Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) είναι εδώ για να μείνει. Έχει εμφανιστεί ως μια μετασχηματιστική δύναμη που πυροδοτεί κοσμογονικές αλλαγές στην μορφή και τις ανάγκες της αγοράς. Ως εκ τούτου, τα τελευταία χρόνια μονοπωλεί τις ειδήσεις τεχνολογικού (και όχι μόνο) περιεχομένου σε παγκόσμιο επίπεδο, βρίσκοντας συνεχώς νέες πρακτικές εφαρμογές σε κάθε πτυχή της καθημερινής μας ύπαρξης. Αυτή η ολοκληρωτική παρουσία επισύρει σημαντικές συνέπειες όχι μόνο στον τρόπο ζωής και εργασίας μας, αλλά και στον ευρύτερο κοινωνικοοικονομικό ιστό.

Ο τομέας της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστος. Άλλωστε, πρωταρχικός στόχος είναι (και πρέπει να είναι) η προετοιμασία των νέων γενιών, μέσω της παροχής των σχετικών γνώσεων, δεξιοτήτων, και αξιών που απαιτούνται ώστε να προσαρμοστούν και να ευδοκιμήσουν σε έναν δυναμικό, συνεχώς εξελισσόμενο, κόσμο. Ο ενθουσιασμός σχετικά με τις προοπτικές αυτού που το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF) ονομάζει 4^η Βιομηχανική Επανάσταση, μετριάζεται από τις ανησυχίες ότι οι άνθρωποι είτε θα χάσουν τις δουλειές τους λόγω των ρομπότ και των μηχανών, είτε δεν θα είναι σε θέση να βρουν κατάλληλη εργασία στη νέα ψηφιακή εποχή. Κατά συνέπεια, προτού εξαγάγουμε συμπεράσματα σχετικά με το μέλλον, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τους διάφορους τρόπους με τους οποίους η ΤΝ (και ειδικότερα η καινοτόμος τεχνολογία της Παραγωγικής ΤΝ) δυνητικά αλλάζει τους όρους του παιχνιδιού.

ΟΡΙΣΜΟΙ

A.    ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ (ΤΝ)

Ο όρος TN αναφέρεται στον κλάδο της Πληροφορικής που ασχολείται με τη σχεδίαση ή/και υλοποίηση υπολογιστικών συστημάτων που κατορθώνουν να αναπαράγουν γνωστικές λειτουργίες του ανθρώπου ή να μιμούνται στοιχεία της ανθρώπινης συμπεριφοράς, τα οποία υπονοούν έστω και στοιχειώδη ευφυΐα (π.χ., μάθηση, προσαρμοστικότητα, εξαγωγή συμπερασμάτων, κατανόηση από συμφραζόμενα, επίλυση προβλημάτων, κλπ.). Αυτό επιτυγχάνεται πρωτίστως με την χρήση αλγορίθμων Εκμάθησης Μηχανής (Machine Learning), οι οποίοι συνθέτουν προγνωστικά μοντέλα βασισμένα σε πρότυπα (μοτίβα) που εντοπίζονται σε εκτενείς βάσεις δεδομένων για την εξόρυξη πληροφορίας. Από μαθηματικής πλευράς, η διαδικασία της εκμάθησης συντελεί απλώς μια εφαρμογή της Προσεγγιστικής Θεωρίας για την στατιστική εκτίμηση άγνωστων τιμών βάσει ιστορικών (γνωστών) καταγραφών. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ΤΝ δεν είναι νέα τεχνολογία. Ορισμένες τεχνολογίες ΤΝ υπάρχουν εδώ και δεκαετίες, αλλά η πρόοδος στην ισχύ των υπολογιστών σε συνδυασμό με τη διαθεσιμότητα μαζικών δεδομένων (Big Data) και νέου λογισμικού έχουν οδηγήσει σε μεγάλα άλματα μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, παρέχοντας συχνά (ημι-)αυτοματοποιημένες ή και αυτόνομες λύσεις προς Υποστήριξη Αποφάσεων στο πεδίο. Μία εξ’ αυτών μπορεί να θεωρηθεί και η αποκαλούμενη Παραγωγική ΤΝ (Generative AI), που αφορά σε εφαρμογές με δυνατότητα παραγωγής νέου περιεχομένου, όπως κείμενο σε φυσική γλώσσα, κώδικας, εικόνα, και ήχος.

