Στον αέρα βρίσκεται το μεγαλεπήβολο έργο της Λεμεσού για στέγαση 600 ευάλωτων οικογενειών από χαμηλά εισοδηματικά στρώματα στις περιοχές που βρίσκονται σήμερα οι πεπαλαιωμένες και υπό κατεδάφιση εργατικές πολυκατοικίες σε Άγιο Νικόλαο και Άγιο Ιωάννη.
Αν και το έργο βρίσκεται στο τελικό στάδιο ωρίμανσης, ο Δήμος Λεμεσού έχει εκδώσει την πολεοδομική άδεια και είναι όλα έτοιμα για να ξεκινήσουν οι κατασκευαστικές εργασίες για την πρώτη φάση, εντούτοις η κυβέρνηση φέρεται να δηλώνει αδυναμία να χρηματοδοτήσει το έργο με κόστος €5 εκατομμύρια ετησίως επικαλούμενη οικονομικούς λόγους.
Την ώρα μάλιστα που, όπως αναφέρουν οι πληροφορίες του «Φ», είναι όλα έτοιμα για να προσφοροδοτηθεί η πρώτη φάση του έργου προσιτής στέγης με τη δημιουργία των πρώτων138 διαμερισμάτων. Επισημαίνεται ότι ο Δήμος Λεμεσού έχει ήδη φροντίσει για την μεταστέγαση εννέα οικογενειών που διαμένουν σε παραπήγματα στο χώρο όπου θα ανεγερθεί η πρώτη πολυκατοικία.
Το μπλόκο που θέτει η κυβέρνηση με τη μη χρηματοδότηση του έργου (με συνολική δαπάνη τα €20 εκατ. σε τέσσερα χρόνια) καθιστά αδύνατη την οποιαδήποτε σκέψη για υλοποίηση του κοινωνικού αυτού έργου. Τονίζεται ότι ο Δήμος Λεμεσού σε περίπτωση που προχωρήσει, είναι υποχρεωμένος να πληρώσει επιπρόσθετη φορολογία περίπου €2 εκατομμυρίων για την πρώτη φάση του έργου (φόρος κεφαλαιουχικών κερδών και ΦΠΑ). Και για αυτό το θέμα ζητείται η παρέμβαση της κυβέρνησης καθώς, όπως αναφέρεται, πρόκειται για ένα καθαρά κοινωνικό έργο χωρίς καμιά κερδοσκοπική πρόθεση από τη δημοτική Αρχή.
Υπενθυμίζουμε ότι το έργο ξεκίνησε το 2019 με πρωτοβουλία του Δημάρχου Λεμεσού Νίκου Νικολαΐδη ως μέτρο απάβλυνσης της σοβαρής (από τότε) στεγαστικής κρίσης. Πριν από τέσσερα χρόνια το Δημοτικό Συμβούλιο Λεμεσού ενέκρινε την πρόταση Νικολαΐδη για την αξιοποίηση τριών τεμαχίων δημοτικής ιδιοκτησίας στη Λεμεσό, (συνολικού εμβαδού 31,081 τ.μ. και συνολικής αξίας πέραν των €20 εκατομμυρίων). Ο σκοπός ήταν να διατεθούν τα δημοτικά ακίνητα προκειμένου να ανεγερθούν στη θέση τους οικιστικές μονάδες για ευάλωτες οικογένειες.
Τον Ιούλιο του 2020 έγινε το πρώτο βήμα με σύναψη της προκαταρκτικής συμφωνίας μεταξύ Δήμου Λεμεσού και ΚΟΑΓ, στην προεδρία του οποίου ήταν ο τέως κυβερνητικός εκπρόσωπος Μάριος Πελεκάνος. Τον Δεκέμβριο του 2021, το έργο επισφραγίστηκε με την κυρίως συμφωνία αντιπαροχής μεταξύ Δήμου – ΚΟΑΓ, η οποία προνοούσε «την ανέγερση υποδομών προσιτής κατοικίας, αποτελούμενων από 600 περίπου διαμερίσματα για την αντιμετώπιση των στεγαστικών προβλημάτων και των ψηλών ενοικίων στη Λεμεσό». Είχε γραφτεί τότε και δεν ήταν υπερβολή, ότι επρόκειτο για μια «ιστορική συμφωνία», καθώς αποτελούσε (και αποτελεί μέχρι σήμερα) το μεγαλύτερο στεγαστικό κοινωνικό έργο της Κύπρου με την άμεση ή έμμεση συμμετοχή κρατικών Αρχών, αν και πλέον είναι άγνωστο πότε και εάν θα υλοποιηθεί.
