Σημαντικές ήταν σήμερα οι καταθέσεις ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής, καθώς έδωσαν μαρτυρία τέσσερα πρώην διευθυντικά στελέχη του Τμήματος Οδικών Μεταφορών (ΤΟΜ), στο πλαίσιο της διερεύνησης των ευθυνών για τους επικίνδυνους αερόσακους Takata.
Συγκεκριμένα, ενώπιον της Επιτροπής παρουσιάστηκαν ο τέως υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Πέτρος Ξενοφώντος, ο νυν γενικός διευθυντής του Υφυπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας, Γιάννης Νικολαΐδης, η ανώτερος λειτουργός του Τομέα Ρύθμισης Οδικών Μεταφορών, Ελένη Πίπη – Χατζηκώστα και ο Σωτήρης Κολέττας. Σημειώνεται ότι τη συνεδρία παρακολούθησαν η μητέρα του Κυριάκου Όξινου, Μαρία Λούη, ο πατέρας της Στυλιανής Γιάννος Γιωργαλλής και εκπρόσωποι διανομέων και εισαγωγέων οχημάτων.
Όλοι υπηρέτησαν κατά το παρελθόν σε διευθυντικές θέσεις στο Τμήμα Οδικών Μεταφορών και καλούνται να απαντήσουν για τυχόν παραλείψεις ή ενέργειες που σημειώθηκαν κατά τη διάρκεια της θητείας τους, σε σχέση με τον χειρισμό του ζητήματος των ελαττωματικών αερόσακων.
O Σωτήρης Κολέττας, ο οποίος υπηρέτησε για 20 χρόνια στο Τμήμα Οδικών Μεταφορών και διετέλεσε Διευθυντής από το 2006 – 2019, δήλωσε πως από ιδρύσεως του ΤΟΜ μέχρι και το 2002, δεν έχει εγγραφεί ούτε ένα αυτοκίνητο χωρίς να τύχει της νενομισμένης επιθεώρησης από επιθεωρητές του Τμήματος. Ερωτηθείς ποιος είχε την ευθύνη για εφαρμογή του νόμου περί ελλαττωματικών εξαρτημάτων κατά τη διάρκεια της θητείας του, ο κ. Κολέττας απάντησε ότι δεν μπορεί να θυμηθεί κατά πόσο το ΤΟΜ ήταν Αρχή επιτήρησης. Πρόσθεσε ότι καμία κυβερνητική Υπηρεσία ανά το παγκόσμιο δεν μπορεί να αποφασίσει για οποιαδήποτε ανάκληση τεχνικού ελέγχου οχημάτων. Η κατασκευάστρια εταιρεία αποφασίζει, διευκρίνισε, και η ανάκληση γίνεται μέσω των επισήμων αντιπροσώπων τους στις διάφορες χώρες. Οι αντιπρόσωποι απευθύνονται στις κρατικές υπηρεσίες για ενημέρωση.
Για τη διαμόρφωση της περιβόητης επιστολής του Μαρτίου 2017, ο κ. Κολέττας ανέφερε οτι ακούστηκαν οι απόψεις των διανομέων των κατασκευαστών και το περιεχόμενο του Κανονισμού του 2018. Μάλιστα, υπογράμμισε ότι οι κατασκευαστές κρατούσαν μυστικό τις ανακλήσεις και ότι δεν ήθελαν να βγαίνει προς τα έξω ότι τα οχήματα είχαν πρόβλημα. Κληθείς να απαντήσει αν το ΤΟΜ γνώριζε τους λόγους των ανακλήσεων, ο κ. Κολέττας είπε «αν μας ενημέρωναν οι αντιπρόσωποι ότι η ανάκληση γίνεται για συγκεκριμένο λόγο θα γνωρίζαμε, αν όχι δεν θα μπορούσαμε να γνωρίζουμε».
Ερωτηθείς για τον σοβαρό τραυματισμό του 2017 από αερόσακο Takata, είπε ότι το ΤΟΜ δεν είχε πληροφορηθεί για το ατύχημα. Σε σχόλιο του Προέδρου της Επιτροπής ότι η Αστυνομία, σε προηγούμενη συνεδρία της ανέφερε πως αλληλογράφησε με το ΤΟΜ για το ατύχημα, ο κ. Κολέττας είπε «πιθανόν», επισημαίνοντας ότι δεν θυμάται.
Ο κ. Κολέττας ανεφερε οτι ο Κανονισμός του 2018 αφορά οχήματα που τίθενται για πρώτη φορά σε κυκλοφορία σε οποιαδήποτε χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κάτι που αμφισβήτησε ο πρόεδρος της Επιτροπής.
