Η Επίτροπος Περιβάλλοντος Ιωάννα Παναγιώτου έχει μια ιδιαίτερη ευαισθησία στον αμπελοοινικό τομέα, αφού υπήρξε η πρώτη παραγωγός που δημιούργησε βιολογικούς αμπελώνες και κρασί στην Κύπρο τη δεκαετία του ’80.
Ποιες οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην αμπελοκαλλιέργεια και την παραγωγή κρασιών;
Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια- Σάντα Μπάρμπαρα και την περιβαλλοντική οργάνωση «Conservation International», που έκαναν σχετική δημοσίευση στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS), χρησιμοποίησαν 17 διαφορετικά κλιματικά μοντέλα, που προβλέπουν διάφορα σενάρια για τη μελλοντική άνοδο της θερμοκρασίας. Όλα λίγο- πολύ καταλήγουν, στο ότι θα υπάρξει μια δραματική αναστάτωση στον κόσμο του κρασιού διεθνώς. Καθώς ο πλανήτης συνεχώς θερμαίνεται και ο καιρός γίνεται πιο ασταθής σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο, η αμπελουργία θα δεχθεί πιέσεις και, σύμφωνα με τη μελέτη, θα υπάρξουν σημαντικές επιπτώσεις στις οινοπαραγωγικές περιοχές έως το 2050. Μέχρι τα μέσα του τρέχοντος αιώνα, τεράστιες περιοχές στη Νότια Ευρώπη άρα και Κύπρο προβλέπεται ότι θα έχουν γίνει ακατάλληλες πλέον για την παραγωγή κρασιών, με συνέπεια η παραγωγή από αυτές τις περιοχές να μειωθεί περίπου κατά τα δύο τρίτα. Στις περιοχές του Μπορντό, της Τοσκάνης και του Ρήνου η μείωση της οινοπαραγωγής μπορεί να φθάσει το 85% έως το 2050.
Ποιες οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην αμπελοκαλλιέργεια και την παραγωγή κρασιών;
Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια- Σάντα Μπάρμπαρα και την περιβαλλοντική οργάνωση «Conservation International», που έκαναν σχετική δημοσίευση στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS), χρησιμοποίησαν 17 διαφορετικά κλιματικά μοντέλα, που προβλέπουν διάφορα σενάρια για τη μελλοντική άνοδο της θερμοκρασίας. Όλα λίγο- πολύ καταλήγουν, στο ότι θα υπάρξει μια δραματική αναστάτωση στον κόσμο του κρασιού διεθνώς. Καθώς ο πλανήτης συνεχώς θερμαίνεται και ο καιρός γίνεται πιο ασταθής σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο, η αμπελουργία θα δεχθεί πιέσεις και, σύμφωνα με τη μελέτη, θα υπάρξουν σημαντικές επιπτώσεις στις οινοπαραγωγικές περιοχές έως το 2050. Μέχρι τα μέσα του τρέχοντος αιώνα, τεράστιες περιοχές στη Νότια Ευρώπη άρα και Κύπρο προβλέπεται ότι θα έχουν γίνει ακατάλληλες πλέον για την παραγωγή κρασιών, με συνέπεια η παραγωγή από αυτές τις περιοχές να μειωθεί περίπου κατά τα δύο τρίτα. Στις περιοχές του Μπορντό, της Τοσκάνης και του Ρήνου η μείωση της οινοπαραγωγής μπορεί να φθάσει το 85% έως το 2050.
Τι συνιστούν οι ερευνητές στους παραγωγούς;
Μεταξύ άλλων, οι ερευνητές συνιστούν στους παραγωγούς ως «αμυντικές» κινήσεις την υιοθέτηση νέων τεχνικών προστασίας των αμπελιών από τη ζέστη, καθώς και τη σταδιακή καλλιέργεια νέων ποικιλιών αμπελιών πιο ανθεκτικών στην ξηρασία. Παράλληλα, προτείνουν το έγκαιρο μάρκετινγκ αυτών των νέων ποικιλιών στην αγορά, ώστε να τραβήξουν το ενδιαφέρον των καταναλωτών. Επίσης στο 4ο Διεθνές Συμπόσιο «ΑΜΠΕΛΟΣ», με θέμα «Μεσογειακός Αμπελώνας και Κλιματική Αλλαγή», το οποίο πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 2017 στη Σαντορίνη οι εργασίες που παρουσιάστηκαν επιβεβαίωσαν τη σημαντική επίδραση της κλιματικής αλλαγής –και ειδικότερα της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας του αέρα– στη φαινολογία, τη φυσιολογία και τον χρόνο ωρίμανσης των σταφυλιών. Αρκετοί επιστήμονες συνέκλιναν ότι τα τελευταία 40 χρόνια παρατηρείται στους ευρωπαϊκούς αμπελώνες, ανάλογα με την περιοχή και την ποικιλία, η εκβλάστηση, η άνθηση και η ωρίμανση των σταφυλιών να γίνεται 2-3 βδομάδες νωρίτερα, ενώ η πλήρης ωρίμανση των σταφυλιών πραγματοποιείται σε πολύ υψηλότερες θερμοκρασίες.
