Συνέντευξη στον Ευαγόρα Προκοπίου/ Φωτογραφίες: Αντώνης Γ. Αντωνίου
Ο Διευθύνων Σύμβουλος της ELIAS NEOCLEOUS & CO LLC, Ηλίας Νεοκλέους, μιλά στο Forbes για το πως ένα δικηγορικό γραφείο πρέπει να βρίσκει τον ρόλο του στο σημερινό πολύπλοκο παγκόσμιο επιχειρηματικό περιβάλλον. Αποκαλύπτει επίσης τα μελλοντικά σχέδια της εταιρείας του όπως και πως η τεχνολογία μπορεί να γίνει το πιο σημαντικό όπλο στα χέρια ενός δικηγορικού γραφείου σήμερα και στο άμεσο μέλλον.
Πόσο επηρεάζει τον τομέα σας και κατ’ επέκταση την εταιρεία σας, ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία;
Οι γεωπολιτικές αναταραχές προκαλούν αναμφίβολα, ευρύτερες συνέπειες και επηρεάζουν σοβαρά την οικονομική ζωή. Τόσο περισσότερο, μάλιστα, όσο μεγαλύτερη είναι η έκθεση μιας δεδομένης οικονομίας στα συμφέροντα και τις αποφάσεις των άμεσα εμπλεκόμενων μερών. Κατά τις τελευταίες δεκαετίες, η κυπριακή οικονομία και ειδικότερα ο τομέας των υπηρεσιών, περιλαμβανομένων των δικηγορικών, επωφελήθηκε από τις οικονομικές σχέσεις της χώρας με τη Ρωσία. Οι κυρώσεις που επιβάλλονται σήμερα διεθνώς και, κυρίως, από την Ευρωπαϊκή Ένωση, πράγματι δημιουργούν εμπόδια στις σχέσεις αυτές και επιτείνουν το κλίμα αβεβαιότητας στην αγορά, ωστόσο, πιστεύουμε πως (όπως εξ άλλου συμβαίνει σε κάθε δυσχερή συγκυρία), επαφίεται σε εμάς, τον επιχειρηματικό κόσμο, να δούμε τις δυσκολίες που αναφύονται ως πρόκληση δημιουργικής προσαρμογής στα νέα δεδομένα και ως ευκαιρία αναζήτησης και αξιοποίησης νέων δυνατοτήτων.
Σε ό,τι αφορά την εταιρεία μας, έχουμε εμπιστοσύνη στις δυνατότητές μας, οι οποίες επιβεβαιώνονται τόσο από τη σταθερή προτίμηση των πελατών μας, όσο και τις διαδοχικές αξιολογήσεις πρώτης βαθμίδας (Tier 1) που μας απονέμονται κάθε χρόνο από τους εγκυρότερους διεθνείς οίκους, όπως οι Chambers, IFLR, GRR100, Legal500, HNWI, World Tax Review and Benchmark Litigation. Εργαζόμαστε προνοητικά, από καιρό, προς την κατεύθυνση μιας πολυδιάστατης και πολυσυλλεκτικής επιχειρηματικής δράσης, κινούμενοι σε δύο άξονες. Αφενός με τη συστηματική προσπάθεια προσέλκυσης ενός πελατολογίου ευρύτατης διεθνούς προέλευσης, αφετέρου επεκτείνοντας τις υπηρεσίες μας στο μεγαλύτερο δυνατό εύρος νομικών πεδίων. Έτσι, μειώνουμε τον κίνδυνο που αναπόφευκτα προκύπτει, τόσο από την εστίαση σε μία κυρίως αγορά ή σε ένα προφίλ πελατών, όσο και από την παροχή συγκεκριμένων μόνον νομικών υπηρεσιών. Παράλληλα, υποστηρίζουμε αποτελεσματικά τους πελάτες μας που έχουν ειδικό ενδιαφέρον, υποδεικνύοντας ασφαλείς διεξόδους μέσα στο ομιχλώδες τοπίο των διαδοχικά επιβαλλόμενων κυρώσεων. Το ιδιαίτερα ικανό τμήμα Συμμόρφωσης (Compliance) που διαθέτουμε, αποτελεί εγγύηση επιτυχίας προς αυτή την κατεύθυνση.
