Γράφονται αρκετά τελευταίως για την ανάγκη αποθήκευσης ενέργειας, για την υλοποίηση της ηλεκτρικής διασύνδεσης EuroAsia, κτλ. Ένας από τους λόγους είναι η ολοένα και μεγαλύτερη απόρριψη της παραγόμενης ενέργειας από μονάδες Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ).
Για παράδειγμα, την 1η Μαΐου 2023, με βάση στοιχεία της Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου, η συνολική εκτιμώμενη ενέργεια που απορρίφθηκε ήταν της τάξης των 1,000MWh (με συνολική εκτιμώμενη ενέργεια της ημέρας της τάξης των 1,500MWh), δηλαδή ποσοστό της τάξης του 65% απορρίφθηκε. Σημειώνεται ότι η περικοπή αφορά μόνο τα φωτοβολταϊκά συστήματα που ήταν συνδεδεμένα μέσω του Συστήματος Τηλε-ελέγχου και Διαχείρισης Ενέργειας και όχι από άλλες ΑΠΕ και τη συγκεκριμένη ημέρα υπήρχε περικοπή 14MWh από τις ανεμογεννήτριες.
Ο λόγος της απόρριψης είναι, είτε επειδή εκείνη την ημέρα/ώρα κανένας καταναλωτής δεν ήθελε την ενέργεια (άρα το σύνολο της παραγωγής ξεπερνούσε τη ζήτηση), είτε επειδή, για λόγους ευστάθειας του ηλεκτρικού συστήματος και του χρόνου ανταπόκρισης των μηχανών παραγωγής ενέργειας από συμβατικά καύσιμα, ενώ θεωρητικά υπήρχε η ζήτηση για την ενέργεια αυτή, αυτό δεν ήταν τεχνικά εφικτό.
Αποτέλεσμα, για τη συγκεκριμένη ημέρα, «οικονομική» ζημία της τάξης των €200,000 (υποθέτοντας €200/MWh) και εδώ έρχεται η αποθήκευση ενέργειας, αλλά και η ηλεκτρική διασύνδεση EuroAsia, να συμβάλλουν θετικά. Και στις δυο περιπτώσεις, στο παράδειγμα της 1ης Μαΐου 2023, οι εν λόγω 1,000MWh από ΑΠΕ, θεωρητικά, δεν θα πήγαιναν χαμένες. Θα μπορούσαν να αποθηκευτούν σε μπαταρίες και η εν λόγω ενέργεια να εισαχθεί στο δίκτυο κατά τις βραδινές ώρες (συνεπάγεται μείωση της παραγωγής ηλεκτρισμού από συμβατικά καύσιμα στην Κύπρο) ή να πωληθεί σε καταναλωτές στην Ελλάδα ή στο Ισραήλ (συνεπάγεται αύξηση των κερδών για τους εν λόγω παραγωγούς από ΑΠΕ και μείωση της παραγωγής ηλεκτρισμού από συμβατικά καύσιμα στο εξωτερικό, αλλά όχι στην Κύπρο).
Εκτός λοιπόν από τα γενικά περιβαλλοντικά οφέλη, ποια θα είναι τα οφέλη που θα έχουμε ως Κύπριοι καταναλωτές;
Αν οι ιδιώτες παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ (ή μια σύμπραξη ιδιωτών παραγωγών) εγκαταστήσουν και το δικό τους σύστημα αποθήκευσης πριν τον μετρητή, τότε ο μέσος Κύπριος καταναλωτής δεν θα έχει οφέλη, αφού τα έσοδα από τη χαμένη ενέργεια των 1,000MWh «ανήκουν» στους ιδιώτες παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας.
Και εδώ τίθεται ένα ερώτημα: Εφόσον είναι οικονομικά σκόπιμη και βιώσιμη η εγκατάσταση συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας, κάτι που φαίνεται να ισχύει σήμερα, γιατί οι ιδιώτες δεν προχωρούν μόνοι τους με τις ανάλογες επενδύσεις και γιατί ζητούν στήριξη από το κράτος; Εκτός από αύξηση του κέρδους τους και του εσωτερικού βαθμού απόδοσης (IRR) της επένδυσης τους, υπάρχει άλλος λόγος;
Στην περίπτωση της ηλεκτρικής διασύνδεσης EuroAsia, ποιος θα είναι ο πωλητής και ποιος ο αγοραστής αυτών των 1,000MWh; Οι ιδιώτες παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ στην Κύπρο, θα έχουν την υποχρέωση να πωλήσουν την εν λόγω ενέργεια και ο διαχειριστής του EuroAsia απλά θα το μεταφέρει. Και ναι, υπάρχει περίπτωση, τη δεδομένη στιγμή, κανένας αγοραστής στην Κρήτη, στο Ισραήλ, κτλ να μην θέλει τις 1,000MWh και πάλι να γίνει απόρριψη της ενέργειας.
Να σημειωθεί ότι δεν είναι υποχρέωση ούτε του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου, ούτε της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου, ούτε της Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου να επιληφθούν του θέματος και η αγοραπωλησία οφείλει να γίνεται μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών. Άρα, το όποιο οικονομικό όφελος θα το έχουν οι ιδιώτες παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ στην Κύπρο και ο διαχειριστής του EuroAsia.
Φυσικά, το γεγονός ότι η Κύπρος θα είναι διασυνδεδεμένη με άλλες χώρες είναι στους στρατηγικούς της σχεδιασμούς, συμβάλλει θετικά στην ασφάλεια εφοδιασμού και γι’ αυτό τον λόγο η ηλεκτρική διασύνδεση EuroAsia χαρακτηρίστηκε από την ΕΕ ως έργο κοινού ενδιαφέροντος και οι ιδιώτες επενδυτές του έργου θα λάβουν χορηγία της τάξης των €657 εκατομμυρίων.
Η πιθανή επικάλυψη των δύο έργων
Ας δούμε όμως και την επικάλυψη μέρους αυτών των δύο λύσεων. Χωρίς συγκεκριμένο μακροχρόνιο κεντρικό σχεδιασμό και έλεγχο, αν ΚΑΙ οι δυο λύσεις προωθηθούν, ποιος θα έχει
«πρώτος» δικαίωμα στην εν λόγω χαμένη ενέργεια; Αν όλοι οι παραγωγοί ενέργειας από ΑΠΕ
(ή σύμπραξη τους) εγκαταστήσουν μπαταρίες, και άρα δεν θα γίνεται περικοπή ενέργειας, θα
είναι οικονομικά βιώσιμος ο EuroAsia; Θα χρειαστεί περαιτέρω οικονομική ενίσχυση ή εγγυήσεις από το κράτος;
Ή μήπως για να καταστεί βιώσιμος ο EuroAsia, το κράτος, μέσω περιοριστικών διατάξεων/
νομοθεσιών/ρυθμίσεων, θα βάλει σε κάποιο στάδιο ετήσια όρια στην εγκατάσταση μπαταριών;
Φυσικά, υπάρχει και η επιλογή το κράτος να πει «ναι» στα αιτήματα όλων και να διασφαλίσει
στους ιδιώτες επενδυτές τη βιωσιμότητα των έργων τους (ανεξαρτήτως αν το έργο χρειάζεται
ή όχι), εξασφαλίζοντας τους σίγουρο και υψηλό κέρδος, κάτι που φυσικά θα το πληρώσουμε
εγώ και εσύ.
* Αναπληρωτής Καθηγητής Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΤΕΠΑΚ)
