Πρεσβεία της Ελλάδος: 150 έργα σ’ ένα λεύκωμα

 

Tον Απρίλιο του 1959 το τότε Ελληνικό Γενικό Προξενείο στην Κύπρο αγόρασε την τοπιογραφία του Τηλέμαχου Κάνθου «Τα ξανθά χωράφια στο θέρος». Το έργο αυτό καταγράφεται ως το πρώτο της συλλογής έργων τέχνης της Πρεσβείας της Ελλάδας, που άρχισε να συγκροτείται με την ίδρυσή της, τον Αύγουστο του ίδιου έτους. Σήμερα, η συλλογή αυτή αριθμεί 150 σημαντικά έργα, τα 122 εκ των οποίων ανήκουν σε Κύπριους δημιουργούς, κυρίως της πρώτης και δεύτερης γενιάς και αποτελεί μια από τις σημαντικότερες στο νησί. Τη σημασία της, βεβαίως, ενισχύει ακόμη περισσότερο το γεγονός ότι συγκροτήθηκε με γνώμονα τη στήριξη του νεοσύστατου κράτους σε όλους τους τομείς, γενικότερα, και της κυπριακής τέχνης ειδικότερα. 

 

Έναν τρόπο δημοσιοποίησης της συλλογής αυτής, που δίνει την ευκαιρία σε ένα ευρύτερο κοινό να γνωρίσει άγνωστα έργα Κυπρίων και Ελλαδιτών καλλιτεχνών, αποτελεί η έκδοση του λευκώματος με τίτλο «Συλλογή Έργων Τέχνης της Πρεσβείας της Ελλάδας στην Κύπρο». Το λεύκωμα παρουσιάστηκε επίσημα από τον πρέσβη Ηλία Φωτόπουλο στην πρεσβευτική κατοικία, η οποία μαζί με το κτήριο της Ελληνικής Πρεσβείας φιλοξενούν τον κύριο όγκο των έργων. 

Δύο είναι οι σημαντικότεροι σταθμοί στη δημιουργία της συλλογής. Ο πρώτος είναι η περίοδος μετά το 1974, όταν της Ελληνικής Πρεσβείας ηγείτο ο αείμνηστος πρέσβης Μιχαήλ Δούντας, κατά τη διάρκεια της θητείας του οποίου αποκτήθηκε το μεγαλύτερο μέρος των έργων Κυπρίων καλλιτεχνών. Αγοράστηκαν τότε περίπου τριάντα έργα, σε μια δύσκολη εποχή, με τον Δούντα να διευρύνει ακόμη περισσότερο τις σχέσεις Ελλάδας- Κύπρου και στον πολιτιστικό τομέα. Έστρεψε την προσοχή και ενίσχυσε τους Κυπρίους δημιουργούς, οι οποίοι βίωναν έντονα τις συνέπειες της εισβολής.

 

Το 1986 στη Συλλογή προστίθεται το σύνολο των έργων, 38 τον αριθμό, του αποβιώσαντος Σολωμού Φραγκουλίδη (1902-1981) που τα κληροδότησε με διαθήκη. Ο Φραγκουλίδης τα δώρισε «…στη χώρα των ωραίων ιδανικών που αντιπροσωπεύει, η Ελλάδα, διά την στοργή που μου εφανέρωσεν εκ νεότητός μου» γιατί, όπως έγραψε χαρακτηριστικά «υπάρχουν μερικά χρέη που δεν μεταβιβάζονται. Είναι τα ηθικά χρέη. Τέτοιο χρέος έχω στην Ελλάδα». Ο Φραγκουλίδης μιλούσε τακτικά για τον θαυμασμό του για τα χρόνια που έζησε στην Ελλάδα και το ηθικό χρέος που τον ώθησε να αφήσει ό,τι απομείνει από το έργο του, μετά το τέλος των ημερών του, στο ελληνικό δημόσιο. 

Όπως σημείωσε ο Ηλίας Φωτόπουλος, καταρχήν φαίνεται ότι πρόκειται για δύο διαφορετικές μεταξύ τους περιπτώσεις, με κοινό τόπο και συνεκτικό στοιχείο την Πρεσβεία της Ελλάδας. «Νομίζω όμως ότι αυτά τα δύο γεγονότα μόνο τυχαία δεν μπορούν να χαρακτηριστούν. Γιατί πίσω από αυτό υπάρχει μια κοινή σταθερά, η οποία παραμένει αναλλοίωτη εδώ και χρόνια. Αυτή η σταθερά δεν είναι άλλη από τους ακατάλυτους αδελφικούς δεσμούς που συνδέουν Ελλάδα και Κύπρο».

 

Η καταγραφή και τεκμηρίωση της συλλογής, καθώς και η έκδοση του λευκώματος επιτεύχθηκε με τη χορηγία της ΕΚΟ Ελληνικά Πετρέλαια Κύπρου. Τη συγγραφή των κειμένων ανέλαβε η ιστορικός τέχνης Ελένη Νικήτα. Το λεύκωμα εκδόθηκε από τις εκδόσεις «Εν Τύποις» και στοιχειοθετήθηκε στο τυπογραφείο Λοϊζίδη.

Εκτός των αναφερθέντων, η συλλογή περιλαμβάνει έργα των Αδαμάντιου Διαμαντή, Γεώργιου Πολ. Γεωργίου, Βίκτωρα Ιωαννίδη, Χαρίλαου Δίκαιου, Τάσου Στεφανίδη, Ανδρέα Ασπρόφτα, Χριστόφορου Σάββα, Στέλιου Βότση, Λευτέρη Οικονόμου, Νίκου Κουρούσιη, Γιώργου Σκοτεινού κ.ά. Τα 28 έργα της συλλογής Ελλαδιτών ανήκουν, μεταξύ άλλων, στους Αθηνά Ταρσούλη, Αγήνορα Αστεριάδη, Σπύρο Βασιλείου, Α. Τάσσο, Γιάννη Γαΐτη, Παναγιώτη Τέτση.