Ποιος είναι ο ρόλος του σύγχρονου δικηγορικού γραφείου στο σημερινό πολύπλοκο παγκόσμιο επιχειρηματικό περιβάλλον;
Κεντρικό στοιχείο της φιλοσοφίας ενός δικηγορικού γραφείου πρέπει να είναι η παροχή υπηρεσιών με έμφαση στην αποσαφήνιση και την απλοποίηση των σύνθετων ρυθμιστικών και νομοθετικών πλαισίων. Δεν ξεχνάμε ότι οι πελάτες μας περιμένουν από εμάς λύσεις όχι μόνον ρεαλιστικές και εφαρμόσιμες, αλλά και αποτελεσματικές. Λύσεις συμβατές, όχι μόνον με τη διασφάλιση της σύννομης λειτουργίας των επιχειρήσεών τους, αλλά και με τη βέλτιστη απόδοση και την επίτευξη των επιχειρηματικών τους στόχων.
Για να επιτευχθεί αυτός ο σκοπός, μια σύγχρονη δικηγορική εταιρεία πρέπει να επιδιώκει συστηματικά και να εξασφαλίζει τη συνεχή ενημέρωση των δικηγόρων της για όλες τις εξελίξεις στο εθνικό δίκαιο, το δίκαιο της ΕΕ, το διεθνές δίκαιο αλλά και το νομικό πλαίσιο οποιασδήποτε συγκεκριμένης δικαιοδοσίας διεθνώς στην οποία έχουν συμφέροντα οι πελάτες της. Πρέπει, παράλληλα, να παρακολουθούμε τις διεθνείς οικονομικές και πολιτικές εξελίξεις, ώστε να μπορούμε να συμβουλεύουμε τους πελάτες μας κατάλληλα, συμβάλλοντας, έτσι, στην επιτυχή προσαρμογή των κινήσεων και των δραστηριοτήτων τους σε περιβάλλον κρίσεων και έντονης μεταβλητότητας. Πρέπει να εξασφαλίζουμε, ταυτόχρονα, και τις προϋποθέσεις πλήρους προσβασιμότητας στις υπηρεσίες μας, κάτι που απαιτεί την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας και την απασχόληση δικηγορικού προσωπικού πολύγλωσσου και με πολύπλευρες γνώσεις και δεξιότητες.
Επομένως, ο ρόλος μας έχει υπερβεί προ πολλού το παρωχημένο μοντέλο όπου η παραγωγή έργου επικεντρωνόταν κυρίως στις επιταγές της τοπικής νομοθεσίας. Οι πελάτες μας επιζητούν δικηγόρους-συμβούλους που κατανοούν τον τρόπο λειτουργίας, τις ανάγκες και τους στόχους των επιχειρήσεών τους και έχουν τη δυνατότητα να συμβουλεύουν εύστοχα και αποτελεσματικά για τους τρόπους με τους οποίους μπορούν, από νομική άποψη, να επιτευχθούν καλύτερα αυτοί οι στόχοι, ή να μετριαστούν οι πιθανές ζημίες τους από απρόβλεπτες καταστάσεις με ευρύτερες συνέπειες, όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Αναμένεται να ενταχθούν άλλοι τομείς και υπηρεσίες κάτω από την «ομπρέλα» του νομικού τομέα τα επόμενα χρόνια;
Οι τομείς που θεωρώ ότι προσφέρουν τις περισσότερες δυνατότητες ανάπτυξης είναι η «Συμμόρφωση» (που την αντιλαμβανόμαστε όχι μόνο με τη στενή έννοια του Compliance, αλλά ως ένα ευρύ πλέγμα παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών σε ένα ταχύτατα μεταβαλλόμενο πεδίο ρυθμιστικών επιταγών και διεθνών εξελίξεων), η τεχνολογία και η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο.