B.    ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ (ΠΤΝ)

Η Παραγωγική ΤΝ (ορισμένες φορές αποδιδόμενη στα ελληνικά και ως Γενετική ΤΝ), καλύπτει ένα σύνολο μεθόδων και τεχνικών εντός του πεδίου της ΤΝ που εκμεταλλεύεται αλγόριθμους Εκμάθησης Μηχανής για τη δημιουργία νέων δεδομένων ή περιεχομένου. Αυτή η εξειδικευμένη προσέγγιση επιτρέπει σε υπολογιστικά συστήματα να παράγουν «δημιουργικά» αποτελέσματα, όπως εικόνες ή ήχους, αναγνωρίζοντας πρότυπα από υπάρχοντα σύνολα δεδομένων. Η ΠΤΝ ξεχωρίζει για την πρωτοποριακή ικανότητά της να παράγει περιεχόμενο, αντιπροσωπεύοντας την προοπτική της ΤΝ να συνεισφέρει δημιουργικά στην εν γένει ανάπτυξη πληροφοριών και πολυμέσων, και κατ’ επέκτασιν στην μακροπρόθεσμη εξέλιξη της νοημοσύνης από Μηχανική-Αναλυτική (αυτοματοποίηση εργασιών που σχετίζονται με απλοϊκές μηχανικές ή φυσικές λειτουργίες επαναλαμβανόμενου τύπου) σε Διαισθαντική-Συναισθηματική (αυτοματοποίηση εργασιών που σχετίζονται με την ανθρώπινη ενσυναίσθηση, δημιουργικότητα, και την ικανότητα λήψης αποφάσεων με βάση ατελείς, μη γραμμικές, ή αμφίσημες πληροφορίες). Η ενσωμάτωση τεχνολογιών Επεξεργασίας Φυσικής Γλώσσας (NLP) ενισχύει περαιτέρω τη δυναμική της ΠΤΝ, επιτρέποντας την απρόσκοπτη συνδιάλεξη και επικοινωνία σε πραγματικό χρόνο, αναγάγοντας έτσι την δημιουργία περιεχομένου σε μια φιλική-προς-τον-χρήστη διαδραστική εμπειρία. Με λίγα λόγια, οι αλγόριθμοι NLP δίνουν τη δυνατότητα στην ΤΝ τόσο να κατανοεί όσο και να παράγει φυσική γλώσσα, αποτελώντας έτσι έναν ισχυρό συμπληρωματικό πυλώνα ως προς τους όρους προσβασιμότητας στην προηγμένη δημιουργία. Η επιτομή αυτής της τεχνολογίας είναι η εφαρμογή ChatGPT της εταιρείας OpenAI, η οποία χρειάστηκε μόλις 5 μέρες για να επιτύχει το όριο του ενός εκατομμυρίου χρηστών στο διαδίκτυο (Statista 2023). Η επιτυχία έγκειται σε δύο βασικά χαρακτηριστικά:

1. Κλίμακα και Μέγεθος του Μοντέλου: Με περίπου 175 δισεκατομμύρια παραμέτρους, το ChatGPT αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα μοντέλα γλώσσας που έχουν δημιουργηθεί ποτέ. Το εντυπωσιακό μέγεθος του μοντέλου συμβάλλει στην αυθεντική ικανότητά του να «κατανοεί»  και να δημιουργεί κείμενο που μοιάζει με ανθρώπινο, σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων (Γενικευμένη Νοημοσύνη).

2. Προσαρμοστική Ικανότητα: Η OpenAI εισήγαγε τη δυνατότητα λεπτομερούς ρύθμισης, επιτρέποντας στους χρήστες να προσαρμόσουν το μοντέλο για συγκεκριμένες εργασίες ή κλάδους βιομηχανίας. Αυτή η δυνατότητα ενισχύει την προσαρμοστικότητα και τη χρησιμότητα του μοντέλου σε διάφορα επαγγελματικά και δημιουργικά περιβάλλοντα, επιτρέποντας εξειδικευμένες αλληλεπιδράσεις.

