Προεκλογικές (διαχρονικές) διακηρύξεις/υποσχέσεις και (κούφια) λόγια εντυπωσιασμού παραμένουν οι «δήθεν» εθνικές πολιτικές για ενεργειακή (ηλιακή, αιολική) ημιαυτονομία.
Η εναρμόνιση με το ευρωπαϊκό κεκτημένο/οδηγίες/κανόνες/νομοθεσία αγνοήθηκε επιμελώς για τουλάχιστον 15 χρόνια. Παρά τις συνεχείς ευρωπαϊκές υποδείξεις και τις προσκηνιακές διακηρύξεις, οι μεθοδεύσεις των (εκάστοτε) κυβερνήσεων ήταν και είναι ασύμβατες των εξαγγελιών τους. Ακόμα και οι υποδείξεις πρώην Αμερικανού προέδρου (που επισκέφθηκε την Κύπρο το 2012) για την αμεσότητα και το όφελος εκμετάλλευσης της ηλιακής ενέργειας αγνοήθηκαν από το κράτος.
Διερωτήθηκα αμέτρητες φορές πώς οι σοφοί πολιτικοί, νομοθέτες και “προύχοντες” του τόπου τούτου συνεχίζουν να εθελοτυφλούν στις λογικές/ευνόητες εισηγήσεις τούτες. Η τεχνολογία ήταν και είναι πλέον διαθέσιμη και το αντίστοιχο κόστος χρήσης της ανταγωνιστικό (εδώ και τουλάχιστον 12 χρόνια). Εξηγούνται μήπως τούτα από τους αργούς κυβερνητικούς μηχανισμούς, την έλλειψη πόρων/κονδυλίων (και έλλειψη εστίασης ενεργειών/προτεραιοποίησης αναγκών λόγω της κρίσης του 2012-13) ή μήπως από τα οικονομικά συμφέροντα, συνυφασμένα με τη χρήση καυσίμων (όπως τη χρήση του έμμεσου φόρου καυσίμων ως τον κρυφό «άσσο» για γρήγορη συσσώρευση εσόδων) για την (εύθραυστη) κυπριακή οικονομία;
Αποφάσεις «κουρέματος» πάρθηκαν και υλοποιήθηκαν εν μία νυκτί και αποφάσεις για να αποφευχθούν πρόστιμα εκατοντάδων/χιλιάδων εκατομμυρίων ευρώ (πράσινη φορολογία σε οριζόντια βάση, με εκθετική χρονιαία αύξηση κατά τα επόμενα 26 χρόνια για τη μη-συμμόρφωση στις ευρωπαϊκές πολιτικές μείωσης ρύπων/εκπομπών διοξειδίου άνθρακα –Fit-for-55– κατά 50% μέχρι το 2030 και την επίτευξη της κλιματικά ουδέτερης οικονομίας μέχρι το 2050) χρειάστηκαν μια δεκαπενταετία για να εξαγγελθούν. Μειώθηκε μήπως ο έμμεσος φόρος καυσίμων (ΦΠΑ ή άλλως πως) κατά την περίοδο κρίσης; Δεν συσσωρεύονταν πόροι/κονδύλια από τέτοιες έμμεσες φορολογίες από το κράτος κατά την περίοδο αυτή και εφεξής;
Αν μαζεύονταν λεφτά
Αποταμίευση (ακόμα και του 5-15% των εσόδων τούτων σε ανεξάρτητο ταμείο υποστήριξης πολιτικών ΑΠΕ κατά τα τελευταία 10 χρόνια) θα οδηγούσε σε (σχεδόν απόλυτη) ενεργειακή αυτονομία μέχρι σήμερα. Προκαλώ, λοιπόν, οποιονδήποτε να υπολογίσει προσεγγιστικά (χρησιμοποιώντας απλά μαθηματικά) το όφελος/κέρδος των πετρελαϊκών εταιρείων, τα κρατικά έσοδα από τις έμμεσες φορολογίες καυσίμων και τις αντίστοιχες απώλειες κρατικών πόρων λόγω προστίμων (και απωλειών εισοδημάτων του απλού πολίτη λόγω των έμμεσων φορολογιών).
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στην Κύπρο η κύρια γενεσιουργός αιτία ρύπων είναι οι ηλεκτροπαραγωγικοί σταθμοί (Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου), ακολουθούμενη από τους ρύπους μηχανοκίνητων οχημάτων. Το πρόστιμο για ρύπους από ΑΗΚ για το 2023 ήταν περίπου 300 εκ. ευρώ.
Πρόσφατα προσωπικά βιώματα
Ως απόδειξη της (χρόνιας) κοντόφθαλμης και αναποτελεσματικής κρατικής πολιτικής για ενσωμάτωση συστημάτων ΑΠΕ για ενεργειακή ημιαυτονομία, παραθέτω το ακόλουθο παράδειγμα από πρόσφατα βιώματα.
Μετά από τις περίπλοκες διαδικασίες πλειοδοτικού διαγωνισμού, επιλεχθήκαμε από την ΑΗΚ για ενοικίαση γεωργικής γης στην Πάφο (οικογενειακή ιδιοκτησία) για χρήση της από την Αρχή για κατασκευή φωτοβολταϊκού (Φ/Β) πάρκου ισχύος 3.7 MW.
Αμέτρητες εργατοώρες/κόστος προγραμματισμού/αλληλογραφίας/μελετών είχαν αναλωθεί από τη διοίκηση/μηχανικούς/προσωπικό της ΑΗΚ και από εμάς για προώθηση της προσπάθειας τούτης.
