Στην ψηφιακή αποκάλυψη ενός «λογοκριμένου» πίνακα του 17ου αιώνα προχωρούν συντηρητές έργων τέχνης στη Φλωρεντία της Ιταλίας. Εργάζονται για να αποκαταστήσουν την αυτοπροσωπογραφία μιας γυμνής γυναίκας που είχε καλυφθεί εκ των υστέρων με ρούχα.
Ο πίνακας η «Αλληγορία της κλίσης» ζωγραφίστηκε το 1616 στην Ιταλία από την εξέχουσα αναγεννησιακή καλλιτέχνιδα Αρτεμίζια Τζεντιλέσκι (1593- 1656) και θεωρείται αυτοπροσωπογραφία. Περίπου 70 χρόνια αργότερα από την δημιουργία του, ένας απόγονος του ατόμου που παρήγγειλε τον πίνακα ενοχλήθηκε από το γυμνό που απεικόνιζε και πλήρωσε έναν καλλιτέχνη για να καλύψει τη γυναίκα με πέπλα και κουβέρτες.
Οι συντηρητές χρησιμοποιούν υπεριώδες φως, διαγνωστική απεικόνιση και ακτίνες Χ για να εξετάσουν τον πίνακα και να προσδιορίσουν την αρχική του μορφή σε μια διαδικασία που θα διαρκέσει σχεδόν έξι μήνες.
Η συναρπαστική ζωή της Τζεντιλέσκι
Η ίδια η Τζεντιλέσκι είναι μια σημαντική προσωπικότητα στην ιστορία της ιταλικής τέχνης. Μετακόμισε στη Φλωρεντία σε ηλικία 17 ετών από τη Ρώμη, όπου ο βιαστής της είχε μόλις δικαστεί και καταδικαστεί να εκτίσει οκτώ μήνες φυλάκιση.
Η Τζεντιλέσκι αναγκάστηκε να καταθέσει στη φρικτή δίκη, όπου είχε δεμένα σχοινιά γύρω από τα δάχτυλά της που την έσφιγγαν ενώ μιλούσε για να αποδείξει την ειλικρίνειά της. Έπρεπε επίσης να υποβληθεί σε φυσική εξέταση για να διαπιστωθεί αν ήταν ακόμα παρθένα.
Η Λίντα Φαλκόνε, συντονίστρια του έργου Artemisia Up Close, είπε: «Μέσα από αυτήν, μπορούμε να μιλήσουμε για το πόσο σημαντικό είναι να αποκαταστήσουμε τα έργα τέχνης, πόσο σημαντικό είναι να επαναφέρουμε τις ιστορίες των γυναικών στο προσκήνιο».
«Αυτός είναι ένας από τους πρώτους της πίνακες. Ήταν η πρώτη της ζωγραφιά που έγινε στην Φλωρεντία, την ίδια χρονιά έγινε δεκτή στην Ακαδημία Σχεδίου, η οποία ήταν η πρώτη ακαδημία σχεδίου στην Ευρώπη εκείνη την εποχή» είπε η Φαλκόνε για την ζωγράφο που δημιούργησε τον πίνακα όταν ήταν μόλις 22 ετών.
Το έργο ανατέθηκε αρχικά για το σπίτι της οικογένειας του Μικελάντζελο Μπουαναρότι του νεότερου, ανιψιού του διάσημου καλλιτέχνη. Το κτίριο μετατράπηκε αργότερα στο μουσείο Casa Buonarroti κι ο πίνακας εκτέθηκε μέχρι πρόσφατα στην οροφή σε επιχρυσωμένο πλαίσιο. Όταν η επικεφαλής συντηρήτρια Ελίζαμπεθ Γουίκς αφαίρεσε τον πίνακα, στα τέλη Σεπτεμβρίου, απελευθερώθηκε ένα ντους σκόνης 400 ετών.
Η ομάδα των συντηρητών της Γουίκς χρησιμοποιεί υπεριώδες φως, διαγνωστική απεικόνιση και ακτίνες Χ για να διαφοροποιήσει τις πινελιές της Τζεντιλέσκι από αυτές του καλλιτέχνη που κάλυψε το γυμνό. Το κοινό μπορεί να παρακολουθεί τις εργασίες αποκατάστασης που βρίσκονται σε εξέλιξη στο μουσείο.
Οι αναστηλωτές δεν θα μπορούν να αφαιρέσουν τα πέπλα επειδή η κάλυψη έγινε πολύ σύντομα μετά τη δημιουργία του πρωτοτύπου και υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να καταστραφεί ο πίνακας κατά τη διαδικασία. Συνεπώς, η ομάδα σχεδιάζει να δημιουργήσει μια ψηφιακή εικόνα της αρχικής έκδοσης που θα παρουσιαστεί σε έκθεση για τα εγκαίνια του έργου τον Σεπτέμβριο του 2023, στο Casa Buonarroti, όπου φιλοξενείται ο πίνακας.
* Στην κεντρική φωτογραφία: Η συντηρήτρια τέχνης Ελίζαμπεθ Γουίκς εργάζεται πάνω στο έργο της Αρτεμίζια Τζεντιλέσκι «Αλληγορία της Κλίσης» στο μουσείο Casa Buonarroti της Φλωρεντίας (Φωτό: Andrew Medichini/AP)