ΠΤΝ ΚΑΙ ΕΚΑΙΔΕΥΣΗ

Γενικά, η αύξηση της προσβασιμότητας σε εργαλεία ΤΝ νέας γενιάς, όπως η συλλογιστική μηχανή ChatGPT, φαίνεται να μεταλλάσσει τον κόσμο της εκπαίδευσης ανεπιστρεπτί. Αδιαμφισβήτητα, οι εφαρμογές αυτές βρίσκονται πλέον σε θέση να απαντούν στις προτροπές κειμένου του χρήστη με έναν εντυπωσιακά πειστικό (αλλά όχι πάντα αξιόπιστο) τρόπο. Έτσι, η ελεύθερη (ή εμπορευματοποιημένη) χρήση εσωκλείει ποικίλες δυνατότητες και προκλήσεις που ήδη επιδρούν σε δομικά στοιχεία της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Ακολουθούν εννέα (9) βασικοί τρόποι με τους οποίους η ΠΤΝ επηρεάζει την εκπαίδευση σήμερα σε επίπεδο διδασκαλίας, μάθησης, αλλά και χάραξης εκπαιδευτικής πολιτικής.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ

Αυτοματοποιημένος Σχεδιασμός Μαθήματος: η ΠΤΝ επιταχύνει το χρονοβόρο έργο του σχεδιασμού μαθημάτων, επιτρέποντας στους εκπαιδευτικούς να δημιουργούν ενδιαφέροντα και προσαρμοσμένα υλικά (διαφάνειες, βιβλιογραφικές αναφορές, εργαλεία, κλπ.) με πιο αποτελεσματικό τρόπο. Με την αυτοματοποίηση των εργασιών διοικητικής και γραφειοκρατικής φύσεως, διευκολύνεται έμμεσα η εστίαση στην Παιδαγωγική, δηλαδή οι εκπαιδευτικοί μπορούν να επικεντρωθούν περισσότερο στην καλλιέργεια των στρατηγικών διδασκαλίας καθώς και την άμεση καταγραφή μαθησιακών αναγκών και εξατομικευμένη προσαρμογή προσέγγισης/εμπλοκής με το δυναμικό περιεχόμενο (διαφοροποίηση).

Προσαρμοστική Μάθηση: η ΠΤΝ δύναται να προσαρμόσει το εκπαιδευτικό περιεχόμενο στο μαθησιακό ιστορικό, τις ατομικές προτιμήσεις, τα πλεονεκτήματα και τις αδυναμίες κάθε μαθητή, προωθώντας μια εξατομικευμένη εκπαιδευτική εμπειρία η οποία βασίζεται στην εδραίωση προαπαιτούμενης γνώσης, την διδασκαλία νέας γνώσης, αλλά και την εφαρμογή της σε νέο πλαίσιο (πειραματισμός/αυτοσχεδιασμός). Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να χρησιμοποιήσουν το περιεχόμενο που δημιουργείται από την ΠΤΝ για να αντιμετωπίσουν διάφορα στυλ μάθησης μέσα στην τάξη, αναπροσαρμόζοντας τις διδακτικές μεθόδους στις μαθησιακές ανάγκες κάθε μαθητή. Η δυνατότητα προσαρμογής του περιεχομένου επεκτείνεται και στα εξατομικευμένα σχόλια (ανατροφοδότηση), επιτρέποντας στους εκπαιδευτικούς να παρέχουν προσωποποιημένες και εποικοδομητικές οδηγίες.

Αυτόματη Αξιολόγηση: η ΠΤΝ αυτοματοποιεί τη διαδικασία αξιολόγησης εργασιών και διαγνωστικών δοκιμίων, εξοικονομώντας χρόνο και κόπο για τους εκπαιδευτικούς. Η αυτοματοποιημένη αξιολόγηση επιτρέπει στους εκπαιδευτικούς να παρέχουν άμεσα και λεπτομερή σχόλια στους μαθητές, προωθώντας τη συνεχή βελτίωση αλλά και την έγκαιρη (just-in-time) παρέμβαση. Επιπλέον, μέσω της αυτόματης επεξεργασίας των αποτελεσμάτων μπορούν να αναγνωρίζουν τάσεις (πρότυπα) σε διάφορα επίπεδα ανάλυσης (π.x., τάξης, σχολείου, επαρχίας κλπ.) καθώς και να διαπιστώνουν κενά στην μάθηση, και να λαμβάνουν τα αντίστοιχα εκπαιδευτικά μέτρα ώστε να αντιμετωπίζουν συγκεκριμένες δυσκολίες.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ

