Με βασικά υλικά τον πηλό, τη μουσική, το φως και σύγχρονα «απολιθώματα», η Έλενα Σαββίδου δημιούργησε στο χώρο Θκιο Ππαλιές ένα περιβάλλον που μοιάζει βγαλμένο από ταινία επιστημονικής φαντασίας. Η εγκατάστασή της εξερευνά τις έννοιες του χρόνου, της φθοράς και του ψηφιακού κόσμου.
Στη συνάντησή μας λίγο πριν από τα εγκαίνια της έκθεσης, ο χώρος στις Θκιο Ππαλιές μετατράπηκε σε ένα μικρό εργοτάξιο στο οποίο η εικαστικός δούλευε με τον πηλό, το βασικό υλικό για το πρότζεκτ της με τίτλο «Ήταν ωραία». Στην είσοδο, μέσα σε μεγάλα δοχεία, βρισκόταν ο πηλός τον οποίο επεξεργάζεται μέσα από μια κοπιώδη χειρωνακτική διαδικασία ώσπου να πάρει τη μορφή που θέλει, για να τον απλώσει στη συνέχεια στο τσιμεντένιο πάτωμα του χώρου. Το μεγάλο, λεπτό στρώμα από πηλό που καλύπτει το πάτωμα, είναι γεμάτο ρωγμές. Πρόκειται για μια δουλειά που διαμορφώθηκε In situ. Όπως μου εξήγησε, έχει κάνει προσχέδια για το έργο, αλλά καθώς εξελίσσεται η διαδικασία προκύπτουν και προστίθενται νέα στοιχεία. Σ’ αυτό το εντυπωσιακό περιβάλλον με τον ιδιαίτερο φωτισμό, τη ζεστή ατμόσφαιρα που δημιουργούν οι δυο θερμάστρες και τον ατμοσφαιρικό ήχο δικής της παραγωγής που βγαίνει από τα ηχεία, μεταφέρει το θεατή σε ένα σύμπαν που διεγείρει όλες τις αισθήσεις.
Έχει κάνει σπουδές στις Καλές Τέχνες και στην τέχνη της περφόρμανς, ωστόσο η Έλενα δεν θέλει να την καθορίζουν ταμπέλες. «Όλα τα βιώματά μου και τα πράγματα με τα οποία ασχολήθηκα, οι συναυλίες που παρακολούθησα, τα ταξίδια, οι διαφορετικές δουλειές που έκανα, επηρεάζουν αυτό που είμαι. Παίζω μουσική σε ζωντανές παρουσιάσεις με ηλεκτρονικά όργανα. Επίσης, σε πολλές εκδηλώσεις κάνω και περφόρμανς. Ασχολούμαι με τις παραστατικές τέχνες, με την κεραμική και τα βιτρό. Στη δουλειά μου με ενδιαφέρει να χτίζω περιβάλλοντα, να ερευνώ και να ανακαλύπτω συνεχώς νέα πράγματα», μου εξηγεί, καθώς με ξεναγεί στην εγκατάσταση της που μοιάζει βγαλμένη από ταινία επιστημονικής φαντασίας.
Της λέω ότι οι στρώσεις πηλού με τις ρωγμές, με τις οποίες έχει καλύψει το τσιμεντένιο πάτωμα, η ζέστη από τις θερμάστρες, ο φωτισμός και ο ήχος, παραπέμπουν σε ένα άγονο και ξηρό τοπίο και στην κλιματική κρίση. Μου εξηγεί ότι δεν είχε την πρόθεση να εστιάσει στην κλιματική κρίση, αλλά το έργο είναι ανοιχτό σε πολλές ερμηνείες. «Με ενδιαφέρει η φθορά και ο χρόνος. Στην πόλη όπου ζω, τη Λεμεσό, παρατηρώ τις πινακίδες και άλλα υλικά που φθείρονται από τον ήλιο. Εξερευνώ επίσης το πώς άλλαξε η φύση και τι σημαίνει φύση στην καθημερινότητα των νέων. Πώς εξελίσσεται ο κόσμος. Είναι πιο ηλεκτρονικός ο κόσμος όπου ζούμε σήμερα, με ψηφιακά στοιχεία».