Σημειώνεται επίσης ότι, με βάση τη συμφωνία, ο Δήμος θα παραχωρούσε με αντιπαροχή στον ΚΟΑΓ τα τρία δημοτικά τεμάχια γης και ως αντάλλαγμα ο οργανισμός θα προχωρούσε στη σταδιακή ανάπτυξη των υποδομών προσιτής στέγασης με δική του χρηματοδότηση. Ακολούθως, η προσιτή στέγαση θα παρεχόταν σε δικαιούχα νοικοκυριά, με διαφανείς διαδικασίες και σύμφωνα με συγκεκριμένα εισοδηματικά κριτήρια. Η χρηματοδότηση του όλου έργου είναι πέραν των €100 εκατ.
Η συνεργασία Δήμου Λεμεσού – ΚΟΑΓ υλοποιείται υπό τη μορφή αντιπαροχής και το όλο έργο θα κατασκευαστεί σε τρεις φάσεις. Η πρώτη φάση προβλέπει την ανέγερση έξι πολυκατοικιών, τεσσάρων σε ένα από τα δύο τεμάχια του Αγίου Νικόλα και δύο σε μέρος του τεμαχίου στον Άγιο Ιωάννη.
Εμπλοκή και αναβολή
Ενώ οι κατασκευαστικές εργασίες ήταν προγραμματισμένο να ξεκινήσουν περί το τέλος του 2022 – αρχές του 2023, εντούτοις το έργο τέθηκε σε κατάσταση αναμονής εξαιτίας της αδυναμίας του ΚΟΑΓ να το χρηματοδοτήσει. Οι επιπλοκές από τη διακοπή του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος («χρυσά διαβατήρια»), οι εξελίξεις στο ουκρανικό, η δραματική αύξηση του κατασκευαστικού κόστους και η αδυναμία της Κυβέρνησης να παράσχει πλέον κρατικές εγγυήσεις για δάνεια από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ή από την Τράπεζα Αναπτύξεως του Συμβουλίου της Ευρώπης (που χρηματοδοτούν τέτοια έργα με ευνοϊκούς όρους), αποδείχθηκαν ανυπέρβλητα εμπόδια. Προκειμένου να ξεπεραστούν οι δυσκολίες που προέκυψαν, ΚΟΑΓ και Δήμος Λεμεσού προχώρησαν σε επανασχεδιασμό του έργου. Συγκεκριμένα, τα δύο μέρη αξιοποίησαν την απόφαση της Κυβέρνησης (τον Δεκέμβριο του 2022) για Ειδικό Στεγαστικό Κίνητρο Παραγωγής Προσιτής Κατοικίας προκειμένου να εξεύρουν πιο ευνοϊκούς όρους και να μειωθεί το κόστος ώστε το έργο να προχωρήσει.
«Να τηρηθούν οι συμφωνίες, ο κόσμος είναι σε τραγικά αδιέξοδα»
«Το κράτος οφείλει να τηρήσει τις συμφωνίες του και να υποστηρίξει την υλοποίηση ενός έργου που παρέχει στέγη σε ευάλωτες οικογένειες» είναι το μήνυμα που στέλνει ο Δήμαρχος Λεμεσού. «Το στεγαστικό πρόβλημα στην πόλη μας οξύνεται συνεχώς και δυστυχώς μια μεγάλη μερίδα συνδημοτών μας βρίσκεται σε τραγικά αδιέξοδα», αναφέρει ο κ. Νικολαΐδης. Προσθέτει δε πως «καθημερινά έρχονται στο Δήμο ευρισκόμενα σε απόγνωση νεαρά ζευγάρια, συνταξιούχοι, οικογένειες με χαμηλά ακόμα και με μεσαία εισοδήματα που βρίσκονται σε αδιέξοδο, μη μπορώντας να ενοικιάσουν ή να αποκτήσουν μια στέγη. Δεν μπορούμε να μένουμε αδρανείς», τονίζει.
