Η νέα καλλιτεχνική πρόκληση την πέτυχε σε μια ακόμη αντίξοη προσωπική συγκυρία, όμως η Αλεξία Παπαλαζάρου έδειξε και πάλι ότι οι δυσκολίες την ατσαλώνουν και την κάνουν να σφύζει από δημιουργική ευφορία. Μάλιστα, επιστρέφει στον ΘΟΚ, τη φορά αυτή μ’ ένα έργο που αφορά τον εφηβικό ψυχισμό. Το «Ρώτα με όταν ξυπνήσω» του Χαράλαμπου Γιάννου γράφτηκε κι εξελίχθηκε μέσα από συνεργασία με τη σκηνοθέτρια, τους καλλιτεχνικούς επιμελητές και μια ομάδα εφήβων. Με ακόμη μεγαλύτερο αίσθημα ευθύνης, επιστρατεύει και πάλι την ευαίσθητη και ρεαλιστική ματιά της για να ν’ αφουγκραστεί όχι μόνο τους εφήβους αλλά και τη ζωή γύρω μας, προκειμένου να ωθήσει τη νέα γενιά ν’ αποδεσμευτει από το βάρος των προσδοκιών και των κατεστημένων αντιλήψεων.

– Ποιες κοινοτοπίες πρέπει ν’ αποφεύγει ένα θεατρικό έργο που απευθύνεται στο ανήσυχο εφηβικό κοινό; Κείμενο που στερείται πρωτοτυπίας και ουσίας είναι σημαντικό ν’ αποφεύγεται γενικότερα. Πόσο μάλλον όταν απευθύνεται στο ανήσυχο εφηβικό κοινό, ένα κοινό που δεν βλέπει θέατρο και πρέπει να το φέρουμε κοντά μας, να το κερδίσουμε και να το κρατήσουμε. Το θεατρικό κείμενο που απευθύνεται σε εφήβους πρέπει να γράφεται από συγγραφείς γνώστες των προβλημάτων, των απαιτήσεων, των συνηθειών, της γλώσσας, των «θέλω» της εφηβικής ψυχής. Μόνο τότε αποφεύγονται κοινοτοπίες. Αν ένα τέτοιο κείμενο ευτυχήσει στα χέρια μιας καλής ομάδας συντελεστών που κι οι ίδιοι έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά, τότε το θέατρο θα κερδίσει θεατές κι ο έφηβος θα κερδίσει από το θέατρο.

– Αφουγκραζόμαστε όσο πρέπει τους σημερινούς εφήβους; Έχουμε ξεχάσει ν’ αφουγκραζόμαστε όχι μόνο τους εφήβους αλλά και τη ζωή γύρω μας. Ζούμε σε μία εποχή που όπως λέει κι ένας απο τους ήρωες του έργου «ο καθένας για την πάρτη του». Ευτυχώς, όμως, υπάρχουν κι αυτοί που με κάθε τρόπο υπενθυμίζουν μέσα από τα έργα τους, από τον τρόπο ζωής τους, την καθημερινότητά τους, ότι η ζωή είναι σημαντική μόνο όταν ακούς, νιώθεις, αισθάνεσαι, αφουγκράζεσαι, αμφισβητείς, διεκδικείς, μοιράζεσαι. Αν οι έφηβοι έχουν την τύχη να συναντήσουν κάποιον απ’ αυτούς είτε στην αίθουσα του σχολείου είτε στο σπίτι, είτε στον περίγυρό τους, τότε θα ευτυχήσουν γιατί κάποιος αφουγκράζεται τη ψυχή τους.

– Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει ένας έφηβος σήμερα; Να καταφέρει ν’ απελευθερωθεί και να πετάξει από πάνω του τα δεσμά που του φοράμε, τα δικά μας όνειρα, τις δικές μας προσδοκίες, στερεότυπα, ιδέες και πιστεύω. Να καταφέρει να γίνει ένας ελεύθερος άνθρωπος χωρίς βαρίδια.

