Δεν προλαβαίνει η Κύπρος να ικανοποιήσει τους στόχους που θέτει η ΕΕ για τη διαχείριση των αποβλήτων, αφού μέχρι το 2025 έπρεπε η ανακύκλωση και η επαναχρησιμοποίηση να ανέλθουν στο 55%. Παράλληλα, η χώρα μας δείχνει να μην προλαβαίνει να εφαρμόσει ούτε το διαχωρισμό και τη χωριστή συλλογή των ανακυκλώσιμων από τα οργανικά απόβλητα, καθώς και την εφαρμογή του συστήματος Πληρώνω Όσο Πετώ (ΠΟΠ) με προπληρωμένη σακούλα, τα οποία προβλέπεται να ξεκινήσουν του χρόνου το καλοκαίρι. Αυτά προέκυψαν, χθες, κατά τη διάρκεια συνεδρίασης της Επιτροπής Περιβάλλοντος όπου εξετάστηκε η νέα Στρατηγική Διαχείρισης Δημοτικών Αποβλήτων 2022-2028.
Ως προς τους σχεδιασμούς της Δημοκρατίας, μεταξύ άλλων, γίνονται ενέργειες για τη μείωση στερεών δημοτικών αποβλήτων από παραλιακές περιοχές σε Λεμεσό και Πάφο και για την εφαρμογή συστήματος διαλογής στην ορεινή Κύπρο. Επίσης, για την εγκατάσταση δύο κέντρων επαναχρησιμοποίησης σε Λευκωσία και Λεμεσό και για δημιουργία μέχρι και 50 κοινοτικών κομποστοποιητών. Ετοιμάζονται, παράλληλα, νομοθεσίες που αφορούν στη συλλογή κλωστοϋφαντουργικών και επικίνδυνων οικιακών αποβλήτων, για φαρμακευτικά απόβλητα.
Ειδικότερα προχωρούν τα έργα:
> Σύστημα διαλογής στην πηγή (π.χ. νοικοκυριά, επιχειρήσεις) και χωριστής συλλογής ανακυκλώσιμων και οργανικών αποβλήτων, καθώς και εφαρμογή συστήματος ΠΟΠ με προπληρωμένη σακούλα, με χρηματοδοτούμενη δαπάνη τα €25 εκατ.
Για την εφαρμογή του εν λόγω συστήματος γίνεται αξιολόγηση προσφορών και εκπόνηση Μελέτης Σκοπιμότητας σε 20 δήμους και 30 συμπλέγματα κοινοτήτων μέχρι τις 31/12/2023, με στόχο να τεθεί σε ισχύ το ΠΟΠ στις 30/6/2024. Οι δαπάνες για τις μελέτες ανέρχονται περίπου στα €1,3 εκατ. (€790.000 για δήμους και €550.000 για συμπλέγματα κοινοτήτων). Από αυτές θα καταγραφούν οι ανάγκες σε εξοπλισμό (κάδοι για ανακυκλώσιμα και οργανικά απόβλητα, οχήματα, συμπιεστές, πρέσες, κ.α.) και θα προχωρήσουν οι προκηρύξεις προσφορών. Προβλέπεται, δε, η εφαρμογή Ολοκληρωμένου Προγράμματος Ευαισθητοποίησης και Ενημέρωσης για την παραγωγή και διαχείριση των αστικών στερεών αποβλήτων στο πλαίσιο υλοποίησης του ΠΟΠ, με δέσμευση χρηματοδότησης €260.000.
> Μείωση στερεών δημοτικών αποβλήτων παραλιακών ξενοδοχειακών μονάδων και συναφών χώρων στις επαρχίες Λεμεσού και Πάφου, με εκτιμώμενη δαπάνη τα €8,8 εκατ.
Το σχέδιο προβλέπει εγκατάσταση συστημάτων που θα εξυπηρετεί ξενοδοχεία και χώρους εστίασης τόσο για τα οργανικά απόβλητα όσο και για το χαρτί και τα ανακυκλώσιμα. Τέλος Μαρτίου προκηρύχτηκαν 129 συμπιεστές για διαλογή χάρτινης συσκευασίας και ετοιμάζονται έγγραφα για διαγωνισμό που αφορά: 110 πρέσες συμπίεσης και δεματοποίησης χάρτινης συσκευασίας, 67 κάδους απορριμμάτων τύπου σκιπ, 36 βυθιζόμενους και 74 ημιβυθιζόμενους κάδους, 1.100 τροχηλάτους κάδους χωρητικότητας 120L για οργανικά απόβλητα, 1.000 τροχηλάτους κάδους χωρητικότητας 240L για οργανικά απόβλητα, εκστρατεία πληροφόρησης, επικοινωνίας και εκπαίδευσης. Επίσης, το Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικών Υπηρεσιών θα προχωρήσει με προκηρύξεις για απορριμματοφόρα οχήματα, ανυψωτικό, φορτηγά με γερανό κ.α..
