Από τους αγώνες που έδωσαν τον 19ο αιώνα οι γυναίκες στο εξωτερικό για διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους, στην Κύπρο του 2020, όπου εξακολουθεί να είναι έντονο το χάσμα αμοιβών μεταξύ ανδρών και γυναικών. Στη χώρα μας το χάσμα στις αμοιβές μειώθηκε στο 14,8% αλλά είναι μακρύς ακόμη ο δρόμος για να εξαλειφθεί το συγκεκριμένο φαινόμενο.
Μέχρι πέρσι έγιναν 1827 επιθεωρήσεις των λειτουργών του τμήματος εργασιακών σχέσεων για την ίση αμοιβή μεταξύ ανδρών και γυναικών για την ίδια εργασία και για εργασία ίσης αξίας, χωρίς να εντοπιστούν οποιεσδήποτε παραβιάσεις της νομοθεσίας. Ενώπιον του Τμήματος Εργασιακών Σχέσεων εκκρεμεί μόνο μία καταγγελία για παράβαση της ίσης αμοιβής.
Οι ρόλοι της γυναίκας είναι πολλοί. Η γυναίκα μητέρα, η γυναίκα σύζυγος και η γυναίκα επαγγελματίας. Παγκόσμια ημέρα της γυναίκας σήμερα και τέσσερις γυναίκες βουλευτές, διαπιστώνουν πως παρά τα βήματα προόδου που έγιναν, δεν υπάρχει ίση εκπροσώπηση στα κέντρα λήψης αποφάσεων, κυρίως της παγιωμένης αντίληψης ότι στο πηδάλιο θα πρέπει να βρίσκεται άντρας.
Διαπιστώνουν πως πολλές φορές οι γυναίκες πληρώνουν το δίλημμα του τιμήματος μεταξύ της οικογένειας και της καριέρας. Οι βουλευτίνες Ξένια Κωνσταντίνου του ΔΗΣΥ, Ευάνθια Σάββα του ΑΚΕΛ, Χριστιάνα Ερωτοκρίτου του ΔΗΚΟ και Άννα Θεολόγου, απαντούν σε τρία ερωτήματα και προτείνουν μέτρα για αντιμετώπιση της ανισότητας.
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Τα ποσοστά ανισότητας παραμένουν υψηλά
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1 Πώς σχολιάζετε το χάσμα αμοιβών μεταξύ γυναικών και αντρών;
2 Υπάρχει ίση εκπροσώπηση στα κέντρα λήψης αποφάσεων; Εάν όχι πού νομίζετε ότι οφείλεται;
3 Ποια μέτρα πρέπει να ληφθούν για να μειωθεί η ανισότητα;
ΞΕΝΙΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ – ΒΟΥΛΕΥΤΙΝΑ ΔΗΣΥ
Η ανισότητα των δύο φύλων ξεκινά από την κούνια
1Στη χώρα μας το χάσμα ανέρχεται στο 14,8%, σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία, παρόλο που υπάρχει σχετική νομοθεσία για την ισότητα στις αμοιβές από το 2003. Αυτό φανερώνει ότι και αυτό το ζήτημα αποτελεί ένα θέμα κρυμμένου σεξισμού, το οποίο μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση των εργαζομένων για να διεκδικούν ίση αξία για ίση εργασία, καθώς και για να προβαίνουν σε καταγγελίες εκεί κι όπου εντοπίζονται παραβιάσεις. Κατά αντίστοιχο τρόπο θα πρέπει με εργαλεία και πολιτικές να αγγίξουμε το άλλο τεράστιο ζήτημα, του χάσματος στις συντάξεις, που είναι ακόμη μεγαλύτερο.
2 Σίγουρα υπάρχει σημαντική πρόοδος κατά τα τελευταία χρόνια και πολύ μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση αναφορικά με την ισότιμη συμμετοχή στα κοινά. Εντούτοις, έχουμε ακόμη μακρύ δρόμο να διανύσουμε κυρίως λόγω του ότι η είσοδος των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων καθυστέρησε με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν στερεότυπα και προκαταλήψεις. Επιπλέον, έρευνες δείχνουν ότι δυστυχώς σημαντικός αριθμός γυναικών επιλέγουν και ψηφίζουν ετερόφυλα, ενώ σημαντικός αριθμός αντρών ψηφίζουν ομόφυλα. Είναι, πιστεύω, καιρός να σπάσουμε αυτή τη γυάλινη οροφή της προκατάληψης και να αποκτήσουμε μια κρίσιμη μάζα αντρών και γυναικών που μαζί θα αποφασίζουν για όλα όσα μας αφορούν. Είναι, θεωρώ, μία κοινωνική επιταγή η οποία θα έχει θετικό αντίκτυπο στις νέες γενιές, στην οικονομία της χώρας μας αλλά και στο επίπεδο δημοκρατίας και αντιπροσωπευτικότητας.
