Του Χρίστου Καρύδη*

Τον τελευταίο καιρό, με αφορμή και την έξαρση του πληθωρισμού, άρχισε να γίνεται αρκετός λόγος για την Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή, τη γνωστή ΑΤΑ.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης, ερωτηθείς πρόσφατα στο Προεδρικό Μέγαρο υπέδειξε πως «τουλάχιστον στην Κύπρο και άλλες δύο χώρες της Ευρώπης υπάρχει η ΑΤΑ, η οποία σε κάποιο βαθμό αναπληροί την απώλεια εισοδήματος από τον πληθωρισμό».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 41 χρόνια πίσω ο πληθωρισμός – Δεν έχει τέλος η ακρίβεια

Το γεγονός της προεδρικής υπενθύμισης περί της ύπαρξης του θεσμού είναι στα θετικά και καταγράφεται.

Σε μια άλλη εξέλιξη, ο επίσημος εργοδοτικός κόσμος απορρίπτει την ΑΤΑ ως αναχρονιστικό θεσμό και τη δαιμονοποιεί. Πρόσφατα, ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Εργοδοτών και Βιομηχάνων (ΟΕΒ) Αντώνης Αντωνίου, σε ομιλία του στη Γενική Συνέλευση της οργάνωσης, κάλεσε τον Νίκο Αναστασιάδη να καταργήσει τον θεσμό γιατί ανατροφοδοτεί τον πληθωρισμό… διαβρώνει τα εισοδήματα, επιδεινώνει το πρόβλημα ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων και περιορίζει τις δυνατότητες ανάπτυξης της οικονομίας.

Παρακολουθώντας τους εργοδότες με αρκετή προσοχή τα τελευταία 35 χρόνια, αβίαστα βγαίνει το συμπέρασμα πως έχουν πεισθεί ότι οι μισθοί και η ΑΤΑ ευθύνονται για όλα τα κακά της οικονομίας.

Η λογική -επιχειρηματικών και άλλων πολιτικών δυνάμεων- που υποστηρίζει τα πιο πάνω είναι λάθος. Είναι ακραία και επιπόλαιη τοποθέτηση που απορρίπτεται.  

Στα τελευταία πρόσφατα χρόνια, η καταστροφή της κυπριακής οικονομίας προέκυψε κυρίως από την αλόγιστη επέκταση του τραπεζικού τομέα και από τα ψηλά δημοσιονομικά ελλείμματα, τα οποία βεβαίως δεν δημιουργήθηκαν από τους μισθούς και τα ωφελήματα που απολαμβάνουν σ’ αυτό τον τόπο οι μισθωτοί πολίτες.

Αυτά τα δύο, σε συνδυασμό με την ατολμία και την αναβλητικότητα της τότε κυβέρνησης να λάβει έγκαιρα διορθωτικά μέτρα, οδήγησαν την Κύπρο στο χείλος της χρεοκοπίας.  Ήταν την περίοδο 2008 – 2013, που έχει γραφτεί με μαύρα γράμματα στην οικονομική ιστορία του τόπου.

Τα ελλείμματα

Επανερχόμενοι στα ελλείμματα, αυτά αποτελούν προϊόν του κράτους, που διαχρονικά και αποδεδειγμένα είναι σπάταλο, δυσκίνητο, γραφειοκρατικό, με πλήθος δαιδαλώδεις διαδικασίες που βραχυκυκλώνουν και τορπιλίζουν την πρόοδο και την ανάπτυξη.

Υπερασπιζόμενοι σήμερα εκ νέου τους μισθούς και την ΑΤΑ, επαναλαμβάνουμε για πολλοστή φορά πως η διάβρωση της ανταγωνιστικότητας της κυπριακής οικονομίας οφείλεται στη χαμηλή παραγωγικότητα, η οποία ακολουθεί διαρκή φθίνουσα πορεία.  Οφείλεται επίσης στη σοβαρή βραδυδικία που παρατηρείται στην απονομή της Δικαιοσύνης, όπως επίσης και στη διαφθορά. Σοβαροί επενδυτές δεν επενδύουν σε χώρες όπου υπάρχουν τα όσα προαναφέραμε.