Σε σχέση με τις αποζημιώσεις για βλάβη από ΤΑΚΑΤΑ, είπε ότι την ευθύνη έχει η εταιρεία και την επιδιόρθωση αναλαμβάνει η κατασκευάστρια εταιρεία.
Από το 2008 και μετά, πρόσθεσε, το ΤΟΜ έδινε τα στοιχεία όλων των εγγράφων αυτοκινήτων μηνιαίως στον σύνδεσμο διανομέων καινούργιων οχημάτων. Μας πλήρωναν, συμπλήρωσε, για να τους δίνουμε τα στοιχεία. Συμφωνα με τον κ. Κολέττα «ζητούσαμε τα κινητά οχήματα των ιδιοκτητών οχημάτων για να έχουμε τα στοιχεία επικοινωνίας. Τα στοιχεία τα δίναμε στους αντιπροσώπους και όταν δεν είχαν ανταπόκριση από ιδιοκτήτες για τις ανακλήσεις, λειτουργοί του ΤΟΜ προσπαθούσαν να επικοινωνήσουν με τον κάτοχο του αυτοκινήτου».
Ο κ. Κολέττας αναφέρθηκε σε μελέτη του Πανεπιστημίου Κύπρου για τις επιπτώσεις στην εισαγωγή μεταχειρισμένων αυτοκινήτων. Όπως είπε, ήταν θέμα πολέμου των εισαγωγέων καινούργιων και μεταχειρισμένων οχημάτων. Οι κατασκευάστριες εταιρείες μέσω των διανομέων, σημείωσε, έχουν υποχρέωση να προχωρούν σε ανακλήσεις οχημάτων δωρεάν.
O τέως υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Πέτρος Ξενοφώντος, ο οποίος υπηρέτησε στο ΤΟΜ ως ανώτερος λειτουργός από το 2008 – 2020 και αναπληρωτής διευθυντής για επτά μήνες συνολικά, αναφερόμενος στη διαδικασία ανάκλησης οχημάτων, είπε ότι κατά καιρούς οι αντιπρόσωποι των κατασκευαστών στην Κύπρο απευθύνονταν για να ζητήσουν στοιχεία επικοινωνίας για να τη διεκπεραιώσουν. Σε ερώτηση αν κατά τη διάρκεια της θητείας του άκουσε στο ΤΟΜ να μιλούν για TAKATA, ο κ. Ξενοφώντος απάντησε «όχι».
Ο νυν γενικός διευθυντής του Υφυπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας, Γιάννης Νικολαΐδης, ο οποίος υπηρέτησε στο ΤΟΜ και το Υπουργείο Μεταφορών, αναφέρθηκε στο θέμα της έγκρισης τύπου οχημάτων, χαρακτηρίζοντάς το εξειδικευμένο. Στο παρελθόν, είπε, είχαμε προτείνει να δημιουργηθεί διεύθυνση τεχνικής οχημάτων, κάτι το οποίο δεν εγκρίθηκε ούτε προωθήθηκε από το Υπουργείο Μεταφορών. Επικαλέστηκαν, διευκρίνισε, νομική ανασφάλεια για το ποιος υπογράφει τις εγκρίσεις.
Ανέφερε μάλιστα πως όλα τα μεταχειρισμένα οχήματα επιθεωρούνται και παρουσιάζονται στο ΤΟΜ για τεχνικό έλεγχο.
Σημειώνεται ότι ο κ. Νικολαΐδης απάντησε στην αναφορά του πατέρα του Κυριάκου Όξινου σε προηγούμενη συνεδρία της Επιτροπής. Όπως είπε ο κ. Νικολαΐδης: «λέχθηκε πως ήμουν σε μια συνάντηση με τον Υπουργό Μεταφορών και τον πατέρα του Κυριάκου. Δεν ήμουν στη συνάντηση αλλά σε συνέδριο στη Λεμεσό. Έγινε παρεξήγηση, ο συνάδελφος που ήταν στη συνάντηση ήταν διοικητικός λειτουργός και ο υπουργός τον σύστησε ως διευθυντή του γραφείου του».
