Συμπληρώνονται αυτές τις ημέρες τριάντα χρόνια από την κορύφωση των μεγάλων μαθητικών αντικατοχικών κινητοποιήσεων τον Μάρτιο του 1990, όταν σε μια αλυσίδα δραματικών γεγονότων συνελήφθησαν από τον τουρκικό στρατό κατοχής ο μαθητής της Γ΄ τάξης του Λυκείου Ακροπόλεως Πέτρος Παπαλεοντίου, ο σπουδαστής Νίκος Νικολάου, ο εθνοφρουρός Δημήτρης Λουκά, ο 17χρονος ιδιωτικός υπάλληλος Πάρης Χριστοφόρου και ο ηλεκτρολόγος Χριστάκης Σαββίδης. Όλοι κρατήθηκαν για αρκετές ημέρες στα μπουντρούμια του ψευδοκράτους και η σύλληψή τους σημάδεψε τις ζωές τους. Το μεγαλύτερο διάστημα στις κατοχικές φυλακές – τρεις ολόκληρους μήνες – έζησε ο Π. Παπαλεοντίου. Είχε επιχειρήσει να κατεβάσει την τουρκική σημαία από τον προμαχώνα του τείχους, στον κυκλικό κόμβο με τον ανδριάντα του Μάρκου Δράκου.
Οι συλλήψεις και η αιχμαλωσία των πέντε νέων οδήγησαν στις μαζικότερες νεανικές κινητοποιήσεις στην ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, διάρκειας αρκετών εβδομάδων, με κέντρο το οδόφραγμα του Λήδρα Πάλας, που έκλεισε για πολλές μέρες. Όσοι έζησαν τις κινητοποιήσεις, στην Κύπρο ή στο εξωτερικό (έγιναν μεγάλες αντικατοχικές διαδηλώσεις στο Λονδίνο, τη Νέα Υόρκη κ.α.) δεν θα λησμονήσουν ποτέ τις μοναδικές στιγμές ανάτασης στην εκδήλωση του πόθου των νέων για Ελευθερία. Εκατοντάδες μαθητές και φοιτητές των κολλεγίων και της Παιδαγωγικής Ακαδημίας ξενυχτούσαν στο πεζοδρόμιο, έκαναν το «Σπίτι της Καρπασίας» συμβολικό κέντρο του αγώνα τους, βίωσαν πρωτόγνωρες μέρες και νύκτες ταράζοντας την παραδοσιακή κυπριακή αταραξία, με τύπωμα φυλλαδίων, συνθήματα στους τοίχους, αυτοσχέδιες συναυλίες. Έβγαλαν την Κύπρο στους δρόμους: Το κεντρικό συλλαλητήριο διαμαρτυρίας στην Πλατεία Ελευθερίας στις 16 Μαρτίου 1990 ήταν ένα από τα πολυπληθέστερα μετά το 1974. Μια μικρή επανάσταση για τα δεδομένα του τόπου, χωρίς καμιά κομματική υποκίνηση – το αντίθετο. Όπως και οι αντίστοιχες πορείες των γυναικών που είχαν προηγηθεί, και των μοτοσυκλετιστών του 1996, που ακολούθησαν, με τραγική κατάληξη τις άγριες δολοφονίες των Τάσου Ισαάκ και Σολωμού Σολωμού. 
Η συγκυρία και οι δυσοίωνες ειδοί του φετινού Μαρτίου, μας έκαναν να θυμηθούμε τις μαθητικές διαδηλώσεις του 1990. Σε ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζει η ολοένα αυξανόμενη επιθετική σχιζοφρένεια του Ερντογάν και η δίψα του για δημιουργία νέων προβλημάτων στους γείτονές του και στον υπόλοιπο κόσμο, και σε μια επικαιρότητα που κυριαρχείται από την ανεξέλεγκτη αναζωπύρωση της προσφυγικής κρίσης και την παράλληλη έντονη ανησυχία από την παγκόσμια επιδημία του κορωνοϊού. 
Όμως, στη μακαρία νήσο και αυτές τις ώρες εξακολουθεί να βασιλεύει η απόλυτη διάσταση της κοινής λογικής με τη «λογική» των «πολιτικών». Για άλλη μια φορά τους τελευταίους μήνες το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης κράτησε αποστάσεις από τον υπόλοιπο πολιτικό κόσμο (και την κοινή γνώμη) και απέφυγε να καταδικάσει το θλιβερό περιστατικό στην οδό Λήδρας, όπου ένας ευέξαπτος διαμαρτυρόμενος διαδηλωτής απώθησε έναν νεαρό εθνοφρουρό, δίπλα από τη γραμμή που χωρίζει την ελεύθερη από την κατεχόμενη Κύπρο. Είχε προηγηθεί η διαδικτυακή εξυπνάδα κορυφαίου κοινοβουλευτικού ανδρός της συμπολίτευσης, που χαρακτήρισε ως «καρναβάλια» το προσωρινό κλείσιμο των οδοφραγμάτων από την κυβέρνηση του κόμματός του και του μέντορά του. Και προχθές, ακολούθησε η καταγγελία της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή από δύο Κύπριους ευρωβουλευτές, για το προσωρινό κλείσιμο των τεσσάρων από τα εννιά οδοφράγματα που χωρίζουν την ελεύθερη από την κατεχόμενη Κύπρο.
Εάν όσα παρακολουθούμε στον Έβρο προκαλούν φόβο για τις απρόβλεπτες διαστάσεις ενός πολυσύνθετου και δυσεπίλυτου προβλήματος, η κατάσταση στο «εσωτερικό μέτωπο» προκαλεί απέραντη θλίψη. Για την αδυναμία των πολιτικών μας ηγετών να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων, των ευθυνών τους και της ιστορίας των κομμάτων τους, για τον φανατισμό που εκδηλώνεται αποτρόπαιος, για το ότι αδυνατούν να καταδικάσουν ομοθυμαδόν μια πράξη βίας, είτε προέρχεται από ποδοσφαιρο-χουλιγκάνους γιαλαντζί νεοναζί, είτε από οπαδούς του «ειρηνευτικού κινήματος» (!!!) των … 74 ΜΚΟ, για το πόσο εύκολα επικρατεί ο παραλογισμός σε έναν τόπο όπου το πραξικόπημα και η τουρκική εισβολή έγιναν μόλις πριν από 46 χρόνια. Και η βαρβαρότητα της κατοχής συνεχίζεται.
Οι καβαφικές «Μάρτιαι Ειδοί» περιέγραψαν έξοχα και πικρά την τύχη «των γραφομένων του Αρτεμιδώρου», καταντώντας εκ προοιμίου άσκοπες τις όποιες απόπειρες διατύπωσης ανησυχιών προς τις κομματικές ηγεσίες. Θα επιστρέψουμε στις μαθητικές διαδηλώσεις του 1990, καθώς θαρρεί κανείς πως για αυτές γράφτηκαν οι στίχοι της Κωστούλας Μητροπούλου, στο εμβληματικό τραγούδι του Μάνου Λοΐζου: «Ο δρόμος είχε τη δική του ιστορία κάποιος την έγραψε στον τοίχο με μπογιά ήταν μια λέξη μοναχά ελευθερία κι έπειτα είπαν πως την έγραψαν παιδιά»… 
*Αναπλ. καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.
www.papapolyviou.com