> Εφαρμογή συστήματος διαλογής στην πηγή στην ορεινή Κύπρο, με χρηματοδοτούμενη δαπάνη €1,5 εκατ.
Το Τμήμα Περιβάλλοντος επικεντρώνεται στα οργανικά απόβλητα σε αυτή την περιοχή. Αρχικά θα αγοραστούν 9.200 κάδοι χωρητικότητας 10L για οργανικά απόβλητα για οικιακή χρήση. Γίνεται ετοιμασία εγγράφων διαγωνισμού. Επίσης, θα αγοραστούν 1.445 τροχηλάτοι κάδοι χωρητικότητας 240L για οργανικά απόβλητα. Τρεις κοινοτικοί κομποστοποιητές στην Λινού, Καλοπαναγιώτη και Βάσα Κοιλανίου.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Απόβλητα: Πολύ υψηλότερα από τον μέσο όρο ΕΕ η Κύπρος
> Εγκατάσταση δύο κέντρων επαναχρησιμοποίησης στην Λευκωσία και στη Λεμεσό, τα οποία συνδυάζονται με καταστήματα πώλησης ειδών επαναχρησιμοποίησης. Το έργο ανέρχεται στα €3 εκατ.
Σε αυτή τη φάση εξετάζονται με τη συμβολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου οι τεχνικές προδιαγραφές και ετοιμάζονται τα έγγραφα διαγωνισμού. Γίνεται, επίσης, αξιολόγηση τεμαχίων σε Λευκωσία όπου ανευρέθηκε και συμφωνήθηκε χώρος στο Δήμο Λατσιών, ενώ αναζητείται χώρος και στη Λεμεσό. Στόχος των κέντρων είναι η συλλογή, ταξινόμηση, επιδιόρθωση και επαναχρησιμοποίηση διάφορων υλικών αποβλήτων όπως ηλεκτρικές συσκευές, έπιπλα, ρούχα, βιβλία, παιχνίδια και οικιακά αντικείμενα. Οι πολίτες θα έχουν τη δυνατότητα να μεταφέρουν απόβλητα όπως τα πιο πάνω, ώστε να επαναχρησιμοποιηθούν από άλλους που τα έχουν ανάγκη. Θα μπορούν, επίσης, να αγοράζονται από καταστήματα πώλησης μεταχειρισμένων ειδών.
> Δημιουργία μέχρι 50 κοινοτικών κομποστοποιητών, με δαπάνη €7 εκατ. Αφορά τα οργανικά απόβλητα.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Έβδομη στην ΕΕ η Κύπρος στην παραγωγή αποβλήτων
> Δημιουργία 50 πράσινων περίπτερων, με δαπάνη €3,3 εκατ. Αφορά απομακρυσμένες περιοχές που δεν θα μπορούν να εξυπηρετηθούν από τα συλλογικά συστήματα. Θα μπορεί να μεταφέρει ο πολίτης στο σημείο ανακυκλώσιμα απόβλητα, όπως γυαλί.
> Μελέτη και σύσταση Συντονιστικού Φορέα μεταξύ της κεντρικής και τοπικής αυτοδιοίκησης για την αποτελεσματική διαχείριση αποβλήτων, με χρηματοδοτούμενη δαπάνη €950.000.
> Χρηματοδοτικοί Μηχανισμοί ΕΟΧ / Νορβηγίας ύψους περίπου €500.000. Περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τέσσερις κινητές μονάδες για συλλογή επικίνδυνων αποβλήτων (ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές, μπαταρίες κ.α.).
Ως προς το νομοθετικό έργο, σημειώθηκε ότι οι κανονισμοί για τη διαχείριση των δημοτικών αποβλήτων έθεσαν την υποχρέωση για την εγκαθίδρυση συστημάτων χωριστής συλλογής των δημοτικών αποβλήτων και συστημάτων Πληρώνω Όσο Πετώ από τις τοπικές Αρχές μέχρι τις 30.6.2024.