Ο Δήμαρχος σημειώνει επίσης με νόημα ότι «η οποιαδήποτε περαιτέρω καθυστέρηση αντιμετώπισης του προβλήματος θα θέσει σε σοβαρό κίνδυνο την κοινωνική συνοχή πλέον. Όλα είναι έτοιμα για να ξεκινήσει το μεγάλο και πρωτοποριακό έργο της Λεμεσού, όλοι ας αναλάβουν τις ευθύνες τους και το κράτος να τηρήσει τις υπογραφές του».
«Με τη συμφωνία αντιπαροχής», πρόσθεσε θα λύσει το τεράστιο πρόβλημα των ψηλών ενοικίων και της απόκτησης στέγης από μεσαίες και χαμηλά εισοδηματικές οικογένειες. Σημειώνεται ότι μέσω του ΚΟΑΓ το 80% των οικιστικών μονάδων θα διατίθετο προς ενοικίαση και το υπόλοιπο σε αγορά από οικογένειες. Ο κ. Νικολαΐδης τόνισε ότι στόχος είναι να χτυπηθούν οι υψηλές τιμές των ενοικίων από τη στιγμή που θα παραχωρούνται κατά 30% τουλάχιστον χαμηλότερα από τις τρέχουσες τιμές που επικρατούν στη Λεμεσό.
Σημειωτέον ότι στα τρία υπό αξιοποίηση τεμάχια (τα δύο στην περιοχή του Αγίου Νικολάου και το άλλο στην περιοχή του Αγίου Ιωάννη) είναι κτισμένες από τη δεκαετία του 1940 οι γνωστές εργατικές πολυκατοικίες, στις οποίες διέμεναν δεκάδες χαμηλοεισοδηματικές οικογένειες. Παρά δε το γεγονός ότι εδώ και αρκετά χρόνια οι οικιστικές αυτές μονάδες κρίθηκαν κατεδαφιστέες, περίπου 100 οικογένειες εξακολουθούν να ζουν ακόμα εκεί. Με αυτές τις οικογένειες έχει γίνει συμφωνία μετεγκατάστασης τους σε άλλες περιοχές όταν θα ξεκινούσαν τα νέα έργα.
Επισημαίνεται ότι Δήμος Λεμεσού και ΚΟΑΓ με βάση τη συμφωνία έχουν στόχο την ομαλή λειτουργία και βιωσιμότητα τόσο των κτιριακών εγκαταστάσεων, όσο και των κοινόχρηστων χώρων. Επομένως θα αναλάβουν από κοινού τη διαχείριση και συντήρηση της ανάπτυξης σε συνεργασία με ιδιωτικό τομέα.
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
Προτεραιότητα η προσιτή στέγη
Με τα σημερινά δεδομένα υπάρχει μεγάλη ανάγκη για παροχή κοινωνικής στέγης. Η συμφωνία Δήμου Λεμεσού και ΚΟΑΓ διασφαλίζει την ανέγερση κατοικιών σε προσιτές τιμές, αλλά και προσιτό ενοίκιο. Το πρόγραμμα θεωρείται ώριμο και έφτασε η στιγμή της υλοποίησής του. Δεν σηκώνει επαναπρογραμματισμό για την επόμενη χρονιά. Κούρεμα, πανδημία, ουκρανικό, αναδιαρθρώσεις, αυτό που πέτυχαν είναι να δυσκολεύουν ακόμα περισσότερο τα νοικοκυριά να λύσουν το στεγαστικό τους πρόγραμμα. Η εν λόγω συμφωνία δημιουργεί τις συνθήκες ώστε να μπορούν οι μεσαίες και χαμηλά εισοδηματικές οικογένειες να λύσουν το στεγαστικό τους πρόβλημα. Ιδιαίτερα στη Λεμεσό με τα ψηλά κτήρια και την τεράστια ανάπτυξη που έχει λάβει τα προηγούμενα χρόνια έχουν εκτροχιαστεί οι τιμές των ενοικίων. Νεαρά ζευγάρια, χαμηλοεισοδηματίες και φοιτητές έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν ή να ενοικιάσουν στέγη σε προσιτές τιμές. Ας τους δοθεί τουλάχιστον η δυνατότητα αυτή με πολιτική στήριξη.
