Μπορεί προ ημερών η Νομική Υπηρεσία να δημιούργησε προσδοκίες στα μέλη της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Εμπορίου ότι θα ξεπεραστούν τα νομικά και άλλα εμπόδια που εντοπίζονται στις προτάσεις νόμου οι οποίες αποσκοπούν να ρυθμίσουν τις διαδικασίες με τις οποίες επιβάλλουν χρεώσεις οι τράπεζες στους καταναλωτές, ωστόσο σκοπέλους συνεχίζει να εντοπίζει η Υπηρεσία Προστασίας του Καταναλωτή του Υπουργείου Ενέργειας.
Και αυτό, παρά το γεγονός ότι η υπηρεσία αναγνωρίζει πλήρως την ανάγκη για ενδυνάμωση και εκσυγχρονισμό του νομοθετικού πλαισίου για την προστασία των καταναλωτών, αναφορικά με συμβάσεις που συνάπτουν με πιστωτικά ιδρύματα.
Οι δύο προτάσεις
Η ενίσχυση των δικαιωμάτων των δανειοληπτών μέσα από τις συμβάσεις που συνάπτουν με τράπεζες ίσως επέλθει με τις δύο προτάσεις νόμου, του ΔΗΣΥ και του ΑΚΕΛ, οι οποίες θα καταβληθεί προσπάθεια να οδηγηθούν στην Ολομέλεια πριν από το Πάσχα.
Με την πρώτη πρόταση νόμου, που κατάθεσε ο ΔΗΣΥ, τροποποιείται ο νόμος περί της Προστασίας του Καταναλωτή, έτσι ώστε οι τράπεζες να αποκτούν την υποχρέωση, πριν και κατά τη διάρκεια των συμβάσεων με τους καταναλωτές, να εφαρμόζουν κώδικα προστασίας των δικαιωμάτων των πελατών.
Η δεύτερη πρόταση νόμου, του ΑΚΕΛ, προβλέπει τροποποίηση του νόμου περί Συγκρισιμότητας των Τελών, έτσι ώστε να διευρυνθεί ο ορισμός του καταναλωτή και να περιλαμβάνει και τις πολύ μικρές επιχειρήσεις και τους αυτοτελώς εργαζόμενους (σήμερα καλύπτει μόνο φυσικά πρόσωπα), έτσι ώστε να έχουν τα ίδια δικαιώματα με τα φυσικά πρόσωπα για το άνοιγμα λογαριασμών πληρωμών με βασικά χαρακτηριστικά (ΛΠΒΧ), που έχουν χαμηλότερες χρεώσεις. Επιπρόσθετα, οι καταναλωτές θα μπορούν να διατηρούν ειδικούς λογαριασμούς (ΛΠΒΧ) σε περισσότερα πιστωτικά ιδρύματα και όχι μόνο σε ένα, όπως ισχύει σήμερα. Αξίζει να σημειωθεί πως όταν εγκριθούν οι δύο προτάσεις νόμου, οι Οικολόγοι θα καταθέσουν δική τους πρόταση νόμου, ώστε να είναι υποχρεωτικό οι τράπεζες να εφαρμόζουν τον κώδικα προστασίας των δικαιωμάτων των καταναλωτών.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Θα επιμείνουν για πιο μικρές χρεώσεις από τις τράπεζες
Πού επικεντρώνονται οι επιφυλάξεις
Οι επιφυλάξεις της Υπηρεσίας Προστασίας του Καταναλωτή επικεντρώνονται στην πρόταση νόμου του ΔΗΣΥ, με την οποία θεσπίζεται κώδικας προστασίας των δικαιωμάτων των καταναλωτών. Οι τεχνοκράτες του Υπουργείου Ενέργειας, μελετώντας τις υποχρεώσεις που θα έχουν οι τράπεζες μέσω του συγκεκριμένου κώδικα, κατέληξαν στο συμπέρασμα πως αυτές καλύπτονται ήδη από τις ειδικές νομοθεσίες που εφαρμόζει η Υπηρεσία Προστασίας Καταναλωτή. Ουσιαστικά, καλύπτονται από πέντε νόμους που αφορούν τον περί των Συμβάσεων Καταναλωτικής Πίστης, τον περί Συμβάσεων Πίστωσης για Καταναλωτές σε σχέση με Ακίνητα που προορίζονται για κατοικία, τον περί Προστασίας του Καταναλωτή, τον περί της Εξ Αποστάσεως Εμπορίας Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών προς τους Καταναλωτές και τον περί της Εναλλακτικής Επίλυσης Καταναλωτικών Διαφορών.