Προχωράει, επίσης η θέσπιση συστημάτων διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού. Ψηφίστηκαν κανονισμοί για εισαγωγή διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για τα φάρμακα οικιακής προέλευσης. Κατατέθηκαν κανονισμοί για εισαγωγή διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για τα προϊόντα καπνού που περιέχουν φίλτρο από πλαστικό. Υποβλήθηκαν για νομοτεχνικό έλεγχο κανονισμοί για την ευθύνη του παραγωγού για τα πλαστικά γεωργικής προέλευσης. Ετοιμάστηκαν οι κανονισμοί για την εφαρμογή διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για έπιπλα και στρώματα και βρίσκονται σε διαβούλευση με τους εμπλεκομένους. Ξεκίνησε η ετοιμασία κανονισμών για τα αλιευτικά εργαλεία που περιέχουν πλαστικό. Αναμένεται πρόταση τροποποίησης της Οδηγίας των Αποβλήτων για την υιοθέτηση στόχων και υποχρεώσεων διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για τα απόβλητα κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων ώστε να προχωρήσει η ετοιμασία σχετικών κανονισμών. Βρίσκεται σε διαβούλευση προσχέδιο κανονισμών για την εισαγωγή συστήματος εγγυοδοσίας.
Ανησυχία για την εφαρμογή των χρονοδιαγραμμάτων
Απαισιοδοξία για την εφαρμογή του Σχεδίου Διαχείρισης Δημοτικών Αποβλήτων εντός των χρονοδιαγραμμάτων που έχουν τεθεί, εκφράστηκε τόσο από πλευράς του Τμήματος Περιβάλλοντος όσο και από πλευράς της Ένωσης Δήμων.
Ειδικότερα, ο διευθυντής του Τμήματος Περιβάλλοντος Κώστας Χατζηπαναγιώτου σημείωσε ότι επέρχεται μια μεγάλη αλλαγή το επόμενο καλοκαίρι, υπογραμμίζοντας ότι υπάρχουν και δυσκολίες. «Αυτές, μεταξύ άλλων, έχουν να κάνουν και με τη μεγάλη αλλαγή στη νοοτροπία. Φεύγουμε τη συνήθεια του καταναλώνω και πετάω σε μαύρη σακούλα στη χωματερή». Σχετικά με τον χρόνο που απομένει, ανέφερε ως έξτρα πίεση τη γραφειοκρατία που απαιτείται και σε σχέση με τα προγράμματα χρηματοδότησης της ΕΕ. «Έχουμε και κάποια άλλα θέματα που σχετίζονται και με τις τοπικές Αρχές, όπως η διαχείριση απορριμμάτων των πολυκατοικιών». Προβληματισμό εξέφρασε και για τα οργανικά απόβλητα, τα οποία χαλούν εύκολα και συνεπώς πρέπει να περισυλλέγονται σε τακτικά διαστήματα, ιδίως το καλοκαίρι.
Εκ μέρους της Ένωσης Δήμων, σημειώθηκε ότι πρόκειται για μια δύσκολη αλλαγή, η οποία συμπίπτει χρονικά και με τη Μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. «Δεν είναι αρκετός ο ένας χρόνος που έχουμε στη διάθεση μας», σημειώθηκε και προστέθηκε, δεν επαρκούν οι εγκαταστάσεις και υποδομές. Αναφέρθηκε, ακόμη, ότι δεν επαρκεί η χρηματοδότηση που εξαγγέλθηκε.
Ο πρόεδρος της Επιτροπής Περιβάλλοντος και βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων, Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, ανέφερε ότι αποτελεσματικότερος τρόπος διαλογής γίνεται από τα ίδια τα νοικοκυριά, τα οποία μπορούν να χωρίζουν τα απόβλητά τους σε οργανικά, ανακυκλώσιμα κ.λπ.. Υπενθύμισε ότι η νομοθεσία που ψηφίστηκε για το Πληρώνω Όσο Πετώ (ΠΟΠ) πρέπει να εφαρμοστεί λίγο μετά τις εκλογές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. «Υπάρχει ο στόχος 2020 – 2025 που προβλέπει η ανακύκλωση και η επαναχρησιμοποίηση να ανέλθει στο 55%», υπογράμμισε.
