Σε δημόσια διαβούλευση τίθεται Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) με κύριο στόχο την εκτίμηση των επιπτώσεων που ενδέχεται να προκύψουν στο φυσικό περιβάλλον της Κύπρου από την εκπόνηση Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού (ΘΧΣ) για τις ελεγχόμενες από την Κυπριακή Δημοκρατία περιοχές. Η Στρατηγική περιλαμβάνει την αναγνώριση των επιπτώσεων, την ιεράρχησή τους και προτάσεις μέτρων αποφυγής ή μετριασμού, με γνώμονα την αειφόρα προστασία του περιβάλλοντος. Απόψεις για τη ΣΜΠΕ που διενήργησε το Ωκεανογραφικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Κύπρου γίνονται δεκτές στο Τμήμα Περιβάλλοντος μέχρι τις 22/01/2023.
Το Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχέδιο προσδιορίζει τη χωροχρονική κατανομή σχετικών τρεχουσών και μελλοντικών δραστηριοτήτων και χρήσεων στα θαλάσσια ύδατα της Δημοκρατίας. Στόχος του Σχεδίου είναι η συμβολή στη στήριξη και την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης στη θάλασσα, εφαρμόζοντας μια οικοσυστηματική προσέγγιση και λαμβάνοντας υπόψη τις οικονομικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές και πολιτισμικές πτυχές, καθώς και η προώθηση της συνύπαρξης σχετικών δραστηριοτήτων και χρήσεων.
Μέσω του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδίου, η Δημοκρατία έχει στόχο να συμβάλει στη βιώσιμη ανάπτυξη των ενεργειακών τομέων στη θάλασσα, των θαλάσσιων μεταφορών και των τομέων της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας, του τουρισμού και της εξόρυξης πρώτων υλών, καθώς επίσης στην προστασία των ενάλιων αρχαιοτήτων και στη διατήρηση, προστασία και βελτίωση του περιβάλλοντος, περιλαμβανομένης της ανθεκτικότητας στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Τα λιμάνια και οι περιοχές με τα ενεργειακά κέντρα είναι οι πιο βεβαρυμμένες περιοχές δραστηριοτήτων. Εκεί παρατηρούνται οι περισσότερες χωρικές συγκρούσεις. Στην περιοχή που εντάσσονται τα ενεργειακά κέντρα παρατηρείται πληθώρα δραστηριοτήτων που έχουν σχέση με την ενέργεια, την υδατοκαλλιέργεια και τις θαλάσσιες μεταφορές.
Στους περιορισμούς για τον παράκτιο χώρο περιλαμβάνονται οι περιοχές δικτύου Natura 2000, τα σημαντικά είδη και οικοτόποι, η ζώνη προστασίας της παραλίας, οι ακτές και περιορισμοί της φύσης και του τοπίου, τα χερσαία αρχαία μνημεία, το υφιστάμενο πολεοδομικό καθεστώς, οι ζώνες επικινδυνότητας, οι αλληλεπιδράσεις ξηράς με θάλασσα – υφιστάμενες κατασκευές και οι ζώνες σεισμικής επικινδυνότητας.
Οι περιορισμοί στα θαλάσσια ύδατα αφορούν τις θαλάσσιες περιοχές του δικτύου Natura 2000, οι σημαντικοί θαλάσσιοι οικότοποι, οι περιοχές απαγορεύσεων και ρύθμισης αλιευτικών δραστηριοτήτων, τα θαλάσσια πεδία βολής, οι περιοχές απόθεσης στρατιωτικού υλικού, οι περιοχές εναπόθεσης υλικού βυθοκόρησης και οι ενάλιες αρχαιότητες.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Εμπόδιο τα συμφέροντα στην προστασία του Ακάμα
Η μελέτη Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης αναγνωρίζει 8 ζώνες κολύμβησης και αναψυχής που επηρεάζουν 4 διαφορετικές περιοχές του δικτύου Natura 2000. Οι επιπτώσεις που μπορεί να έχει η ζώνη στις περιοχές προέρχονται από την αγκυροβόληση των σκαφών ή/και των υποψήφιων νέων πλωτών χώρων αναψυχής.