3 Πιστεύω ότι πρωτίστως χρειαζόμαστε ισχυρή πολιτική βούληση, συντονισμό και οριζόντιες δράσεις. Επειδή η ανισότητα των φύλων ξεκινά από την κούνια μας. Γι’ αυτό και θεωρώ πάρα πολύ σημαντικά τα ακόλουθα. Κατ’ αρχάς τη συνεχή και συστηματική καλλιέργεια προτύπων ισότητας για αγόρια και κορίτσια μέσα στην επίσημη σχολική εκπαίδευση. Τη δημιουργία και επέκταση υποδομών φροντίδας βρεφών και παιδιών προσχολικής ηλικίας. Την ποινικοποίηση κάθε μορφής σεξισμού και της σεξουαλικοποίησης του γυναικείου σώματος. Τη συνεχή κατάρτιση των λειτουργών επαγγελματικού προσανατολισμού στα σχολεία με εργαλεία αξιολόγησης στη βάση των ταλέντων και δεξιοτήτων κάθε παιδιού, αντί στη βάση της διάστασης του φύλου.
Τέλος, απαραίτητες θεωρώ τις προσωρινές ποσοστώσεις που στόχο έχουν την αλλαγή των προτύπων και την καλλιέργεια κουλτούρας ισότητας για τις νέες γενιές. Όλα αυτά μαζί με μία εδραιωμένη αντίληψη σε όλες τις κρατικές υπηρεσίες για τον αντίκτυπο φύλου από κάθε νέα πολιτική είναι, θεωρώ, απαραίτητα για να μη χρειαστεί να αναμένουμε (όπως υπολογίζουν οι ειδικοί) τουλάχιστον άλλα 100 χρόνια για να γίνει πράξη η ισότητα των φύλων.
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Εν έτη 2020 συνεχίζεται η ανισότητα στις αμοιβές
ΕΥΑΝΘΙΑ ΣΑΒΒΑ – ΒΟΥΛΕΥΤΙΝΑ ΑΚΕΛ
Ανισότητα στις αμοιβές κυρίως στον ιδιωτικό τομέα
1Το χάσμα στις αμοιβές μεταξύ ανδρών και γυναικών παραμένει ένα από τα πιο σοβαρά θέματα διάκρισης σε σχέση με το φύλο στον χώρο εργασίας. Στην Ευρώπη η διαφορά έγκειται στο 15% περίπου, ενώ για τη χώρα μας στο 13,7%. Παρόλο που πλέον βλέπουμε περισσότερες γυναίκες να αναλαμβάνουν διοικητικές και διευθυντικές θέσεις, δεν έχουμε καταφέρει να υπάρχει ίση αμοιβή σε όλα τα επίπεδα και αυτό το βλέπουμε κυρίως στον ιδιωτικό τομέα.
2Σαφέστατα και όχι, δεν υπάρχει ίση εκπροσώπηση στα κέντρα λήψης αποφάσεων και δεν είναι μόνο κυπριακό φαινόμενο. Παγκόσμια η εκπροσώπηση γυναικών στα εθνικά Κοινοβούλια είναι στο 23%, ενώ σε πολύ λίγες χώρες ηγούνται γυναίκες των Κυβερνήσεών τους. Αυτό οφείλεται σε πολλούς παράγοντες. Η απουσία των γυναικών από την πολιτική για χρόνια δεν έχει βοηθήσει να διαμορφωθεί μια κουλτούρα «αποδοχής» και στήριξής τους στις εκλογές αλλά και δεν έχει καλλιεργήσει την ενεργή συμμετοχή των γυναικών στα κοινά. Η απουσία πολιτικής βούλησης για ίση συμμετοχή γυναικών και ανδρών σε Κυβερνήσεις συμβάλλει σε αυτή την άνιση εκπροσώπηση. Έχουμε, όπως γνωρίζετε, και το δικό μας παράδειγμα με την παρούσα Κυβέρνηση που η συμμετοχή γυναικών στο Υπουργικό Συμβούλιο είναι «πενιχρή».