Η εντεινόμενη χρήση των κυρώσεων ως όπλου γεωπολιτικής «πειθούς», σε συνδυασμό με τη διεθνή προσπάθεια για καταστολή της φοροαποφυγής, της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, δημιουργεί συνθήκες αυξημένου ρίσκου στις συναλλαγές, σε ένα πολύπλοκο, από ρυθμιστικής άποψης, περιβάλλον, όπου ακόμα και άτομα και επιχειρήσεις χωρίς δόλιες επιδιώξεις, μπορούν να βρεθούν υπόλογα για παραβιάσεις των σχετικών κανονισμών. Υπό το πρίσμα αυτό, πρόσφατα έχουμε εισάγει ένα πλαίσιο πλήρους συμμόρφωσης σε όλο το φάσμα των φορολογικών μας υπηρεσιών, σύμφωνα με το οποίο λαμβάνουμε υπόψη όλες τις πτυχές της συμμόρφωσης με το DAC6, το Transfer Pricing, τα Μητρώα UBO και τις κυρώσεις.
Το νέο κυβερνητικό πρόγραμμα προσέλκυσης επενδύσεων είναι ειδικά προσανατολισμένο στην προσέλκυση εταιρειών υψηλής τεχνολογίας. Προς αυτή την κατεύθυνση έχουμε συγκροτήσει μια ομάδα Tech Law που μπορεί να βοηθήσει πελάτες αυτής της κατηγορίας σε όλες τις πτυχές της εγκατάστασης τους στην Κύπρο. Συμπεριλαμβανομένης της μεγιστοποίησης του οφέλους από τις κρατικές παροχές και τα κίνητρα που διατίθενται στο πλαίσιο του προγράμματος αυτού, η οποία είναι ζωτικής σημασίας για τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξη ειδικά των νεοφυών επιχειρήσεων. Ζητήματα επίσης που σχετίζονται με πεδία όπως το blockchain και τα crypto assets είναι πολύ πιθανό να αποτελέσουν παράγοντες αυξημένου φορολογικού ενδιαφέροντος. Αναπόφευκτα, καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται και η χρήση της επεκτείνεται σε όλο και περισσότερους τομείς, θα υπάρχουν πάντα οικονομικές οντότητες που θα επιδιώκουν να τη χρησιμοποιήσουν για αθέμιτους ή παράνομους σκοπούς. Επομένως, διαβλέπω ευκαιρίες για την αύξηση του έργου, στο πεδίο της προστασίας δεδομένων και σε όλο το φάσμα υπηρεσιών κυβερνοασφάλειας, όπως ο εντοπισμός των κινδύνων στον κυβερνοχώρο, η εφαρμογή μέτρων για την ελαχιστοποίηση των κινδύνων αυτών και η ανάπτυξη σχεδίων αντιμετώπισης τυχόν παραβιάσεων που μπορεί να προκύψουν.
Ποιες νέες δεξιότητες θα αποκτήσουν οι δικηγόροι του μέλλοντος για να ευδοκιμήσουν στο επάγγελμα;
Έχει περάσει καιρός από τότε που η απλή θεωρητική νομική επάρκεια και η παραδοσιακή δικηγορική “ευελιξία”, ήταν ικανές προϋποθέσεις επιτυχίας στο δικηγορικό επάγγελμα. Οι σύγχρονες δικηγορικές εταιρείες επιβάλλεται, κατά τις διαδικασίες προσλήψεων, να διακρίνουν και να επιλέγουν δικηγόρους, όχι μόνον άρτια καταρτισμένους από νομική άποψη, αλλά και με ευρεία αντίληψη του περιβάλλοντος κόσμου, με πλατείς διανοητικούς ορίζοντες και περισσότερο προσανατολισμένους στον κόσμο της οικονομίας και των επιχειρήσεων, σε σχέση με το παρελθόν. Εκτός των γλωσσικών και των επικοινωνιακών δεξιοτήτων που αποτελούν πάντα πολύτιμα όπλα, οι ψηφιακές δεξιότητες, αλλά και η προηγούμενη ακαδημαϊκή εμπλοκή, ή ακόμη και η εργασιακή εμπειρία σε αντικείμενα συναφή μεν, αλλά εκτός της δικηγορίας υπό στενή έννοια, αποτελούν, επίσης, χρήσιμα χαρακτηριστικά, που θα επιτρέψουν στους δικηγόρους του μέλλοντος να βλέπουν τη «μεγαλύτερη εικόνα» και τις εναλλακτικές επιλογές κατά τη διαχείριση των υποθέσεων.