Οι πιθανές επιπτώσεις σε συνδυασμό με τα μέτρα προτεραιότητας της κάθε περιοχής και το ποσοστό κάλυψης της ζώνης δεν συνιστούν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην περιοχή. Παρ’ όλα αυτά προτείνεται για κάθε περιοχή στην οποία έχει χωροθετηθεί ζώνη κολύμβησης και αναψυχής όπως γίνεται παρακολούθηση της πυκνότητας των σκαφών και του αριθμού λουόμενών στη περιοχή. Συστηματικές δειγματοληψίες χλωρίδας και νερού από την περιοχή για παρακολούθηση τη βιο-συσσώρευση χημικών ουσιών και την ποιότητα των υδάτων.
Όσο αφορά τους διαδρόμους θαλάσσιας κυκλοφορίας και τη ζώνη έρευνας, εξόρυξης και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, έχουν χωροθετηθεί εντός της προστατευόμενης περιοχής «Ωκεανίς». Οι αρνητικές επιπτώσεις που αναμένεται να έχει η έρευνα, εξόρυξη και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στη θαλάσσια περιοχή είναι η ηχητική όχληση κατά τη φάση έρευνας και στη φάση γεώτρησης. Επίσης, ενδεχόμενη αρνητική επίπτωση είναι και πιθανές πετρελαιοκηλίδες οι οποίες μπορούν να σχηματιστούν λόγω ατυχημάτων. Σε περίπτωση που ξεκινήσουν έρευνες στο οικόπεδο, θα πρέπει να εκπονηθεί μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων μαζί με μέτρα μετριασμού.
Η συνύπαρξη της ζώνης θαλάσσιας κυκλοφορίας σε προστατευόμενη περιοχή επηρεάζει αρνητικά και υπονομεύει τα μέτρα προτεραιότητας της περιοχής προστασίας. Προτείνεται στην παρούσα φάση εφαρμογή καλών πρακτικών στη ναυσιπλοΐα και εκπόνηση/ αναθεώρηση σχεδίου αντιμετώπισης πετρελαιοκηλίδων από πλοία.
Προτείνεται για τον επόμενο χωροταξικό σχεδιασμό να προταθούν εναλλακτικές διαδρομές θαλάσσιας κυκλοφορίας εκτός της περιοχής προστασίας. Οι εναλλακτικοί διάδρομοι να είναι αποτέλεσμα μελέτης όπου να αποδεικνύει τον οικολογικό αντίκτυπο των διαδρομών στους εμπλεκόμενους χρήστες.
Ζώνη λιμενικών δραστηριοτήτων έχει χωροθετηθεί και πλησίον 3 περιοχών. Όσο αφορά τη διατήρηση της ποσειδώνιας, δεν φαίνεται να έχει αρνητική επίπτωση που να επηρεάζει και τις πλησίον περιοχές. Ο θαλάσσιος θόρυβος λόγω των δραστηριοτήτων δύναται να επηρεάσει τις θαλάσσιες χελώνες καθώς και πιθανή σύγκρουση σε περιοχές όπου υπάρχει έντονη κινητικότητα θαλασσίων χελωνών.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Οικονομική ανασκόπηση 2022: Ανθεκτική η κυπριακή οικονομία
Καθόρισαν επτά γεωγραφικές χωρικές ενότητες
Επτά γεωγραφικές χωρικές ενότητες για τα θαλάσσια ύδατα της Κύπρου έχουν καθοριστεί για την καλύτερη και ευκολότερη κατανόηση των προτάσεων του ΘΧΣ. Οι χωρικές ενότητες καθορίστηκαν με βάση τα κοινά αναπτυξιακά χαρακτηριστικά, το είδος των χρήσεων και δραστηριοτήτων και τις συγκρούσεις που παρατηρούνται σε κάθε περιοχή.
Η χωρική ενότητα 1 εκτείνεται από το όριο της γραμμής κατάπαυσης του πυρός παρά τον Κάτω Πύργο Τυλληρίας μέχρι τα παράκτια όρια του Δάσους Μελέτη (βόρεια της περιοχής Αγ. Γεωργίου του Δήμου Πέγειας). Οι επικρατέστερες ζώνες τις χωρικής ενότητας είναι η ζώνη κολύμβησης και αναψυχής, η ζώνη προστασίας ακτογραμμής, η ζώνη απαγόρευσης αλιείας και η ζώνη λιμενικών δραστηριοτήτων. Υπάρχουν περιοχές του δικτύου Natura 2000, στις οποίες περιλαμβάνονται ζώνες κολύμβησης.