– Μπορεί το θέατρο να τον συνδράμει; Ναι, μπορεί. Μ’ ένα καλό κείμενο και μια καλή παράσταση. Η ζωντανή αναπαράσταση γνώριμων καταστάσεων με τρόπο πρωτότυπο θα βοηθήσει τον νέο ν’ αναγνωρίσει, να ταυτιστεί, να νιώσει, να αμφισβητήσει και με τον τρόπο αυτό να προβληματιστεί και να πάει παρακάτω με νέα εφόδια.

– Ποιες είναι οι προσδοκίες σου από τη νέα γενιά; Να φτιάξουν ένα κόσμο καλύτερο απ’ αυτό που τους παραδίδουμε. Ν’ ασχοληθούν με πράγματα ουσίας που δίνουν νόημα και στόχο στη ζωή.  Προσδοκώ να γίνουν καλύτεροι άνθρωποι, να σέβονται τη φύση, τον πλανήτη κι ότι υπάρχει πάνω σ’ αυτόν. Προσδοκώ ότι αν κάποιοι από αυτούς γίνουν ηγέτες θα είναι γιατί αγαπούν τον τόπο τους κι έχουν όραμα γι’ αυτόν. Μια γενιά που θ’ αγαπά τις τέχνες και τον πολιτισμό, γιατί πολιτισμός σημαίνει σεβασμός σε όλους και όλα που περιλαμβάνει η ζωή, στον τρόπο που συμπεριφέρεσαι στην καθημερινότητά σου. Προσδοκώ να είναι η νέα γενιά καλύτερη από τη δική μου.

– Πόσο αισθάνεσαι ότι απέχεις σήμερα από τον έφηβο εαυτό σου; Προσπαθώ συνεχώς να συναντώ το παιδί και τον έφηβο που κουβαλώ μέσα μου. Κι ευτυχώς κάνω μια δουλειά που μου δίνει αυτή την ευκαιρία. Πιστεύω πως μόνο μ’ αυτό τον τρόπο πετυχαίνεις να πλάθεις αληθινούς ήρωες και αληθινή ζωή πάνω στη σκηνή. Όσο κι αν κάποτε είναι επώδυνο να γυρνάς πίσω και να συναντάς το παιδί μέσα σου, είναι παράλληλα και λυτρωτικό. Γι΄αυτό, όσο μεγαλώνω, τόσο πιο πολύ νιώθω την ανάγκη να επιστρέφω. 

– Ανέσυρε αυτή η δουλειά μνήμες από εκείνη την εποχή; Ήταν μια ευκαιρία να αναγνωρίσω τη διαφορά της δικής μου εφηβείας με την εφηβεία του σήμερα, αλλά και να δω και τους γονείς της δικής μου γενιάς πώς αντιμετωπίζουν τα παιδιά τους στην εφηβεία. Να δω πόσο εύκολα ή δύσκολα μπαίνουμε στα παπούτσια αυτών των παιδιών, τα βλέπουμε και τα ακούμε χωρίς να τα φορτώνουμε με τις δικές μας προσδοκίες. Αυτό που με βοήθησε πιο πολύ όμως είναι η κόρη μου, η οποία πολύ πρόσφατα πέρασε από την ηλικία των ηρώων. Αυτή η εμπειρία μ’ έφερε κοντά στους σημερινούς εφήβους κι αυτό βοήθησε, μαζί με τους ηθοποιούς κι όλους τους συντελεστές, να πλάσουμε αληθινούς εφήβους επί σκηνής. Ελπίζουμε να τα καταφέραμε.