Ως μέρος των διαδικασιών μάς ζητήθηκε ακόμα και ενδελεχής (10-ετής) έλεγχος των φορολογικών μας στοιχείων σε ατομικό επίπεδο. Μετά από 2 χρόνια επίπονων διαδικασιών/εγκρίσεων/γραφειοκρατίας και καταβολής ενοικίων από ΑΗΚ προς εμάς κατά την περίοδο αυτή, ενημερωθήκαμε ότι η προσπάθεια απορρίφθηκε λόγω της παράβασης του τοπικού σχεδίου Πάφου, λόγω α) της ουσιαστικής επιρροής της κατασκευής του πάρκου στους φυσικούς πόρους, οικολογία και τοπίο της περιοχής, β) κατάχρηση γόνιμης παραγωγικής γης και γ) λόγω του ότι το τεμάχιο εμπίπτει στο Μεγάλο Αρδευτικό Έργο Πάφου, με αρνητικό αντίκτυπο στα οφέλη των 1-2 γεωργών που πιθανόν να καρπίζονταν τη γη (καλλιεργώντας την σε άτακτα και σποραδικά χρονικά διαστήματα, με προβλεπόμενο οικονομικό όφελος γεωργών = 10-20 χιλιάδων ευρώ ετησίως).
Αντισταθμίζοντας τα δήθεν πληγέντα συμφέροντα των γεωργών, οικολογίας, και τοπίου, η απόφαση αυτή πλήττει τα συμφέροντα πέντε οικογενειών και των μελών τους, τον κατασκευαστή (ΑΗΚ), τα ενεργειακά οφέλη για την κοινότητα Τίμης και την επαρχία Πάφου (με παραγωγή ενέργειας αντίστοιχης με αυτήν 1,000 οικιστικών μονάδων, σε σύνολο 74,498 οικιστικών μονάδων στη επαρχία Πάφου (καταγραφή 2021), με επιπρόσθετα (έμμεσα) ενεργειακά οφέλη προς τον γεωργό/ούς και την οικογένεια του/ς, ο οποίος/οι οποίοι θα επωφελούνταν από την καλλιέργεια της γεωργικής γής, της κοινότητας, της επαρχίας, και της Κύπρου ολόκληρης (ρύποι).
Γιατί καθυστερήσαμε 20 χρόνια;
Ενδεικτικά αναφέρω ότι το καλοκαίρι του 2023 εγκαινιάσθηκαν και τα Φ/Β πάρκα του Αεροδρομίου Πάφου (το οποίο βρίσκεται ορισμένα μέτρα μακριά από το τεμάχιο μας) και Αναρίτας, σε γεωργική γη (κάποια χιλιόμετρα μακριά από το τεμάχιο μας).
Παρόλο που οι καθυστερήσεις ολοκλήρωσης του τερματικού στο Βασιλικό μπορεί να κατανοηθούν (συμβατικοί όροι, πιθανή προέκταση πολιτικών στρατηγικών/περιπλοκών συσχετιζόμενων με το κυπριακό πρόβλημα) και παρόλο που τα σχέδια εκμετάλλευσης φυσικού αερίου και ηλεκτρικής διασύνδεσης αφορούν μακροπρόθεσμες λύσεις (με χρονικό ορίζοντα υλοποίησης/αξιοποίησης 10-25 ετών, δεδομένων των απαιτήσεων εξορύξεων, εκμετάλλευσης, δημιουργίας νέου δικτύου και υποδομών) και δεδομένης της περιορισμένης έκτασης/διείσδυσης σχεδίων για αγορές υβριδικών/ηλεκτρικών αυτοκινήτων, πώς μπορεί κάποιος να κατανοήσει τους πολιτικούς χειρισμούς για τα ΑΠΕ στο μεσοπρόθεσμο διάστημα (για τα επόμενα 15-25 χρόνια);
Για παράδειγμα, γιατί καθυστέρησε για 20 χρόνια η φιλελευθεροποίηση της αγοράς για προμήθεια ηλεκτρικού ρεύματος; Γιατί δεν υπάρχουν κρατικά σχέδια για (φθηνή) οικιστική ενεργειακή αυτονομία (ανεξάρτητη ή ημιανεξάρτητη -όπου ο πάροχος ηλεκτρικής ενέργειας/ρυθμιστική αρχή ενέργειας θα δρουν ως επόπτες ή δεν θα εμπλέκονται καθόλου); Είναι λοιπόν σοφές (νούσιμες) κοινωνικές στρατηγικές/αποφάσεις ή μήπως το αποτέλεσμα χρόνιων κοντόφθαλμων σχεδιασμών στο παρασκηνιακό πάρε-δώσε των κομμάτων/υπηρεσιών/κυβερνήσεων/κυβερνητικών υπηρεσιών (βάσει δύο μέτρων και δύο σταθμών);
Διαφαίνεται, λοιπόν, ότι οι υπεύθυνοι καθορίζουν εφήμερες πολιτικές (πρωτίστως), διατηρώντας πολιτικές ισορροπίες, καταμερίζοντας τα έσοδα/πλούτο και προωθώντας παράλληλα «τα πολλά στο είδος» (παρά να εφαρμόζουν βέλτιστες πρακτικές σοβαρής προτεραιοποίησης), στοχεύοντας το σήμερα παρά το μεσο- και μακροπρόθεσμο μέλλον των πολιτών και του τόπου τούτου.
Ο Δρ. Χ. Κωνσταντινίδης διετέλεσε ακαδημαικό μέλος τριτοβάθμιων ακαδημαικών και ερευνητικών ινστιτούτων της Κύπρου και εξωτερικού. Από το 2019 ασχολείται με την επιμέλεια επιστημονικών κειμένων/συγγραμμάτων, προσφέροντας υπηρεσίες σε πολυεθνικές εταιρείες που εδρεύουν στο εξωτερικό.