Πλατφόρμες Μάθησης με Υποστήριξη ΤΝ: η ΠΤΝ υποστηρίζει Πλατφόρμες Μάθησης (LMS) που εξυπηρετούν την ατομική απόδοση του κάθε μαθητή, εξασφαλίζοντας ότι προοδεύει με τον απαιτούμενο ρυθμό, τηρουμένων των αναλογιών. Τα προσαρμοστικά συστήματα ενημερώνουν και ενημερώνονται διαρκώς, προσφέρουν ποικίλους δρόμους μάθησης, ενώ αναδιοργανώνουν σχετικά εκπαιδευτικούς στόχους και παιδαγωγικές στρατηγικές, ώστε να πληρούν τα κριτήρια έναντι σε διάφορα στυλ και προτιμήσεις μάθησης. Οι δε μαθητές επωφελούνται από περιεχόμενο που ανταποκρίνεται στην ικανότητά τους, βελτιστοποιώντας την εκ μέρους των αποθήκευση πληροφοριών και κατανόηση/αφομοίωση.

Διαδραστικοί Βοηθοί Μάθησης: η ΠΤΝ μπορεί να αποτελέσει έναν πολυμαθή Εικονικό Βοηθό (Virtual Assistant) παρέχοντας άμεση υποστήριξη με ερωτήσεις, επεξηγήσεις και επιπλέον πόρους κάθε φορά που απαιτείται. Επομένως, μπορεί να αντιπαρέλθει το χαμηλό της αναλογίας εκπαιδευτή-εκπαιδευομένων, απαμβλύνοντας έτσι το διαβόητο «Πρόβλημα των Δύο Σίγμα» (Bloom 1984). Παράλληλα ενθαρρύνει και προωθεί την ανεξάρτητη έρευνα, καθοδηγώντας τους μαθητές στην επίλυση προβλημάτων και διευκολύνοντας την κατανόηση, καθώς και την ενισχυμένη (ενεργή) συμμετοχή, αφού καθιστά την εκπαιδευτική εμπειρία πιο διαδραστική και ευχάριστη. Ενδεικτικά, οι χρήστες μπορούν να αποσαφηνίσουν έννοιες μέσα από περιγραφές και παραδείγματα, να λάβουν ιδέες για το πως να προσεγγίσουν μία εργασία γραπτής έκφρασης, να λάβουν αφ’ εαυτού ανατροφοδότηση για τη βελτίωση της ποιότητας των κειμένων τους, να ανακαλύψουν εφαρμογές στον πραγματικό κόσμο, ή ακόμη και να δημιουργήσουν διαγνωστικά τεστ κατά παραγγελία για σκοπούς αυτοαξιολόγησης.

Γλωσσικά Βοηθήματα: η ΠΤΝ μπορεί να υποστηρίξει τους αλλόγλωσσους μαθητές (π.χ., με μεταναστευτικό βιογραφικό) στον υπερκερασμό του Γλωσσικού Εμποδίου (Language Barrier) και στην κατάκτηση της εν τω βάθει γλωσσικής επίγνωσης/συνειδητοποίησης. Πέραν της διάθεσης του συνόλου των κανόνων σύνταξης και γραμματικής, μπορεί να βοηθήσει με την απευθείας μετάφραση (ή και παράφραση) κειμένου, την σημασιολογική ανάλυση και περίληψη, καθώς και την αναγνώριση γλωσσικών επιλογών, αφηγηματικών τρόπων, τεχνικών, κλπ. Η ΠΤΝ μοιραία εκπαιδεύει τους χρήστες στο να τοποθετούνται με ερμηνευτικό σχόλιο σε διάφορα θέματα ή ερωτήματα, αξιοποιώντας συνδυαστικά κειμενικούς δείκτες μεταξύ τους (ή και με στοιχεία του συγκειμένου), εξοπλίζοντάς τους με τα απαραίτητα γλωσσικά εφόδια ώστε να τεκμηριώνουν τις προσωπικές θέσεις και ανταποκρίσεις τους.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ

Λήψη Αποφάσεων με βάση Δεδομένα: η ΠΤΝ μπορεί να παρέχει διαρκή ενημέρωση και τεχνοκρατική υποστήριξη στους αρμόδιους φορείς με εκτεταμένες αναλύσεις, προσφέροντας έγκυρες πληροφορίες σχετικά με τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα, τις επιδόσεις των μαθητών, και την αποτελεσματικότητα των εκάστοτε μεθοδολογιών διδασκαλίας σε παγκόσμια κλίμακα. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής μπορούν να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις χάρις σε  αναλυτικές προσεγγίσεις που βασίζονται σε πραγματικά δεδομένα, προωθώντας τη εκπόνηση ενός ολιστικού στρατηγικού σχεδιασμού βάσει στοιχείων, για τη ρεαλιστική βελτίωση των εκπαιδευτικών συστημάτων. Η συνεχής επεξεργασία και ανάλυση επιτρέπει την ενδελεχή αξιολόγηση και προσαρμογή των μεταρρυθμίσεων, βεβαιώνοντας ότι παραμένουν ευθυγραμμισμένες με τις εξελισσόμενες εκπαιδευτικές ανάγκες.