Υπενθυμίζεται ότι ο πατέρας του Κυριάκου αναφέρθηκε σε συνάντηση με τον Υπουργό Μεταφορών Αλέξη Βαφεάδη στην παρουσία του τότε Γενικού Διευθυντή Γιάννη Νικολαΐδη. Όπως ανέφερε δεν ανέμενε από τον Υπουργό να γνωρίζει το θέμα, ωστόσο είπε εντύπωση του έκανε η αγνοία που δήλωσε για το θέμα ο Γενικός Διευθυντής. Η συνάντηση είπε έγινε στις 25.4.2023, 3 μήνες μετά το θάνατο του γιου του.
H ανώτερη λειτουργός του Τομέα Ρύθμισης Οδικών Μεταφορών, Ελένη Πίπη – Χατζηκώστα, η οποία εκτελούσε χρέη αναπληρώτριας διευθύντριας του ΤΟΜ από το 2022-2024, τόνισε ότι υιοθετεί τα όσα ανέφερε στη χθεσινή συνεδρία ο Γενικός Διευθυντής του Τμήματος, Γιώργος Λουκά, σε σχέση με τον Κανονισμό 2018/858, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ την 1η Σεπτεμβρίου 2020. Σημείωσε ότι οι Ευρωπαϊκοί Κανονισμοί έχουν υποχρεωτική εφαρμογή στα κράτη μέλη χωρίς να χρειάζονται ειδικά νομοθετικά μέτρα.
Περαιτέρω, σημείωσε οτι στις 3 Φεβρουαρίου, 2023 εκδόθηκε Τεχνική Οδηγία προς τα Ιδιωτικά Κέντρα Τεχνικού Ελέγχου Οχημάτων (Ι.Κ.Τ.Ε.Ο) και Υπεύθυνους Γραμμής Τεχνικού Ελέγχου Οχημάτων με την οποία αυτοί καλούνταν, οποτεδήποτε εμφανιζόταν το μήνυμα από το μηχανογραφικό σύστημα του Τμήματος «Εκκρεμεί ανάκληση για το όχημα. Η διαδικασία επιθεώρησης δεν μπορεί να ολοκληρωθεί» το όχημα δεν θα επιθεωρείτο μέχρι αυτό να παρουσιαστεί στον αντιπρόσωπο/διανομέα του κατασκευαστή για έλεγχο ανάκλησης και ότι ο τεχνικός έλεγχος θα υλοποιείται μόνο αφού αφαιρεθεί ο περιορισμός από το σύστημα του Τμήματος. Το Τμήμα, επισήμανε, συχνά απευθυνόταν στους διανομείς για υπενθυμίσεις σχετικά με τις ανακλήσεις.
Εξήγησε ότι προκειμένου το Τμήμα να ενισχύσει τον συγκεκριμένο τομέα των ανακλήσεων λόγω και της υποστελέχωσης που παρατηρείτο στο Τμήμα, τον Δεκέμβρη του 2023, Τεχνικός του Τμήματος ο οποίος υπηρετούσε στο Επαρχιακό Γραφείο Λευκωσίας μετακινήθηκε στην κεντρική υπηρεσία και ανέλαβε την επικοινωνία με τους αντιπροσώπους/διανομείς του κατασκευαστή. Στο πλαίσιο της δραστηριότητας του εν λόγω τεχνικού καταρτιζόταν η εξαμηνιαία πρόοδος υλοποίησης των ανακλήσεων από τους διανομείς του κατασκευαστή.
Στις 15 Απριλίου 2024, πρόσθεσε, στάλθηκε στον Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου τροποποιητικό νομοσχέδιο κανονισμών το οποίο εγκρίθηκε στις 24 Απρίλιου 2024 για μερική εναρμόνιση με τον Κανονισμό (ΕΕ) 2018/858 το οποίο βρίσκεται ενώπιον της Νομικής Υπηρεσίας. Υπογράμμισε ακόμα οτι στις 10 Μαΐου, 2024 το Τμήμα έστειλε μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου νέα ενημέρωση επί γενικών θεμάτων στο οποίο γινόταν και ενημέρωση προς τον Υπουργό Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων για τις ανακλήσεις καθώς και υπενθύμιση για το ηλεκτρονικό μήνυμα ημερομηνίας 13.10.2023 σχετικά με το θέμα των ανακλήσεων των μεταχειρισμένων οχημάτων.
Ερωτηθείσα από τον Πρόεδρο της Επιτροπής, πότε συνειδητοποίησε το ΤΟΜ τον κίνδυνο με τους αερόσακους TAKATA, η κ. Πίπη είπε «δεν μπορώ να μιλήσω εκ μέρους του Τμήματος, θα μιλήσω για εμένα. Για τους αερόσακους άκουσα με το δυστύχημα του Κυριάκου Όξινου που συνέβη όταν ήμουν αναπληρώτρια διευθύντρια στο ΤΟΜ». Εκτίμησε ωστόσο, πως υπήρχε αντίληψη του κινδύνου από τους προκατόχους της.