Η χωρική ενότητα 2 εκτείνεται από τα όρια του Δάσους Μελέτη μέχρι και το χερσαίο σύνορο των επαρχιών Πάφου-Λεμεσού. Η κύρια δραστηριότητα είναι ο τουρισμός. Στη συγκεκριμένη χωρική ενότητα υπάρχει πληθώρα άλλων δραστηριοτήτων όπως έργα ακτοπροστασίας, αρχαιότητες/ πολιτισμός, λιμενικές δραστηριότητες, προσαιγιάλωση καλωδίων, περιοχές Natura 2000 και περιοχή λήψης νερού αφαλάτωσης. Υπάρχουν 14 περιοχές με προτεινόμενα ή υφιστάμενα έργα ακτοπροστασίας.
Η χωρική ενότητα 3 εκτείνεται από δυτικό όριο της περιοχής Natura2000 «Ακρωτήρι Άσπρο – Πέτρα του Ρωμιού» παρά την Πέτρα του Ρωμιού μέχρι τον ηλεκτροπαραγωγό σταθμό στη Μονή (εντός επαρχίας Λεμεσού). Οι κύριες δραστηριότητες είναι η Ναυτιλία-Λιμένες και ο παράκτιος τουρισμός/ αναψυχή.
Η χωρική ενότητα 4 εκτείνεται από τον ηλεκτροπαραγωγό σταθμό στη Μονή μέχρι και το δυτικό όριο του χωριού Μαζωτός. Οι κύριες δραστηριότητες της περιοχής είναι η ενέργεια, οι θαλάσσιες μεταφορές και οι υδατοκαλλιέργειες. Υπάρχουν και στρατιωτικές εγκαταστάσεις και τμήμα στρατιωτικών δραστηριοτήτων.
Η χωρική ενότητα 5 εκτείνεται από το δυτικό όριο του χωριού Μαζωτός μέχρι το όριο της γραμμής κατάπαυσης του πυρός παρά την Δερύνεια της επαρχίας Αμμοχώστου. Οι κύριες δραστηριότητες είναι ο παράκτιος τουρισμός και οι θαλάσσιες μεταφορές. Υπάρχουν περιοχές του δικτύου Natura 2000, μέρος της ζώνης στρατιωτικών δραστηριοτήτων, καθώς και ο ηλεκτροπαραγωγικός σταθμός της Δεκέλειας και η μονάδα αφαλάτωσης.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 13 μεγάλα έργα στη Λάρνακα το 2023
H χωρική ενότητα 6 εκτείνεται από το όριο της γραμμής κατάπαυσης του πυρός παρά τη Δερύνεια, μέχρι το όριο της γραμμής κατάπαυσης του πυρός παρά τον Κάτω Πύργο Τυλληρίας και περιλαμβάνει τα χωρικά ύδατα των εν λόγω παράκτιων περιοχών. Υπάρχουν τα κλειστά λιμάνια της Αμμοχώστου, της Κερύνειας και του Καραβοστασίου και αλιευτικά καταφύγια που κατασκευάστηκαν πριν το 1974.
H χωρική ενότητα 7 καλύπτει τα υπόλοιπα θαλάσσια ύδατα της Δημοκρατίας μέχρι το εξωτερικό όριο της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οι δραστηριότητες της ενότητας αυτής είναι η ενέργεια και οι θαλάσσιες μεταφορές. Έχουν βρεθεί 4 κοιτάσματα φυσικού αερίου, το κοίτασμα «Καλυψώ», το κοίτασμα «Γλαύκος», το κοίτασμα «Αφροδίτη» και το κοίτασμα «Zeus».
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
Αγνοούν νέες προστατευόμενες περιοχές
Η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντική Επιπτώσεων και η Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση για τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό δεν λαμβάνουν υπόψη την ολοκλήρωση του Δικτύου Natura 2000 και την κήρυξη νέων ή/και επέκταση υφιστάμενων, παράκτιων και Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών. Περιοχές ιδιαίτερης οικολογικής αξίας που βρίσκονται κατά μήκος των νότιων και νοτιοανατολικών ακτών της Κύπρου και δεν συμπεριλήφθησαν στο Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχέδιο. Περαιτέρω, δεν λαμβάνονται υπόψη τα μεγάλα κενά που προκύπτουν από την ισχύουσα διαδικασία παράβασης τόσο στις θαλάσσιες, όσο και στις παράκτιες περιοχές. Από τη στιγμή που δεν καλύπτονται επαρκώς και δεόντως οι υφιστάμενες περιοχές, πόσο μάλλον να αναμέναμε να καλύψει τις προς κήρυξη περιοχές.