Αντιμετώπιση Ανισοτήτων: η ΠΤΝ βοηθά στον εντοπισμό των εκπαιδευτικών ανισοτήτων και υποστηρίζει την ανάπτυξη στοχευμένων παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι υποεξυπηρετούμενες κοινότητες, και ειδικότερα τα υφιστάμενα Κενά Γνώσης (Learning Gaps) που απορρέουν από δημογραφικές (ή άλλες) διαφορές. Οι ιθύνοντες μπορούν να κατανείμουν τους πόρους πιο δίκαια αξιοποιώντας τις γνώσεις της ΤΝ, διασφαλίζοντας ότι οι παρεμβάσεις κατευθύνονται εκεί που χρειάζονται περισσότερο. Τέλος, η ΠΤΝ μπορεί να συμβάλει αποφασιστικά στην εναρμόνιση με το παγκόσμιο όραμα της Δίκαιης Μετάβασης (Just Transition) μέσω της Συμπεριληπτικής Εκπαίδευσης (Inclusive Education), δηλαδή της υιοθέτησης των εκπαιδευτικών πολιτικών χωρίς αποκλεισμούς και διακρίσεις, προωθώντας ίσες ευκαιρίες προς όλους τους μαθητές.

Χρηστή Διαχείριση: η ΠΤΝ επιβάλλει την ανάγκη διαρθρωτικών αλλαγών σε επίπεδο στελέχωσης και στοχοθεσίας, για θέσπιση ενός νομικού πλαισίου που θα θωρακίζει την ηθική χρήση των προσωπικών δεδομένων στις εφαρμογές, αλλά και θα εξακολουθήσει να διαφυλάσσει το απόρρητο και την ασφάλεια των πληροφοριών των μαθητών. Κυρίως όμως, επιβάλλει την στενή συνεργασία της νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας με την ακαδημαϊκή διεπιστημονική κοινότητα προς άντληση εξειδικευμένης τεχνικής γνώσης, ώστε να αντιμετωπιστούν με σύμπνοια οι προκλήσεις που προκύπτουν από την εφαρμογή της ΠΤΝ στον εκπαιδευτικό χώρο. Άμεση προτεραιότητα πρέπει να αποτελέσει ο συντονισμός προς ευαισθητοποίηση όλων των εμπλεκομένων και η ομόφωνη εισήγηση ενός πλέγματος μεθόδων και τακτικών για την έμπρακτη διαμόρφωση εκπαιδευτικής συνείδησης. Αφενός αναφορικά με τη διαχείριση της ΠΤΝ ως εργαλείου –και δη ως εργαλείου πρόσβασης στον αθέατο κόσμο της πληροφορίας– και αφετέρου αναφορικά με την αυτοδιαχείριση (self-management) και αυτορρύθμιση (self-regulation) του χρήστη.