Ποια η άποψη σας για την πολυαναμενόμενη μεταρρύθμιση της κυπριακής δικαιοσύνης;
Η βραδύτητα στην απονομή δικαιοσύνης αποτελεί τροχοπέδη στην προσέλκυση και την υλοποίηση επενδύσεων. Ως δικηγόροι, που βιώνουμε το πρόβλημα και διαπιστώνουμε στη πράξη τις δυσμενείς συνέπειές του στην προσπάθεια να αναδειχθεί η Κύπρος ως διεθνές κέντρο συναλλαγών, υποδεχόμαστε με ικανοποίηση τις σοβαρές μεταρρυθμιστικές προσπάθειες. Είναι ευοίωνο το πλαίσιο που διαμορφώνεται με τη δρομολογημένη ίδρυση δικαστηρίων εμπορικών και ναυτιλιακών διαφορών. Αισιοδοξούμε ότι έτσι θα αποφορτιστούν τα Επαρχιακά Δικαστήρια, θα επιταχυνθεί και θα αναβαθμιστεί η απονεμόμενη δικαιοσύνη.
Είμαστε, επίσης, αισιόδοξοι και για τις προσπάθειες ψηφιοποίησης της δικαιοσύνης. Πιστεύουμε ότι αποτελεί μονόδρομο για την ταχύτερη διαπεραίωση των υποθέσεων και την αποτελεσματική υποστήριξη των δικαστηριακών γραμματειών. Προσδοκούμε ότι η εισαγωγή των ψηφιακών εργαλείων θα οδηγήσει στη βελτίωση της εργασιακής μας καθημερινότητας στα δικαστήρια αλλά και του επενδυτικού κλίματος στη χώρα.
Υπάρχει κορεσμός στο επάγγελμα της νομικής στην Κύπρο; Μπορεί να προσελκύσει ακόμη κορυφαία μυαλά;
Η πληθώρα πανεπιστημιακών προγραμμάτων νομικής και η συνακόλουθη υψηλή παραγωγή πτυχιούχων, δημιουργεί πράγματι συνθήκες κορεσμού στην σχετική αγορά εργασίας. Ωστόσο, επειδή πιστεύω ότι η δικηγορία θα είναι πάντα ελκυστική σε ανθρώπους ικανούς, δημιουργικούς, αποτελεσματικούς και διανοητικά ανήσυχους, εκτιμώ ότι, με την αυξημένη προτίμηση στο νομικό επάγγελμα, αναβαθμίζεται το επίπεδο της αγοράς και οι δικηγορικές εταιρείες έχουν μεγαλύτερη δυνατότητα επιλογής ταλαντούχων υποψηφίων. Επαφίεται σ αυτές να τους εντοπίζουν, να τους προσελκύουν και, κυρίως, να τους αξιοποιούν παρέχοντάς τις απαραίτητες ευκαιρίες για τη βελτίωση και την εξέλιξή τους.
Ποιοι είναι οι επόμενοι στόχοι της εταιρείας σας;
Είμαστε ένας οργανισμός που επιδιώκει την διαρκή εξέλιξη και αναβάθμιση των εσωτερικών λειτουργιών και των παρεχόμενων υπηρεσιών. Οι επιδιώξεις αυτές αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της συνολικής στοχοθεσίας μας. Επιδιώκουμε να ενισχύσουμε την ήδη επιτυχημένη προσπάθεια που καταβάλουμε, για καλύτερη και αποτελεσματικότερη επικοινωνία εσωτερικά, αλλά και με τον έξω κόσμο, που αποδείχθηκε ανεκτίμητη κατά τη διάρκεια του «lockdown».