Μεταξύ άλλων, οι ερευνητές συνιστούν στους παραγωγούς ως «αμυντικές» κινήσεις την υιοθέτηση νέων τεχνικών προστασίας των αμπελιών από τη ζέστη, καθώς και τη σταδιακή καλλιέργεια νέων ποικιλιών αμπελιών πιο ανθεκτικών στην ξηρασία. Παράλληλα, προτείνουν το έγκαιρο μάρκετινγκ αυτών των νέων ποικιλιών στην αγορά, ώστε να τραβήξουν το ενδιαφέρον των καταναλωτών. Επίσης στο 4ο Διεθνές Συμπόσιο «ΑΜΠΕΛΟΣ», με θέμα «Μεσογειακός Αμπελώνας και Κλιματική Αλλαγή», το οποίο πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 2017 στη Σαντορίνη οι εργασίες που παρουσιάστηκαν επιβεβαίωσαν τη σημαντική επίδραση της κλιματικής αλλαγής –και ειδικότερα της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας του αέρα– στη φαινολογία, τη φυσιολογία και τον χρόνο ωρίμανσης των σταφυλιών. Αρκετοί επιστήμονες συνέκλιναν ότι τα τελευταία 40 χρόνια παρατηρείται στους ευρωπαϊκούς αμπελώνες, ανάλογα με την περιοχή και την ποικιλία, η εκβλάστηση, η άνθηση και η ωρίμανση των σταφυλιών να γίνεται 2-3 βδομάδες νωρίτερα, ενώ η πλήρης ωρίμανση των σταφυλιών πραγματοποιείται σε πολύ υψηλότερες θερμοκρασίες.
Θα αλλάξει δηλαδή οινικός χάρτης και θα επηρεαστούν κάποιες περιοχές και ποικιλίες περισσότερο από άλλες;
Ανεξάρτητα από τα προγνωστικά μοντέλα της πορείας των κύριων κλιματικών παραμέτρων (θερμοκρασία, βροχόπτωση, ηλιοφάνεια), όπως επισημάνθηκε, ο ευρωπαϊκός αμπελο-οινικός χάρτης θα αλλάξει σημαντικά, τόσο ως προς την ποικιλιακή διάρθρωση όσο και προς τα δομικά του συστατικά, με μάλλον δυσμενείς συνέπειες στην ποιότητα των οίνων, ιδιαίτερα των λευκών ποικιλιών αμπέλου.
Ανεξάρτητα από τα προγνωστικά μοντέλα της πορείας των κύριων κλιματικών παραμέτρων (θερμοκρασία, βροχόπτωση, ηλιοφάνεια), όπως επισημάνθηκε, ο ευρωπαϊκός αμπελο-οινικός χάρτης θα αλλάξει σημαντικά, τόσο ως προς την ποικιλιακή διάρθρωση όσο και προς τα δομικά του συστατικά, με μάλλον δυσμενείς συνέπειες στην ποιότητα των οίνων, ιδιαίτερα των λευκών ποικιλιών αμπέλου.
Πώς μπορεί να αναστραφεί αυτή η δυσάρεστη κατάσταση για το ευάλωτο οικοσύστημα του μεσογειακού αμπελώνα;
Η εκπόνηση στρατηγικού σχεδίου για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, είναι πιστεύω πρωταρχικής σημασίας. Η στρατηγική αυτή θα πρέπει να ποικίλει ανάλογα με την αμπελουργική περιοχή, την ποικιλία, την αμπελοκομική τεχνική, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στον ποικιλιακό πλούτο, αλλά και την ποικιλομορφία των αμπελουργικών εδαφών. Μόνο με μια τέτοια προσέγγιση θα καταστεί εφικτή, κατά τα επόμενα χρόνια, η όσο το δυνατό μεγαλύτερη ελαχιστοποίηση των αρνητικών και μεγιστοποίηση των θετικών επιδράσεων. Τα ερωτήματα είναι πολλά όπως πολλά είναι και αυτά που πρέπει να γίνουν από την επιστημονική κοινότητα από τους παραγωγούς αλλά και από το κράτος.
Η εκπόνηση στρατηγικού σχεδίου για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, είναι πιστεύω πρωταρχικής σημασίας. Η στρατηγική αυτή θα πρέπει να ποικίλει ανάλογα με την αμπελουργική περιοχή, την ποικιλία, την αμπελοκομική τεχνική, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στον ποικιλιακό πλούτο, αλλά και την ποικιλομορφία των αμπελουργικών εδαφών. Μόνο με μια τέτοια προσέγγιση θα καταστεί εφικτή, κατά τα επόμενα χρόνια, η όσο το δυνατό μεγαλύτερη ελαχιστοποίηση των αρνητικών και μεγιστοποίηση των θετικών επιδράσεων. Τα ερωτήματα είναι πολλά όπως πολλά είναι και αυτά που πρέπει να γίνουν από την επιστημονική κοινότητα από τους παραγωγούς αλλά και από το κράτος.
Περιοδικό Taste, τεύχος 128.
