Οι Τούρκοι στην προσπάθεια τους να σκοτώσουν την προσπάθεια εντοπισμού οστών 70 Ασσιωτών αγνοουμένων τους οποίους είχαν δολοφονήσει και πετάξει σε πηγάδια στην τοποθεσία ορνίθι κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής, σκάρταραν πέντε από τους έξι μάρτυρες οι οποίοι είχαν περιγράψει τη διαδικασία που ακολούθησαν για να ξεθάψουν τα οστά, πώς και πού τα μετέφεραν και πού τα έθαψαν.
Οι Τούρκοι απέρριψαν τους πέντε από τους έξι, οπόταν η μαρτυρία του ενός που απέμεινε, είναι πιο εύκολο να εξουδετερωθεί σε περίπτωση που όντως στόχος τους είναι να παρεμποδιστούν οι εκσκαφές στον πρώην σκυβαλότοπο και νυν πάρκο στο Δίκωμο. Σημειώνεται, πως και οι έξι μάρτυρες ήταν Τουρκοκύπριοι και φέρονται να έσκαψαν και να παρέλαβαν τα περισσότερα από τα οστά από το αρχικό σημείο ταφής τους, αν και φαίνεται πως δεν ήταν τόσο προσεκτικοί αφού άφησαν και κομμάτια οστών στους λάκκους, αρκετά εκ των οποίων ταυτοποιήθηκαν.
Σύμφωνα με τους συγγενείς των αγνοουμένων, στόχος ήταν να εξαφανιστούν τα οστά ώστε να μην βρεθούν ποτέ.
Παράλληλα, η προσέγγιση των Τούρκων σχετικά με άλλες δύο πτυχές της υπόθεσης και συγκεκριμένα την οικονομική και της ασφάλειας, οδηγούν στο συμπέρασμα πως σκοπός τους είναι η παρεμπόδιση των εκσκαφών στο Δίκωμο.
Σε υπόμνημα του Κοινοτικού Συμβουλίου και της Επιτροπής Συγγενών Αγνοουμένων Άσσιας το οποίο έχει κατατεθεί ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Προσφύγων, καταγράφονται τα ακόλουθα:
-Μετά λύπης μας διαπιστώσαμε ότι από το 2024 η Τουρκία ανέπτυξε εκτενή επιχειρηματολογία (η οποία επαναλαμβάνεται και φέτος) με βάση την οποία ουσιαστικά αντίκειται σε οποιαδήποτε πιθανότητα διερεύνησης του σκυβαλότοπου Δικώμου.
Η επιχειρηματολογία κινείται σε τρεις βασικούς άξονες:
-Την αμφισβήτηση των μαρτύρων, περιορίζοντας τους σε ένα, σε αντίθεση με την ενημέρωση των οποία είχαμε στις 17/11/2017 από την τότε τριμελή επιτροπή της ΔΕΑ (Arni, Kuchuk και Νέστορος), ότι οι μάρτυρες ήταν έξι στον αριθμό.
-Την περιπλοκότητα και επικινδυνότητα μιας πιθανής διάνοιξης του χώρου (του πρώην σκυβαλότοπου), σε αντίθεση με τη μελέτη Louro (ο Πορτογάλος ειδικός που εργάστηκε στη διαμόρφωση του σκυβαλότοπου και που γνωρίζει τα δεδομένα και τους πιθανούς κινδύνους) που καταδεικνύει ότι η διάνοιξη μπορεί να γίνει με ασφάλεια αφού ληφθούν τα απαραίτητα προληπτικά μέτρα.
-Την άρνηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να χρηματοδοτήσει το έργο.
Στο υπόμνημα αναφέρεται, πως όλα τα πιο πάνω επιχειρήματα των Τούρκων είχαν αντικρουστεί (με σχετικό υπόμνημα) κατά τη διάρκεια συζήτησης του θέματος ενώπιον του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Παράλληλα, στο υπόμνημα, το οποίο υπογράφει ο κ. Γιάννος Δημητρίου ο οποίος ήταν παρών κατά τη σύλληψη των 70 Ασσιωτών στις 21 Αυγούστου 1974, καταγράφονται και τα ακόλουθα:
Η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλίες και να ηγηθεί της προσπάθειας για εξασφάλιση της αναγκαίας χρηματοδότησης συνεισφέροντας σε αυτήν ουσιαστικά. Μια τέτοια ενέργεια θα στείλει τα σωστά μηνύματα και θα δείξει έμπρακτα ότι είναι αποφασισμένη να μην αφήσει τουλάχιστον 70 αγνοούμενους πολίτες κάτω από τα σκουπίδια του Δικώμου.
(Σημειώνεται, πως σε κάποιο στάδιο είχε λεχθεί πως το κόστος του εντοπισμού των οστών, της εκταφής τους και της αποκατάστασης του χώρου (ο οποίος είναι πλέον διαμορφωμένος σε πάρκο) θα κοστίσει περίπου €10 εκατ. ποσόν το οποίο θεωρήθηκε αποτρεπτικό. Πάντως, ο κ. Δημητρίου θεωρεί ότι το κόστος δεν θα είναι τόσο και ότι το ποσόν θα είναι λιγότερο).