Σύμφωνα με την κ. Πίπη, τον Ιούλιο του 2023 έλαβε οδηγία από τον Υπουργό να τον ενημερώνει για τις ανακλήσεις.
Οι σημερινές καταθέσεις ήρθαν σε συνέχεια της χθεσινής μαρτυρίας του νυν διευθυντή του ΤΟΜ, Γιώργου Λουκά, και θεωρείται ότι θα συμβάλουν καθοριστικά στη σκιαγράφηση του πλαισίου ευθυνών εντός του Υπουργείου Μεταφορών, σε μια υπόθεση με σοβαρές διαστάσεις για τη δημόσια ασφάλεια.
Ο κ. Λουκά στη χθεσινή του κατάθεση αναφερόμενος στα όσα εξελίχθηκαν τους τελευταίους μήνες, στα αποτελέσματα επικοινωνιών και το περιεχόμενο γνωματεύσεων της Νομικής Υπηρεσίας, ήταν ξεκάθαρος για το μήνυμα που συνάγεται: Δεν μπορεί να επιτευχθεί η αλυσίδα ενημέρωσης των εισαγόμενων οχημάτων από τρίτες χώρες κατά αντιστοιχία με τα οχήματα με ευρωπαϊκή έγκριση τύπου. Όπως είπε, κάθε κατασκευαστής αντιμετωπίζει τον τρόπο και τη δυνατότητα της εν λόγω ενημέρωσης με διαφορετικό τρόπο, σημειώνοντας ότι η εν λόγω ενημέρωση μπορεί να γίνεται ανά οχήματα και κατά περίπτωση.
Ο κ. Λουκά που ανέλαβε τη διεύθυνση του ΤΟΜ τον Ιούλιο του 2024, κατέθεσε ότι μετά την έκδοση των διαταγμάτων που προβλέπονταν στον Νόμο και την έναρξη ισχύος τους τον Φεβρουάριο του 2025, διαφάνηκαν διάφορα θέματα στην εφαρμογή του όπως ότι:
α) Η αλυσίδα ενημέρωσης για τα εισαγόμενα οχήματα δεν μπορεί να κλείσει, καθώς δεν μπορεί να υπάρξει συνεχής και έγκυρη ενημέρωση των ιδιοκτητών οχημάτων από τρίτες χώρες για τις ανακλήσεις (όπως κατ’ αναλογία εφαρμόζεται για οχήματα με ευρωπαϊκή έγκριση τύπου).
β) Οι πλείστοι διανομείς χρεώνουν την έκδοση της εν λόγω βεβαίωσης αυξάνοντας το κόστος προς τον πολίτη.
γ) Επίτεινε την όλη γραφειοκρατία.
δ) Για αρκετά οχήματα με ανάκληση δεν μπορεί να προχωρήσει η εγγραφή τους και η μεταβίβασή τους, λόγω αδυναμίας ανταπόκρισης του διανομέα στην άμεση εφαρμογή διορθωτικών μέτρων.
Περαιτέρω, ο διευθυντής του ΤΟΜ ανέφερε ότι το Τμήμα στις 23 Απριλίου 2025 έχει αποστείλει επιστολή στη Νομική Υπηρεσία ζητώντας γνωμάτευση κατά πόσο το Τμήμα μπορεί να οριστεί Αρχή εποπτείας της αγοράς με βάση τον Κανονισμό 858/2018 και να εποπτεύει ανακλήσεις. Όπως είπε, το Τμήμα Οδικών Μεταφορών είναι Αρχή έγκρισης τύπου εδώ και αρκετά χρόνια και εκδίδει πιστοποιητικά έγκρισης τύπου ΕΕ για κατασκευαστές εντός της ΕΕ όσο και εκτός ΕΕ για την ελεύθερη κυκλοφορία οχημάτων και εξαρτημάτων εντός της ΕΕ.
Το ερώτημα που τέθηκε, πρόσθεσε, ήταν κατά πόσο οι δύο αυτές Αρχές μπορούν να υπάγονται στο ίδιο Τμήμα όπου από τη μία να εκδίδει πιστοποιητικά έγκρισης τύπου ΕΕ και από την άλλη ως Αρχή εποπτείας της αγοράς να διενεργεί ελέγχους στην έγκριση τύπου του οχήματος που έκδωσε.