– Γιατί είμαστε τόσο επιφυλακτικοί σχετικά με τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των νέων; Είδαμε εσχάτως τι έγινε και στη Βουλή όταν συζητήθηκε αυτό το θέμα. Αυτοί οι άνθρωποι κι όσοι τους πιστεύουν και τους έβαλαν στη Βουλή, ακούν «σεξουαλική διαπαιδαγώγηση» και φαντάζονται ότι σημαίνει να τους μαθαίνουμε πώς να κάνουν σεξ. Δεν γνωρίζουν καν τι σημαίνει ο όρος ή ίσως προτιμούν να κρατούν τους οπαδούς τους με τα μάτια κλειστά, γιατί αλλιώς δεν θα ήταν οπαδοί τους. Παραγνωρίζουν όμως πως αν δεν μάθουν λ.χ. στην κόρη τους ότι έχει δικαίωμα να πει «όχι» και στον γιο τους ότι όταν του λένε «όχι» πρέπει να το σέβεται, ότι κανείς δεν δικαιούται ν’ αγγίζει το εσώρουχό τους, πως πρέπει να σεβόμαστε τον άλλο ανεξάρτητα από τον σεξουαλικό του προσανατολισμό, τότε θα συνεχίσουμε ν’ ακούμε στις ειδήσεις για περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης, οικογενειακής βίας, για βαλίτσες πεταγμένες στη λίμνη κι άλλα φριχτά περιστατικά. Όσο υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι με τέτοιες ιδέες οι κοινωνία μας θα πηγαίνει προς τα πίσω. Αν σε κάτι είμαι επιφυλακτική είναι στο ποιος θα διδάξει αυτό το μάθημα κι όχι αν πρέπει να περιλαμβάνεται στην εκπαίδευση, που και πολύ άργησε. Κι αυτό γιατί αν δεν διδάσκεται από ανθρώπους καταρτισμένους μπορεί να γίνει και επιβλαβές.

– Έχουν αλλάξει οι προτεραιότητές σου απέναντι στο θέατρο και τη ζωή; Ναι, αλλάζουν οι προτεραιότητες με βάση το καινούργιο που σου φέρνει η ζωή. Περνώντας μέσα από καινούργια βιώματα, ωριμάζεις και αντιλαμβάνεσαι τα πράγματα διαφορετικά. Αυτό είναι που λέμε «μεγαλώνω» κι όχι από 30 γίνομαι 40, 50, ή 53. Ωριμάζω ζώντας νέες περιπέτειες, μαζί με φίλους καρδιάς, γνωρίζοντας νέους ανθρώπους, κάνοντας νέους αληθινούς φίλους, ανθρώπους που σε παίρνουν παρακάτω. Όλα αυτά είμαι ανοιχτή να τα δω, να τα αγγίξω, να τα γευτώ και σίγουρα να τα μεταφέρω στη δουλειά μου. Γιατί με αφορά η αλήθεια.

– Αισθάνεσαι ότι η ενασχόληση με το θέατρο λειτούργησε κι ως ένα εργαλείο διαχείρισης κάποιων βασικών ζητημάτων στη ζωή σου; Δεν μπορώ να προσπεράσω ό,τι συμβαίνει σε μένα και γύρω από μένα. Με νοιάζει και με συγκινεί το παιδάκι που πνίγεται στη θάλασσα ενώ ονειρεύεται να ξεφύγει από τις βόμβες, με αφορά η μάνα που σήμερα ακόμα κλαίει πάνω από ένα κουτί με τα οστά του γιου της, με συγκινεί ο έφηβος που δεν του μάθαμε να ονειρεύεται και χάνεται καπνίζοντας και πίνοντας. Όπως με αφορά η νέα γενια να μάθει τι έγινε μεταφέροντας στη σκηνή ιστορικές αλήθειες που είναι καλά κρυμμένες, γιατί αυτό βολεύει κάποιους. Άρα, ναι, χαίρομαι που βρίσκομαι σ’ αυτό το χώρο και μπορώ μέσα απο τη δουλειά μου να μεταφέρω όλα όσο με συγκινούν, με αγχώνουν, με προβληματίζουν.