Ένα άλλο δυνατό στοιχείο του έργου είναι τα «σύγχρονα απολιθώματα» που ενσωματώνει πάνω στον πηλό. Για τον σκοπό αυτό έχει κάνει μια έρευνα που αφορά τις αρχαιολογικές ανασκαφές. Για παράδειγμα, πάνω στον πήλινο καμβά ο θεατής θα ανακαλύψει το αποτύπωμα που δημιουργήθηκε από αντικείμενα του σύγχρονου πολιτισμού.
Η Αντρούλα Καφά, επιμελήτρια της έκθεσης, σχολιάζει πως το ενδιαφέρον σ’ αυτή την έκθεση είναι ότι προκαλεί όλες τις αισθήσεις του κοινού. «Η Έλενα λειτουργεί σαν περφόρμερ και δημιουργεί ένα περιβάλλον που μπορείς να το ανακαλύψεις μέσω της αφής, της μυρωδιάς, της εικόνας και του ήχου. Εξετάζει ακόμη το πώς αντιλαμβάνεσαι τη μια αίσθηση μέσα από την άλλη».
Σε ό,τι αφορά τον τίτλο της έκθεσης, η Αντρούλα σημειώνει πως το έργο σου αφήνει την αίσθηση ότι κάτι έγινε εδώ και «Ήταν ωραία». «Είναι μια προσπάθεια να αποτυπώσει το ότι ο κόσμος μπορεί να καταστρέφεται, αλλά υπάρχει η ομορφιά, η ελπίδα – και συνεχίζουμε. Η εγκατάσταση παραπέμπει σε ένα ηφαιστειακό τοπίο όπου έγινε μια έκρηξη και τώρα μέσα από τις στάχτες γεννιούνται νέα πράγματα. Δημιουργεί την προσδοκία ότι κάτι άλλο θα γεννηθεί μέσα από αυτή την καταστροφή». Η επιμελήτρια σημειώνει ακόμη ότι το έργο λειτουργεί σαν ένας αρχαιολογικός χώρος με πολλά τεχνολογικά στοιχεία. Με αριστοτεχνικό τρόπο το παρόν σμίγει με το παρελθόν και το μέλλον. «Την Έλενα την ενδιαφέρει επίσης η ψηφιακή εμπειρία. Όταν είσαι σε ένα ψηφιακό κόσμο όπως το ίντερνετ, χάνεται ο χρόνος. Έτσι λοιπόν, όταν μπαίνεις στο περιβάλλον που δημιουργήθηκε στις Θκιο Ππαλιές, ο χρόνος σταματά. Η έκθεση επιχειρεί μια αρχαιολογία του μέλλοντος, προτείνοντας ένα πολυαισθητηριακό και συναισθητικό περιβάλλον, ερημωμένο και συνάμα ονειρικό – μια αναπαράσταση της ψηφιακή εμπειρίας και μια πύλη προς ένα κόσμο χωρίς χρόνο».
Όταν ολοκληρωθεί η έκθεση, η δημιουργός θα αφαιρέσει κάποια κομμάτια από την εγκατάσταση, θα τα ψήσει και θα λειτουργούν ως αυτόνομα έργα που μπορεί να αποκτήσει το κοινό. Το ιδιαίτερο με αυτά τα έργα είναι ότι θα έχουν ενσωματωμένο ένα usb με το μουσικό άλμπουμ που δημιούργησε και που θα κυκλοφορήσει παράλληλα με την έκθεση.
Λευκωσία, Θκιο Ππαλιές. Η έκθεση της Έλενας Σαββίδου «Ήταν ωραία» που εγκαινιάστηκε στις 22 Μαρτίου θα διαρκέσει ως τις 6 Απριλίου.
