Γυναικοπάζαρο - η αλησμόνητη αγορά της Λευκωσίας | Φιλελεύθερος

Στη γνωστή «γυναικεία αγορά» που σύμφωνα με την παράδοση γινόταν κάθε Παρασκευή στην εντός των τειχών πόλη της Λευκωσίας, γυναίκες κυρίως από τα χωριά κατέβαιναν στη «χώρα» –όπως αποκαλούσαν την πρωτεύουσα– για να πουλήσουν τα χειροτεχνήματά τους. Κάθονταν σε υπαίθρια παγκάκια κατά μήκος του δρόμου και πωλούσαν την πραμάτεια τους σε περαστικούς. Η Εκκλησιαστική Επιτροπή Φανερωμένης, στην οποία ανήκει μέχρι και σήμερα το οικοδομικό σύμπλεγμα, γύρω στα μέσα του 1920 αποφάσισε να προβεί σε μια πρώτη εμπορική ανακατασκευή του αστικού συγκροτήματος που βρισκόταν μεταξύ των οδών Λήδρας, Λιπέρτη, Φανερωμένης και Νικοκλέους, δρόμοι γύρω από την τότε γνωστή Εμπορική Λέσχη Αλάμπρα.

Το γνωστό γυναικοπάζαρο, ήταν βασικά ένα μεγάλο υπόστεγο που αποτελείτο από τρεις κεντρικούς διάδρομους. Το έργο χτίστηκε με βάση τα σχέδια του αείμνηστου αρχιτέκτονα Θεόδωρου Φωτιάδη (1878-1952) και εργολάβοι ήταν οι Κωνσταντίνος Χριστοδούλου και Μενέλαος Κωνσταντίνου με συνολική δαπάνη ύψους 2.350 στερλινών. Τα εγκαίνια της αγοράς πραγματοποιήθηκαν τον Νοέμβριο του 1926 στην παρουσία του τότε Αρχιεπίσκοπου Κύπρου Κύριλλου Γ’ και του τότε Βρετανού έπαρχου Λευκωσίας Hart Davies. Στις 6 Ιουνίου 1958 η αγορά έμελλε να κλείσει οριστικά ένεκα της κάθετης μείωσης που παρουσίαζε η εμπορικότητά της κυρίως λόγω της πολύχρονης έκρυθμης κατάστασης, ενώ στα μετέπειτα χρόνια λειτουργούσε και κάπως ως δημοτική αγορά με τη φυγή των Ελληνοκύπριων εμπόρων από το παλαιό παντοπωλείο.

Η ιστορική αγορά και η Εμπορική Λέσχη Αλάμπρα μαζί με όλα τα γύρω καταστήματα κατεδαφίστηκαν περί το 1968-1969 για να «δώσουν τόπο» στο νέο μεγαλεπήβολο για την εποχή σύμπλεγμα καταστημάτων, γραφείων και του μεγάλου υπόγειου χώρου στάθμευσης που λειτουργεί μέχρι και σήμερα μεταξύ της γωνίας των οδών Λήδρας και Νικοκλέους (νότια) και αντίστοιχης (βόρειας) γωνιάς των οδών Λήδρας με Λιπέρτη.

Πηγές στοιχείων: Λεβέντειο Μουσείο, Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών, Κώστας Γεωργίου «Η αρχιτεκτονική των Κυπρίων επί αγγλοκρατίας 1878-1960», Κέβορκ Κ. Κεσισιάν «Λευκωσία, η πρωτεύουσα της Κύπρου άλλοτε και τώρα».

Εμποροπανήγυρις στην τάφρο «Τζιρίτη» – 1926

Στα παλιά τα χρόνια η τάφρος, παρά τους δυτικούς προμαχώνες MULA και ROCCAS, γνωστή ως «Τζιρίττη», φιλοξενούσε ποικίλες δραστηριότητες όπως εκθέσεις, αθλοπαιδιές, στρατιωτικές εκδηλώσεις ακόμη και αγώνες με αυτοκίνητα. Κάθε Παρασκευή πραγματοποιείτο και η μεγάλη εμποροπανήγυρις για αγοροπωλησίες ζώων. Υποψήφια προς πώληση «ζωντανά» κατέκλυζαν την αγορά δίνοντας το έναυσμα για ένα ανελέητο πάρε-δώσε ανάμεσα στους ενδιαφερομένους που έφθαναν από όλη την Κύπρο. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ειδικά για τα κυπριακά γαϊδούρια υπήρχε μεγάλο ενδιαφέρον και από το εξωτερικό, καθώς πραγματοποιούνταν εξαγωγές μέχρι και την Ινδία, Ουγκάντα, Νότιο Αφρική, Αίγυπτο, Συρία.