Παράλληλα, η υπηρεσία υποδεικνύει πως οι υπόλοιπες υποχρεώσεις που θα πηγάζουν από τον κώδικα που θα θεσπιστεί καλύπτονται από άλλες ειδικές νομοθεσίες, για την εφαρμογή των οποίων είναι ορισμένες άλλες αρμόδιες αρχές, όπως μεταξύ άλλων η Κεντρική Τράπεζα, το Υπουργείο Οικονομικών και η Επίτροπος Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.
Τι προβλέπει η ευρωπαϊκή Οδηγία
Επιπρόσθετα, η Υπηρεσία Προστασίας του Καταναλωτή υποδεικνύει ότι, στο πλαίσιο της ενίσχυσης των δικαιωμάτων των καταναλωτών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναθεωρεί την οδηγία για την καταναλωτική πίστη. Σύμφωνα με την οδηγία, οι πληροφορίες σχετικά με τις πιστώσεις θα είναι πλέον προσαρμοσμένες στα ψηφιακά μέσα. Επίσης, οι κανόνες βάσει των οποίων αξιολογείται η πιστοληπτική ικανότητα των καταναλωτών θα βελτιωθούν, έτσι ώστε να αποφευχθούν οι περιπτώσεις υπερχρέωσης. Ταυτόχρονα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να προωθήσουν τη διαπαιδαγώγηση σχετικά με χρηματοοικονομικά ζητήματα και να διασφαλίσουν ότι παρέχονται στους καταναλωτές συμβουλές σε περιπτώσεις χρέους. Εκτιμάται ότι, με την ψήφιση της ευρωπαϊκής οδηγίας, οι υποχρεώσεις που επιβάλλονται στα πιστωτικά ιδρύματα με την πρόταση νόμου θα επικαλυφθούν σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό.
Προτάσσει τον νόμο για καταναλωτές
Αξίζει να αναφερθεί πως η Υπηρεσία Προστασίας Καταναλωτή, του Υπουργείου Εμπορίου, προτάσσει και τον νόμο που εγκρίθηκε από τη Βουλή το 2021 και με τον οποίο ενισχύεται το νομικό πλαίσιο της υπηρεσίας. Στο νέο νομικό πλαίσιο έγινε ενοποίηση έξι οριζόντιων νομοθεσιών, οι οποίες ρυθμίζουν θέματα προστασίας των οικονομικών συμφερόντων των καταναλωτών, ενώ ενισχύονται και ενδυναμώνονται οι εξουσίες της υπηρεσίας, με σκοπό την καλύτερη και αποτελεσματικότερη εφαρμογή των νόμων. Περαιτέρω, σύμφωνα με την υπηρεσία, οι νομοθεσίες αποτελούν ως επί το πλείστον μεταφορά, στο εθνικό δίκαιο, ευρωπαϊκών Οδηγιών μέγιστης εναρμόνισης. Μάλιστα, υποδεικνύει πως η πρόταση νόμου επιδιώκει κάθετη ενοποίηση των νομοθεσιών και αφορά μόνο τις τράπεζες.
Τα ναι και τα όχι
Την ίδια ώρα, η υπηρεσία προχωρεί και σε υποδείξεις για επιμέρους πρόνοιες που περιλαμβάνονται στην πρόταση νόμου του ΔΗΣΥ. Σχετικά με τον ορισμό του κώδικα συμπεριφοράς, τονίζεται πως στον νόμο περί Προστασίας του Καταναλωτή Νόμο θεωρείται κάθε συμφωνία ή σύνολο κανόνων που δεν επιβάλλονται από νομοθετική, κανονιστική ή διοικητική διάταξη κράτους μέλους που καθορίζουν, όσον αφορά μια ή περισσότερες συγκεκριμένες εμπορικές πρακτικές η επιχειρηματικούς τομείς, τη συμπεριφορά των εμπορευόμενων που αναλαμβάνουν να δεσμεύονται από τον κώδικα.