– Τι σου έχει μάθει η τέχνη σου για τον εαυτό σου; Πολλά. Πρώτα- πρώτα να είμαι αληθινή. Να βλέπω την αλήθεια κάτω απ’ τις λέξεις και τις πράξεις. Κι αυτή την αλήθεια να παλεύω να τη βγάλω στην επιφάνεια. Μου έμαθε να αγαπώ και να το δείχνω, μου έμαθε όπως χαίρομαι να δίνω, ν’ απολαμβάνω κι όταν παίρνω. Να ονειρεύομαι, να οραματίζομαι τόσο δυνατά που να μπορώ τα όνειρα να τα κάνω πραγματικότητα. Μου έμαθε ν’ αγαπώ τη ζωή και να παλεύω γι’ αυτήν, να είμαι δυνατή, να είμαι ελεύθερος άνθρωπος.

– Με τα χρόνια θα έλεγες ότι έγινες πιο αποφασιστική ως σκηνοθέτρια; Πιο σίγουρη με πιο πολλές εμπειρίες τόσο επαγγελματικές όσο και εμπειρίες ζωής. Κι αυτό μου δίνει γνώσεις και αυτοπεποίθηση για να είμαι πιο αποφασιστική. Αυτό δεν σημαίνει ότι κάθε νέα σκηνοθεσία δεν την αντιμετωπίζω σαν να είναι η πρώτη φορά. Με την ανασφάλεια του τι κάνω και πώς το κάνω. Αλλά μόνη με το κείμενο, η νέα ζωή που θέλω να μεταφέρω στη σκηνή αρχίζει να γεννιέται και να πλάθονται ιστορίες, ήρωες, συγκρούσεις κι εγώ να χάνομαι σ’ αυτόν τον νέο κόσμο. Και πιο αποφασιστικά πλέον πηγαίνω στην πρώτη μου συνάντηση με τους ηθοποιούς και τους συνεργάτες για να τους μεταφέρω ό,τι θέλω να επικοινωνήσουμε με το κοινό που θα έρθει να μας δει.

– Ποια θεωρείς την πιο αξιομνημόνευτη στιγμή σου στο θέατρο; Όλες οι στιγμές κουβαλούν μια ιστορία κι είναι αξιομνημόνευτες. Είτε γιατί το έργο κουβαλούσε ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής μου, είτε γιατί η στιγμή που σκηνοθετούσα κουβαλούσε μια δική μου περιπέτεια ζωής. Όταν σκηνοθετούσα τα «Λιοντάρια» στο Θέατρο Αντίλογος, την ώρα που τα Λιοντάρια πάλευαν να ελευθερωθούν από τη φυλακή τους, εγώ πάλευα ν’ απαλλαγώ από έναν καρκίνο. Τα καταφέραμε κι οι δύο. Κι η πρεμιέρα ήταν μια τεράστια αγκαλιά, γιατί νίκησε η ζωή. Η κόρη μου σε μια εργασία στη σχολή της έγραψε: «Κατάλαβα τη δύναμη του θεάτρου όταν έβλεπα τη μάνα μου μετά τη χημειοθεραπεία να σηκώνεται να πηγαίνει στη πρόβα, σαν να μην πέρασε απ’ αυτή τη δοκιμασία». Αυτό είναι το θέατρο για μένα. Γι’ αυτό κάθε στιγμή είναι αξιομνημόνευτη. Γιατί ζω και πορεύομαι μαζί με τη τέχνη μου, μαζί με ανθρώπους που αγαπώ και γιατί δεν σταμάτησα ποτέ να ονειρεύομαι την επόμενη παράσταση, την επόμενη μέρα. Η ζωή μού έμαθε ότι κάθε στιγμή είναι αξιομνημόνευτη.

  • INFO «Ρώτα με όταν ξυπνήσω», Θέατρο Αποθήκες ΘΟΚ, κάθε Σάββατο 8.30μ.μ. & Κυριακή 6μ.μ. 77772717 thoc.org.cy, Οργανωμένες παραστάσεις για σχολεία ΜΕ: Τρίτη- Παρασκευή, 22864330