Είμαστε περισσότερο από βέβαιοι πως το εργατικό κόστος και η ΑΤΑ δεν ευθύνονται.  Άλλωστε, με κυβερνητικές αποφάσεις τα περιορίσαμε, τα παγοποιήσαμε, τη δε ΑΤΑ την καταβάλλουν οι εργοδότες κατά το ήμισυ. Όμως, βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας δεν είδαμε. Αντίθετα, την περίοδο της χρηματοοικονομικής κρίσης, όταν όλα παγοποιήθηκαν, είδαμε αύξηση της επιχειρηματικής ρευστότητας και αύξηση της κερδοφορίας των επιχειρήσεων. Αυτή η διαπίστωση ανήκει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τεκμηριώνεται απόλυτα από τους Εθνικούς Λογαριασμούς που εκδίδει η Στατιστική Υπηρεσία της Κύπρου.

Η ευλογία

Επιπρόσθετα από τα πιο πάνω, θα υπενθυμίσουμε πως η ΑΤΑ επιτρέπει στους κοινωνικούς εταίρους να συνομολογούν συλλογικές συμβάσεις εργασίας μακράς χρονικής διάρκειας, με αποτέλεσμα να εξασφαλίζεται μακροχρόνια εργατική ειρήνη.

Ως εκ τούτου, δεν είναι τυχαίο που όλοι οι Πρόεδροι της Δημοκρατίας χαρακτήρισαν την ΑΤΑ ως ευλογία. Αν δημιουργούσε στην οικονομία τα κακά που λέει η ΟΕΒ, τότε θα ήταν κατάρα και οι Πρόεδροι της Δημοκρατίας θα την καταργούσαν εδώ και χρόνια. Διαφορετικά θα ήταν ανεύθυνοι αν κρατούσαν μια κατάρα στη ζωή.

Όσον αφορά την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στις πρόσφατες εαρινές οικονομικές της προβλέψεις για την Κύπρο (16 Μάϊου 2022) για πρώτη φορά κάνει αναφορά στην ΑΤΑ και λέει πως αυτή, έστω και καθυστερημένα, αναμένεται να στηρίξει την αγοραστική δύναμη των μισθών.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Στο μεταξύ, σε μία άλλη εξέλιξη επιβεβαιώθηκε εκ νέου πως «οι αυξήσεις των μισθών δεν ανατροφοδοτούν τον πληθωρισμό».

Όπως αναφέρει η ελλαδική εφημερίδα «Το Βήμα», στην έκδοσή της στις 20 Φεβρουαρίου 2022, το «σπιράλ της ανατροφοδότησης των μισθών και των τιμών αποτελεί ένα μύθο: ο πληθωρισμός ωθεί τους μισθούς προς τα κάτω και όχι προς τα πάνω», εξηγεί στη Wall Street Journal ο Τζατζ Γκλοκ, πρώην καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Βιρτζίνια και νυν εκτελεστικός διευθυντής πολιτικής του Cicero Institute που εδρεύει στο Τέξας των Ηνωμένων Πολιτειών.

Όσοι επιμένουν στο αντίθετο, βρίσκονται σε λάθος πορεία, που στηρίζεται και εδράζεται σε μια οικονομική ιδέα και αντίληψη που οδηγεί σε λάθος πολιτικές, επισημαίνει ο Αμερικανός επιστήμονας.Επίσης, πρέπει ακόμα να θυμόμαστε πως υπήρξαν και άλλοι οικονομολόγοι στο παρελθόν που υποστήριξαν πως η ΑΤΑ είναι θετικό στοιχείο σε μία οικονομία.  Ανάμεσα σ’ αυτούς και ο Αμερικανός οικονομολόγος Μίλτον Φρίντμαν (1912 – 2006), ο οποίος το 1976 πήρε το Νόμπελ Οικονομίας. Και ο Φρίντμαν, φίλοι εργοδότες, δεν ήταν τυχαίος. Καθόλου τυχαίος. Δίδαξε μάλιστα για περισσότερο από τρεις δεκαετίες στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο.

* Υπεύθυνος του Τμήματος Οικονομικών Μελετών της ΣΕΚ