Αναφορικά με την πρόνοια με την οποία η Υπηρεσία Καταναλωτή θα αναλάβει να ετοιμάζει έκθεση κάθε δύο χρόνια προς την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Εμπορίου, στην οποία θα καταγράφονται τα διατάγματα που εκδόθηκαν από τα δικαστήρια αναφορικά με καταχρηστικές ρήτρες σε συμβάσεις, τονίζει πως δεν έχει ένσταση. Σε σχέση με τη διεύρυνση του καταλόγου των ρητρών που θεωρούνται καταχρηστικές και παράνομες, η αρμόδια υπηρεσία δεν έχει οποιαδήποτε ένσταση στη συμπερίληψη επιπρόσθετων ρητρών, οι οποίες θα μπορούσαν ενδεχομένως να θεωρηθούν ως καταχρηστικές, νοουμένου επισημαίνει ότι γίνει η ορθή αξιολόγηση και λεκτική διατύπωση.
Οι διαφωνίες των τραπεζών για τις προτάσεις
Έντονες διαφωνίες έχει εκφράσει και Σύνδεσμος Τραπεζών, σε σχέση με την πρόταση νόμου του ΑΚΕΛ. Υποστηρίζει πως 22 από τα 27 κράτη – μέλη της ΕΕ ανοίγουν ΛΠΒΧ μόνο για φυσικά πρόσωπα ενώ διατηρούν μόνο ένα λογαριασμό σε ένα πιστωτικό ίδρυμα, όπως δηλαδή και στην Κύπρο.
Επιπρόσθετα, τονίζει ότι η τροποποίηση του ορισμού του καταναλωτή καθώς και η συμπερίληψη ορισμένων μόνο επιχειρήσεων προκαλεί ερωτήματα σε σχέση με τη δημιουργία άνισης μεταχείριση άλλων επιχειρήσεων που δεν καλύπτονται. Επίσης, πιθανόν να παραβιάζεται το κοινοτικό κεκτημένο, καθώς δημιουργεί ένα ευνοϊκό περιβάλλον για τις κυπριακές επιχειρήσεις ενώ στρεβλώνει τον ανταγωνισμό στην ενιαία αγορά.
Επιπρόσθετα, οι τράπεζες υποστηρίζουν πως υπάρχει ενδεχόμενο παράβασης του άρθρου 26 του Συντάγματος, καθώς, όπως επισημαίνουν, αρκετές αποφάσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου σε σχέση με άλλες νομοθετικές ρυθμίσεις που επηρέαζαν τις τραπεζικές εργασίες και συμβάσεις, έχουν καταστήσει σαφές πως το συγκεκριμένο άρθρο προστατεύει την ελευθερία καθορισμού του περιεχομένου των συμβάσεων και εκεί και όπου έγιναν περιορισμοί και επεμβάσεις στο περιεχόμενο συμβάσεων αυτές κρίθηκαν ως αντισυνταγματικές.
Πώς θα προχωρήσει η συζήτηση
Επιφυλάξεις και για τις δύο προτάσεις νόμου εκφράστηκαν τόσο από την Κεντρική Τράπεζα όσο και από το Υπουργείο Οικονομικών. Την Τρίτη θα συνεχιστεί η συζήτηση των δύο προτάσεων στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Εμπορίου, έτσι ώστε να επιχειρηθεί να αρθούν τα νομικά εμπόδια. Οι αλλαγές που θα προωθηθούν από την Επιτροπή Εμπορίου θα στηρίζονται στις θέσεις που είχαν διατυπωθεί από τη Νομική Υπηρεσία. Δηλαδή, θα εξεταστεί κατά πόσο ο ορισμός του καταναλωτή θα περιληφθεί στο πεδίο εφαρμογής του νόμου, ενώ θα μελετηθεί και η θέσπιση νομοθεσίας που να ρυθμίζει τις πολύ μικρές επιχειρήσεις σε σχέση με την απόκτηση «βασικών λογαριασμών».