Η Επιτροπή Συγγενών θεωρεί επίσης πως πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες όπως εξεταστούν με ταχύτερους ρυθμούς οι περιπτώσεις για τις οποίες υπάρχουν πληροφορίες για πιθανούς χώρους ταφής αγνοουμένων.
Περαιτέρω οι Ασσιώτες υποστηρίζουν πως επιβάλλεται να επιταχυνθούν οι διαδικασίες ταυτοποίησης. Υποδεικνύουν δε, πως η περίπτωση των δύο άγνωστων προφίλ DNA στο Ορνίθι (βρέθηκαν μαζί με τους Ασσιώτες) και η ανακάλυψη αγνώστου προσώπου 12 χρόνια μετά, προβληματίζει βαθύτατα. Σημειώνουν επίσης, ότι πρέπει να ζητηθούν εξηγήσεις ως προς το «γιατί πήρε τόσο χρόνο η όλη διαδικασία και γιατί δεν προχωρά με ταχύτατους ρυθμούς η ταυτοποίηση». Εξάλλου, εγείρουν το ερώτημα κατά πόσον υπάρχουν και άλλες παρόμοιες περιπτώσεις και πόσες είναι αυτές.
Υπενθυμίζεται, πως στις 21 Αυγούστου 1974 συνελήφθη ομάδα 70 αμάχων οι οποίοι αρχικά μεταφέρθηκαν στο Γκαράζ Παυλίδη. Ακολούθως εκτελέστηκαν στο Ορνίθι και οι δολοφονηθέντες ρίχθηκαν σε δύο πηγάδια. Η εκταφή των λειψάνων των Ασσιωτών προσδιορίζεται μεταξύ 2008 και 2009 και στις αρχές του 2010 η όλη διαδικασία φαίνεται να ολοκληρώθηκε.
Διαταγή Ανώτερου Τούρκου Διοικητή: «Φορτώστε τους στο τρένο»
Ο εκπρόσωπος των Ασσιωτών σε κείμενο του υπό τον τίτλο «Το έγκλημα πολέμου που διέπραξε ο τουρκικός στρατός στο Ορνίθι» αναφέρει, πως το έγκλημα που διεπράχθη έχει καταγραφεί με ανατριχιαστική λεπτομέρεια στο Βιβλίο του Ρόνι Αλάσορ, «Διαταγή Εκτελέστε τους Αιχμαλώτους», (εκδόσεις Καστανιώτη, 2002). Στις σελίδες 117 – 119 ο αυτόπτης μάρτυρας Ο. Σαατ, ο οποίος το 1974 υπηρετούσε στο Κέντρο Συντονισμού Πυρών στην Πυροβολαρχία Διοικήσεως της 1ης Μοίρας του 21ου Συντάγματος Πυροβολικού που μεταφέρθηκε στην Κύπρο δύο τρεις μέρες μετά την πρώτη εισβολή, αναφέρει:
“Μετά από διαταγή του διοικητή μας, Μεχμέτ Γκιουνγκιορμούς ή Γκιουνγκιορέν, τους φορτώσαμε στα στρατιωτικά οχήματα της μοίρας μας. Οι Αξιωματικοί τους πήραν τα χρήματα, τα ρολόγια, τις αλυσίδες που είχαν πάνω τους. Μερικοί ικέτευαν κλαίγοντας. Ο διοικητής μας, ο οποίος ήταν τότε ταγματάρχης και αργότερα έγινε αντισυνταγματάρχης, δοκίμασε να τους καθησυχάσει, όχι από συμπόνια, αλλά μάλλον για να μην τον ενοχλούν με τις ικεσίες τους, λέγοντας: “Μην κλαίτε, θα σας πάμε στα παιδιά σας”.
Σε λίγες μέρες, με τη δικαιολογία ότι δεν υπήρχε χώρος στο στρατόπεδο συγκέντρωσης που είχαν μεταφέρει τους αιχμαλώτους, έφεραν πίσω στη μονάδα μας περίπου 70 – 80 Ελληνοκύπριους. Εγώ λόγω ειδικότητας, ήμουν κοντά στη σκηνή του διοικητή. Εκεί άκουσα συνομιλίες που έκανε μέσω ασυρμάτου ο διοικητής της μοίρας μας Μεχμέτ Γκιουνγκιορμούς με τους ανωτέρους του. Ο διοικητής μας τους ρωτούσε «τι να κάνει τους αιχμαλώτους». Ήταν ένα πρόβλημα για την μονάδα. Και η διατροφή τους αλλά το κυριότερο η φύλαξη τους. Η εντολή που πήρε ήταν η εξής: “Φορτώστε τους στο τρένο!” Όποιος άκουσε αμέσως κατάλαβε ότι αυτό σήμαινε: “Εκτελέστε τους αιχμαλώτους! Όλοι ήξεραν ότι στην Κύπρο δεν υπάρχουν σιδηροδρομικές γραμμές, ούτε τρένα».