3 Υπάρχουν δύο επίπεδα δράσης, θεωρώ, που πρέπει να δράσουμε για να μειωθεί η ανισότητα. Σε επίπεδο Πολιτείας και σε επίπεδο κοινωνίας. Ως Πολιτεία πρέπει να διασφαλίσουμε μέσω θεσμικών και νομοθετικών ρυθμίσεων την κατάργηση ανισοτήτων, την προώθηση πολιτικών για την ισότητα και, το κυριότερο, σύστημα ελέγχου τήρησης των νομοθεσιών, αλλά και μέσα από την Παιδεία την καλλιέργεια κουλτούρας για τη μη αποδοχή διακρίσεων και καταπολέμηση των στερεοτύπων και του σεξισμού. Το άλλο επίπεδο είναι η κοινωνία που, όπως φαίνεται, αντιδρά και διεκδικεί πλέον μέσα από δράσεις και ενέργειες την ισότιμη θέση της γυναίκας στην κοινωνία, την προστασία της από πράξεις βίας, την προώθηση πολιτικών με βάση το φύλο.
ΧΡΙΣΤΙΑΝΑ ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ – ΒΟΥΛΕΥΤΙΝΑ ΔΗΚΟ
Οι γυναίκες πληρώνουν το τίμηματου διλήμματος οικογένεια ή καριέρα
1Το χάσμα αμοιβών που παρατηρούμε σήμερα είναι το αποτέλεσμα στερεότυπων και λανθασμένων διαχρονικών αντιλήψεων αλλά και σύμπτωμα της αναπόφευκτης επιλογής που οι γυναίκες πρέπει να κάνουν κάποια στιγμή στη ζωή τους μεταξύ καριέρας και οικογένειας. Ο συνδυασμός των δύο έχει μέσα στα χρόνια δημιουργήσει «τετελεσμένα» στις αμοιβές των γυναικών που αντανακλούν στις χαμηλότερες απολαβές τους σε σχέση με αυτές των αντρών. Η αδυναμία και η απροθυμία της προσαρμογής των εργοδοτικών συνθηκών αλλά και της πολιτείας στις σύγχρονες αλλά και μεταβαλλόμενες εργασιακές συνθήκες έχει καταλήξει στο να πληρώνουν οι ίδιες οι γυναίκες το τίμημα του διλήμματος οικογένεια ή καριέρα.
2 Είναι ξεκάθαρο ότι δεν υπάρχει ίση εκπροσώπηση στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Οφείλεται στην παγιωμένη αντίληψη ότι καίρια και υπεύθυνα πόστα απαιτούν ένα πρόσωπο στο πηδάλιο που να μπορεί να δουλεύει πολλές ώρες, που να είναι διαθέσιμος ανά πάσαν στιγμήν 24 ώρες το 24ωρο, που θα είναι «έτοιμος» να ανταποκριθεί σε οποιαδήποτε μικρή ή μεγάλη κρίση χωρίς να πρέπει να συντονίσει οποιεσδήποτε άλλες του υποχρεώσεις. Ο ρόλος της γυναίκας ως ο κύριος φροντιστής της οικογένειας στέκεται εμπόδιο στη συμπερίληψή της σε αυτή την ομάδα.
3Πρωτίστως πρέπει η πολιτεία να δημιουργήσει υποδομές, έτσι ώστε να μπορεί μία γυναίκα να δημιουργήσει οικογένεια χωρίς να πρέπει να συμβιβαστεί με τις φιλοδοξίες της. Ολοήμερα σχολεία ή κέντρα απογευματινής φροντίδας για τα παιδιά με τη σωστή στελέχωση, όχι μόνο θα απελευθερώσουν παγιδευμένο εργασιακό δυναμικό αλλά μπορεί να δώσει και στα παιδιά ευκαιρίες να ανοίξουν τους ορίζοντές τους. Η ίδια υποδομή πρέπει να υπάρξει και για τους ηλικιωμένους που εξαρτώνται από τα ενήλικα παιδιά τους για την καθημερινή τους φροντίδα. Μπορεί αυτό να έχει κόστος αλλά μεσοπρόθεσμα το οικονομικό όφελος είναι πολλαπλάσιο του κόστους.
