Τις βασικές διατάξεις και τη συλλογιστική που βρίσκονται πίσω από το σύστημα προεδρικής δημοκρατίας που λειτουργεί στην Κύπρο, ανέλυσε ο Κοσμήτορας της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας και εν ενεργεία δικηγόρος Καθηγητής Αχιλλέας Αιμιλιανίδης, κατά τη διάρκεια τηλεδιάλεξης που πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη το βράδυ με θέμα το κυπριακό σύστημα προεδρικής δημοκρατίας.
Τη δημόσια τηλεδιάλεξη διοργάνωσε το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «ΠΝΥΚΑ: Πολιτική Ιστορία, Θεωρία και Πράξη» του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου (ΑΠΚΥ). Η ομιλία του κ. Αιμιλιανίδη επικεντρώθηκε στις ιδιαιτερότητες του κυπριακού συστήματος προεδρικής δημοκρατίας, στους παράγοντες που τη διαμόρφωσαν και στον τρόπο λειτουργίας της στην πράξη.
Προβαίνοντας σε μια ιστορική αναδρομή του πώς δημιουργήθηκε το κυπριακό σύστημα προεδρικής δημοκρατίας, ο κ. Αιμιλιανίδης ανέφερε πως πρόκειται για ένα ιδιόρρυθμο σύστημα, επισημαίνοντας πως η πρώτη μεγάλη ιδιομορφία του, που δεν συναντάται σε άλλα προεδρικά συστήματα, είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος της εκτελεστικής εξουσίας δεν ανήκει στον Πρόεδρο, παρά το ότι το σύστημα είναι προεδρικό, αλλά στο Υπουργικό Συμβούλιο.
Στο πλαίσιο του κυπριακού συστήματος ο Πρόεδρος δεν έχει δικαίωμα ψήφου στο Υπουργικό Συμβούλιο, αλλά προεδρεύει σε αυτό και διορίζει και παύει τα μέλη του, ώστε εμμέσως έχει εκ των πραγμάτων ισχύ, το εύρος της οποίας όμως περιορίζεται από τις πολιτικές πραγματικότητες. Επίσης, οι Υπουργοί δεν είναι μέλη του κοινοβουλίου και ως εκ τούτου η εκτελεστική λειτουργία είναι περισσότερο διακριτή συγκριτικά προς το κοινοβούλιο και η αρχή της διάκρισης των εξουσιών πιο έντονη συγκριτικά προς τα κοινοβουλευτικά συστήματα διακυβέρνησης.
Ο κ. Αιμιλιανίδης ανέφερε, μεταξύ άλλων, πως στην Κύπρο δεν έχουμε πρόωρες εκλογές εν αντιθέσει με την Ελλάδα. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί στην περίπτωση θανάτου ή παραίτησης του Προέδρου ή αν ο Πρόεδρος καταδικαστεί για εσχάτη προδοσία ή ατιμωτικό ή ηθικής αισχρότητας αδίκημα ή αν έχει διαρκή ή διανοητική ανικανότητα.
Επεσήμανε εξάλλου πως όταν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας βρίσκεται στο εξωτερικό τον αναπληροί ο ή η Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων κάτι που είναι και κάπως περίεργο, όπως είπε, «γιατί προφανώς ο Πρόεδρος βρίσκεται στο εξωτερικό υπό την ιδιότητά του ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας».
Σημείωσε μάλιστα το γεγονός πως οι δυο αξιωματούχοι, όπως συμβαίνει σήμερα, μπορεί να ανήκουν σε αντίθετα στρατόπεδα. Δηλαδή η Πρόεδρος της Βουλής μπορεί να είναι αντιπολίτευση και εκ των πραγμάτων να έχεις όπως σήμερα την ηγέτη κόμματος της αντιπολίτευσης που ενόσω ο Πρόεδρος του κράτους είναι στο εξωτερικό αυτή ασκεί τα καθήκοντα του Προέδρου της κυβέρνησης, με τη δυνατότητα να συγκαλεί το Υπουργικό Συμβούλιο της κυβέρνησης, ασκώντας τα καθήκοντά της ως Προεδρεύουσα της Δημοκρατίας, επεσήμανε ο κ. Αιμιλιανίδης.
Είπε επίσης πως δεν χρειάζεται ο Πρόεδρος καθ’ οποιονδήποτε χρόνο να έχει τη στήριξη της Βουλής των Αντιπροσώπων και για αυτόν τον λόγο δεν μπορεί να υπάρξει πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης, αφού ο Πρόεδρος ψηφίστηκε απευθείας από τον λαό.
Ανέφερε ακόμη πως δεν υπάρχει δυνατότητα της κυβέρνησης για διορισμούς δημοσίων υπαλλήλων ή εκπαιδευτικών που γίνονται αντίστοιχα από την ΕΔΥ και από την ΕΕΥ, και πως δεν υπάρχει καμία συμμετοχή της εκτελεστικής εξουσίας στον διορισμό δικαστών που διορίζονται από το Ανώτατο Δικαστήριο, ενώ ο Πρόεδρος διορίζει τους δικαστές των ανώτατων δικαστηρίων, με βάση σύσταση του ίδιου του Ανώτατου Δικαστηρίου για τα νέα του μέλη.
Σημείωσε εξάλλου πως στην Κύπρο υπάρχει ένα εξαιρετικά αυστηρό μοντέλο διάκρισης των εξουσιών το οποίο, κατά τη δική του άποψη, φθάνει πολλές φορές “στα όρια του παραλόγου με την έννοια ότι το Ανώτατο Δικαστήριο ερμηνεύει την αρχή της διάκρισης των εξουσιών με τρόπο που αποστερεί από τη Βουλή των Αντιπροσώπων εξουσίες τις οποίες η Βουλή θα μπορούσε να ασκεί”.
Πηγή: ΚΥΠΕ