ΗΘΙΚΗ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ

Καθώς τα εργαλεία ΠΤΝ γίνονται ολοένα και πιο ικανά να αυτοματοποιούν ορισμένα βασικά επίπεδα συλλογιστικής, γραφής, ή ακόμη και δημιουργίας έργων τέχνης (έστω και διεκπεραιωτικά), αναγκάζουν τους εμπλεκόμενους φορείς αλλά και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα ανά τον κόσμο να επανεξετάσουν γιατί, τι και πώς μαθαίνουμε. Η αδήριτη ανάγκη για εκσυγχρονισμό αντανακλάται στην επιδίωξη ενίσχυσης νεοαπαιτούμενων ατομικών δεξιοτήτων, με γνώμονα την βιώσιμη ανάπτυξη και την αποτελεσματική συνεργασία ανθρώπου-μηχανής στη ζωή, τη μάθηση και την εργασία. Καίρια εμπόδια αποτελούν η επιφύλαξη ή/και ο σκεπτικισμός (τεχνοφοβία), καθώς και η ελλιπής κατάρτιση λειτουργών και εκπαιδευτικών, οι οποίοι συχνά βιώνουν την εμπειρογνωμοσύνη των νέων να υπερβαίνει την δική τους. «Η αναγκαιότητα του εκσυγχρονισμού των προγραμμάτων σπουδών, καθώς και της σχετικής κατάρτισης των εκπαιδευτικών στην Τεχνητή Νοημοσύνη, αποτυπώνεται σε έναν μεγάλο αριθμό πρόσφατων δημοσιεύσεων, αναφορών και προτάσεων μεγάλων διεθνών οργανισμών» (Unesco 2023). Παρ ’όλα αυτά, ενόψει των καλπάζουσων μεταβολών, σύντομα στην Ευρώπη θα καταστεί επιτακτική η γενίκευση της ενσωμάτωσης της  ΠΤΝ στη διδασκαλία των περισσότερων μαθημάτων, σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες. Απαιτούνται λοιπόν περαιτέρω ενέργειες για τη διασφάλιση της ισότιμης πρόσβασης, την υποστήριξη των περιθωριοποιημένων ατόμων, και την αντιμετώπιση των ανισοτήτων, έναντι στην προοπτική της υποκατάστασης, του μετασχηματισμού, αλλά και της δημιουργίας θέσεων εργασίας. Μια ολιστική και αξιόπιστη προσέγγιση που θα προσβλέπει στην ορθολογιστική χρήση μπορεί να επιφέρει ευεργετικά αποτελέσματα στην ενίσχυση του ανθρώπινου κεφαλαίου και τελικά την αειφόρο ανάπτυξη.

Εν κατακλείδι, η ρύθμιση της ΠΤΝ για εκπαιδευτικούς σκοπούς απαιτεί μια αμιγώς ανθρωποκεντρική προσέγγιση. Εκ φύσεως, η τεχνολογία στην εκπαίδευση εγκαλεί εξονυχιστική διερεύνηση των διδακτικών στόχων και διαρκή αναζήτηση νέων ζωτικών ρόλων για τους εκπαιδευτικούς και τους δέκτες τους. Οι χρήστες καλούνται σε συνειδητή αποτίμηση της αξίας της ΠΤΝ, με βιωματική εμπλοκή στην εννόηση δυσκολιών κι ωφελειών, και με ορατό τον ορίζοντα ευρύτερου δεοντολογικού προσανατολισμού. Αυτό προϋποθέτει μια σειρά από αποφασιστικά βήματα και συμπαγή πολιτικά μέτρα έτσι ώστε να προωθείται η ηθική, δίκαιη και ουσιαστική της χρήση. Ούτως ή άλλως, ο κομβικός ρόλος της ΤΝ στην ψηφιοποίηση της κοινωνίας μακροπρόθεσμα, επιτάσσει την εγκαθίδρυση ενός ρυθμιστικού (νομοθετικού) πλαισίου που να προασπίζει την ασφάλεια, την διαφάνεια, την ακεραιότητα, και την ιδιωτικότητα. Τον περασμένο Δεκέμβριο, αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία για τους πρώτους ολοκληρωμένους νόμους στον κόσμο που θα ρυθμίζουν τη χρήση της ΤΝ. Καθώς πρόκειται για την πρώτη νομοθετική πρόταση αυτού του είδους, μπορεί να αποτελέσει παγκόσμιο πρότυπο για τη ρύθμιση της ΤΝ σε άλλες δικαιοδοσίες, όπως ακριβώς συνέβη με τον Γενικό Κανονισμό για την Προστασία Δεδομένων (GDPR) όσον αφορά την προστασία δεδομένων, προωθώντας στην παγκόσμια σκηνή την ευρωπαϊκή προσέγγιση για τη ρύθμιση της τεχνολογίας. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε επί των προτάσεων νόμου στις αρχές του τρέχοντος έτους, αλλά οποιαδήποτε νομοθεσία δεν θα τεθεί σε ισχύ τουλάχιστον μέχρι το 2025. Πάντως, η συντριπτική πλειοψηφία των ευρωβουλευτών τόσο της επιτροπής Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών (IMCO), όσο και της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (LIBE), τάσσονται υπέρ της υιοθέτησης του Nόμου για την TN (EU 2024). Στο μεταξύ, οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, και η Κίνα, δεν έχουν ακόμη δημοσιεύσει τις δικές τους αντίστοιχες κατευθυντήριες γραμμές.

*Γράφει ο Ζάχος Ανθής Λέκτορας Τεχνητής Νοημοσύνης και Αναλυτικής Δεδομένων (ΤΝΑΔ)