Επιδιώκουμε την περαιτέρω εξέλιξη των καινοτόμων συστημάτων λογιστικής και ροής εργασιών που μας επιτρέπουν να παρακολουθούμε καλύτερα τις επιδόσεις μας όσον αφορά την παραγωγικότητα και την οικονομική απόδοση και βελτιώνουν τη ρύθμιση του προϋπολογισμού και την ακρίβεια των προβλέψεών μας.
Πέρα από τα προφανή, ωστόσο, η εξέλιξη της τεχνολογίας μας έχει επιτρέψει να εισάγουμε τον δικό μας «Εναλλακτικό Πάροχο Νομικών Υπηρεσιών», το Neolaw.ai. Το Neolaw.ai προσφέρει στους δικηγόρους μας (και σε άλλους συνδρομητές) τρία εργαλεία για να αυξήσουν τις γνώσεις και την αποτελεσματικότητά τους και να μειώσουν το κόστος των παρεχόμενων υπηρεσιών και η αξιοποίηση, εξέλιξη και βελτίωσή του αποτελεί έναν από τους κορυφαίους στόχους μας. Πρόκειται για:
• Το εργαλείο Legal Brain. Ένα τεράστιο αποθετήριο νομοθεσίας και νομολογίας, που παρέχει στους δικηγόρους άμεση πρόσβαση σε υλικό σχετικό με τις υποθέσεις τους. Προηγουμένως, η συλλογή αυτού του υλικού απαιτούσε πολύωρη έρευνα, αύξανε το κόστος και επιβράδυνε τον ρυθμό προόδου μιας υπόθεσης. Υπήρχε, επίσης, η πιθανότητα να παραβλεφθεί κάποια σημαντική λεπτομέρεια.
• Το εργαλείο Σύνταξης Εγγράφων περιλαμβάνει μια σειρά από πρότυπα Συμφωνιών, Εγγράφων και Δικαστηριακών Αιτήσεων που μπορούν να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις του χρήστη, εξοικονομώντας χρόνο και κόστος κατά τη σύνταξη απλών εγγράφων.
• Το εργαλείο Υπηρεσιών παροχής Πληροφοριών παρέχει μια υπηρεσία αυτοματοποιημένης παροχής συμβουλών στον χρήστη, μέσω μιας ροής συνομιλίας και καλύπτει πολλούς κλάδους δικαίου. Κατά την επιλογή ενός θέματος, ο χρήστης καθοδηγείται μέσα από ένα δίκτυο προκαθορισμένων ερωτήσεων σχεδιασμένων να απαντούν σε βασικά νομικά ερωτήματα και να παρέχουν οδηγίες, εξοικονομώντας χρόνο και χρήμα στους πελάτες όταν υποβάλλουν απλά ερωτήματα. Όταν το θέμα είναι πιο περίπλοκο, το εργαλείο παραπέμπει τον χρήστη στον αντίστοιχο εξειδικευμένο δικηγόρο.
Εν ολίγοις, το Neolaw.ai απελευθερώνει τον χρόνο των δικηγόρων μας, ώστε να επικεντρώνονται περισσότερο στην παραγωγή ουσιαστικής νομικής σκέψης παρακάμπτοντας απλές και τυποποιημένες εργασίες, παρέχει άμεση πρόσβαση σε ευρύ φάσμα πόρων και εξασφαλίζει ότι οι συμβουλές προς τους πελάτες είναι πλήρως ενημερωμένες με τις τελευταίες νομοθετικές εξελίξεις.
Με τις καινοτομίες αυτές αποβλέπουμε σε υψηλότερα επίπεδα αποδοτικότητας για τους δικηγόρους μας και ικανοποίησης για τους πελάτες μας. Επιθυμούμε, επίσης, να επωφεληθούν από αυτές και άλλοι οργανισμοί, όπως οι νομικές σχολές, οι επιχειρήσεις με «εσωτερικούς» νομικούς συμβούλους, αλλά και οι μικρότερες δικηγορικές εταιρείες, στα πλαίσια της διάθεσής μας για προσφορά προς το νομικό κόσμο και, ευρύτερα, προς τη κοινωνία. Διάθεση που διαπνέει, εξ άλλου, το σύνολο των δράσεων και των πολιτικών μας.
