργού της Αγοράς. Ως αποτέλεσμα, 20 χρόνια μετά την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ βλέπουμε πως στον Διαχειριστή Μεταφοράς, που είναι συγχρόνως και ο Λειτουργός της Αγοράς, εξακολουθούν να υπηρετούν υπάλληλοι της ΑΗΚ, κάτι που προφανώς κάθε άλλο παρά συμβάλλει στον ανταγωνισμό.
Σήμερα, ευτυχώς, φαίνεται να είμαστε στο σωστό δρόμο, έχοντας όμως δυστυχώς χάσει πολλές ευκαιρίες για να προσφέρουμε φτηνότερη ενέργεια στους καταναλωτές, που πληρώνουν ακριβά τις επιπτώσεις κάθε διεθνούς ενεργειακής κρίσης. Είμαστε πάντως αισιόδοξοι πως πολύ σύντομα θα βρεθούν λύσεις στα αδιέξοδα που έχουν συσσωρευτεί μέσα από τις συντονισμένες ενέργειες του Υπουργείου Ενέργειας και της ΡΑΕΚ και θα έχουμε επιτέλους μία υγιή, ελεύθερη και Ανταγωνιστική Αγορά Ηλεκτρισμού στην Κύπρο, μέσα στο 2025.
Στην ΕΕ είναι σε εξέλιξη μια διαδικασία τροποποιήσεων στο target model, που αναμένεται μέσα στο 2025 να λειτουργήσει και στην Κύπρο. Χρειάζονται πιστεύετε αλλαγές στο target model; Είναι λογικό να συνεχίσει να συνδέεται η τιμή πώλησης της πράσινης κιλοβατώρας με την τιμή πώλησης της κιλοβατώρας από πετρέλαιο ή φυσικό αέριο; Δεν πρέπει η κάθε τεχνολογία να πουλά το ρεύμα της αναλόγως του κόστους παραγωγής της;
Είναι φυσικό, από καιρό σε καιρό, να δημιουργείται η ανάγκη και να απαιτούνται προσαρμογές στην πολιτική που υιοθετείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και κατ’ επέκταση και από τα κράτη-μέλη. Το υφιστάμενο μοντέλο-στόχος, όπως και κάθε μοντέλο που ενδέχεται να υιοθετηθεί στο μέλλον από την Ευρωπαϊκή Ένωση, στηρίζεται σε μια φιλοσοφία και υπηρετεί συγκεκριμένους στόχους, όπως να βοηθά και να ενθαρρύνει τις επενδύσεις, να προστατεύει τον τελικό καταναλωτή και να διασφαλίζει το επιδιωκόμενο κοινωνικό όφελος για όλους.
Πώς αξιολογείτε την κατασκευή του καλωδίου σύνδεσης των ηλεκτρικών συστημάτων Κύπρου και Ελλάδας; Τι πιστεύετε πως θα φέρει το καλώδιο; Περισσότερο εισαγόμενο φθηνό ρεύμα ή εξαγωγές ηλεκτρισμού από ΑΠΕ από την Κύπρο σε χώρες της ΕΕ; Ανησυχείτε για τη βιωσιμότητα των επενδύσεων σας από τη λειτουργία του καλωδίου;
Η ηλεκτρική διασύνδεση της Κύπρου με την Ελλάδα θα φέρει πολλά οφέλη στην Κύπρο, πρωτίστως ασφάλεια και σταθερότητα στο Δίκτυο, χαμηλές τιμές ηλεκτρισμού και διοχέτευση της περίσσειας πράσινης ενέργειας, που σήμερα δυστυχώς χάνεται, στην πολύ μεγαλύτερη ενιαία ευρωπαϊκή αγορά. Οι χαμηλές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας θα προκύψουν κατά κύριο λόγο διότι δεν θα χρειάζεται να διατηρείται πλέον συνεχώς μέρα και νύχτα η στρεφόμενη εφεδρεία, που σήμερα διατηρείται αναγκαστικά. Ασφαλώς, ενδέχεται μερικοί παραγωγοί στην Κύπρο να αντιμετωπίσουν σκληρό ανταγωνισμό από τις χαμηλές τιμές ηλεκτρισμού σε συγκεκριμένες ώρες του 24ώρου, αλλά αυτό είναι μέσα στα πλαίσια του επιχειρηματικού κινδύνου που οι ίδιοι αναλαμβάνουν, όταν επενδύουν στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Cover Story του περιοδικού Insider Μαρτίου