Η έξυπνη χρήση της τεχνολογίας, που επιτρέπει σε έναν εργαζόμενο να είναι εξίσου παραγωγικός και αποτελεσματικός χωρίς να βρίσκεται στο γραφείο, είναι επίσης μία πρόκληση για τους εργοδότες, η οποία με τα σωστά κίνητρα μπορεί να γίνει ελκυστική. Σύμφωνα με όλες τις μελέτες, επιχειρήσεις και δομές που περιλαμβάνουν περισσότερες γυναίκες έχουν και τα καλύτερα αποτελέσματα. Άρα, η δημιουργία εκείνων των εργασιακών συνθηκών που θα προσελκύσουν περισσότερες γυναίκες, στο τέλος θα αποβεί προς όφελος ολόκληρης της επιχείρησης ή του οργανισμού.
ΑΝΝΑ ΘΕΟΛΟΓΟΥ- ΒΟΥΛΕΥΤΙΝΑ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ
Ως γυναίκα δεν μπορώ να δεχτώ μέτρα μείωσης της ανισότητας αλλά κατάργησης της
1Έχουν περάσει τόσα χρόνια από την πορεία στις 08/03/1909 για «το ψωμί και το τριαντάφυλλο», ένα σύνθημα που συνδέθηκε με την οικονομική ασφάλεια και ποιότητα ζωής των γυναικών και ακόμα δεν έχουμε καταφέρει σε ολόκληρο τον πλανήτη να δώσουμε αυτή την οικονομική ασφάλεια και την ποιότητα ζωής που ζητούμε όλοι για τις γυναίκες. Είναι δυστυχώς πραγματικότητα το μισθοδοτικό χάσμα, αλλά δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει και η διάκριση αναφορικά με την αγοραστική δύναμη που έχουν βάσει εισοδημάτων τα δύο φύλα. Ακόμα και αν υποθέσουμε, σε έναν ιδεατό κόσμο, ότι καταφέραμε να εξισώσουμε τους μισθούς γυναικών και αντρών, οι γυναίκες θα έχουν μικρότερη αγοραστική δύναμη σε θέματα κατανάλωσης όπως κατέδειξαν μελέτες αγοράς. Ειδικά σε προϊόντα ίδιου τύπου, παρουσιάζεται σοβαρό χάσμα στις τιμές τους εάν είναι γυναικεία ή αντρικά, με τα γυναικεία προϊόντα να είναι πάντα ακριβότερα, όπως παραδείγματος χάριν στα προϊόντα υγιεινής.
2Όλοι μας μπορούμε να αντιληφθούμε ότι δεν υπάρχει ίση εκπροσώπηση στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Ο λόγος δεν είναι γιατί δεν υπάρχουν άξιες και ικανές γυναίκες, αλλά γιατί η προσέγγιση αυτή δυστυχώς στηρίζεται ακόμα σε στερεότυπα μέσα από την οικογένεια αλλά και την κοινωνία. Το ιδανικό όμως δεν είναι μόνο η ίση εκπροσώπηση, αλλά και η ίση αντιμετώπιση όταν η γυναίκα καταφέρει να βρεθεί σε κέντρα λήψης αποφάσεων. Η προσέγγιση θα μπορούσε να αναπτυχθεί και ως προς το ΠΩΣ αισθάνεται μια γυναίκα μέσα σε αυτά τα κέντρα λήψης αποφάσεων ως μειοψηφία. Προσέγγιση η οποία δεν παρουσιάζεται σχεδόν ποτέ, επειδή δεν δίνεται ιδιαίτερη σημασία στα προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζει και τον σεξισμό που μπορεί να δέχεται, ακόμα και σε καθημερινή βάση πολλές φορές.
3 Ως γυναίκα δεν μπορώ να δεχτώ μέτρα μείωσης της ανισότητας αλλά πλήρους κατάργησης της. Με τις ανισότητες να μεγαλώνουν και να πληθαίνουν ιδιαίτερα στα θέματα κοινωνικής στήριξης, μητρότητας, εκπροσώπησης σε κέντρα λήψης αποφάσεων, σεξουαλικής παρενόχλησης και βίας εναντίον των γυναικών, η οικονομική ανισότητα σε μισθούς και εργασία προσθέτει ακόμα μεγαλύτερη δυσκολία στην καθημερινότητα της Κύπριας γυναίκας. Μπορεί ως Κυπριακή Δημοκρατία να έχουμε κατακυρώσει τη σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για τα δικαιώματα των γυναικών, όμως ως Κράτος έχουμε πολύ δρόμο προς την εφαρμογή της, αφού περιμένουμε εδώ και χρόνια να ετοιμαστούν τα απαραίτητα νομοσχέδια από την κυβέρνηση.
