Η πορεία και οι προκλήσεις για το ψηφιοποιημένο αύριο της Κύπρου
Κυβερνοασφάλεια, τεχνητή νοημοσύνη, ψηφιοποίηση του κράτους, έξυπνες πόλεις, η Κύπρος ως τεχνολογικός κόμβος και η ασφαλής διαχείριση των σέρβερς του δημόσιου είναι ερωτήματα –προκλήσεις που θα πρέπει να απαντηθούν άμεσα με πράξεις από τον Υφυπουργό Καινοτομίας, Ερευνάς και Ψηφιακής Πολιτική Νικόδημο Δαμιανού.
Όπως μας αναφέρει και ο ίδιος σε συνέντευξη που μας παραχώρησε για το Insider, η πολιτική και οι ενέργειες της κυβέρνησης εστιάζουν σε τρεις άξονες: τον ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας, τη δημιουργία ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος για την έρευνα και την καινοτομία, και την κυβερνοασφάλεια. Μας μιλά επίσης για σοβαρές ελλείψεις στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, στην κουλτούρα ανάθεσης ευθύνης και στο πλαίσιο διακυβέρνησης των συστημάτων πληροφορικής, με αφορμή το πόρισμα της διοικητικής έρευνας για το περιστατικό στο κτήριο του υπουργείου Οικονομικών τον Απρίλιο του 2024.
Τι νέο μπορούμε να περιμένουμε για τον λεγόμενο ψηφιακό μετασχηματισμό του κράτους; Ποια θα είναι τα νέα ψηφιακά εργαλεία που θα έχει ο πολίτης στη διάθεση του μέσα στο 2024 και τι είναι ο Ψηφιακός Πολίτης;
Καταρχάς, επιτρέψετε μου να αναφέρω ότι το Υφυπουργείο Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής εστιάζει σε τρεις άξονες τις ενέργειες του:
- τον ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας
- τη δημιουργία ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος για την έρευνα και την καινοτομία, και
- την κυβερνοασφάλεια, με σκοπό τη θωράκιση των κρίσιμων υποδομών της χώρας.
Απαιτούνται ενέργειες και στους τρεις αυτούς άξονες, οι οποίοι λειτουργούν συνεκτικά και συνδυαστικά, για να μπορέσουμε να πετύχουμε τον στόχο της μετάβασης σε ένα πραγματικά σύγχρονο και ψηφιακά έτοιμο κράτος.
Για παράδειγμα, καμία ψηφιακή λύση και καμία εφαρμογή δεν θα έχει ουσιαστικό αποτέλεσμα, εάν οι πολίτες δεν έχουν τις βασικές ψηφιακές γνώσεις και οι επιχειρήσεις δεν έχουν την κατάλληλη υποδομή και στρατηγική, για να τις αξιοποιήσουν. Κανένα ψηφιακό οικοσύστημα δεν θα λειτουργήσει ουσιαστικά εάν δεν είναι ασφαλές και καμία οικονομία δεν θα μπορέσει να ωριμάσει ψηφιακά εάν δεν καταφέρει να παρέχει εκείνες τις συνθήκες μέσα από τις οποίες ερευνητικοί οργανισμοί και εταιρείες νεοφυείς θα μπορέσουν να προσελκύσουν επενδύσεις και ενεργητικότητα σε τεχνολογίες και ψηφιακές λύσεις.
Ο στόχος της ψηφιακής μετάβασης είναι λοιπόν αδιαμφισβήτητα πολυδιάστατος και πολύπλοκος, όμως στο τέλος της ημέρας έχει αποδειχθεί, ήδη, ότι ένα σύγχρονο και αποδοτικό κράτος, που θα εξυπηρετεί γρήγορα και αποτελεσματικά τους πολίτες και τις επιχειρήσεις του τόπου, οδηγεί σε άμεσο θετικό αντίκτυπο στην ανταγωνιστικότητα της οικονομίας και μπορεί να αποτελέσει πόλο έλξης για την προσέλκυση επενδύσεων.
Ας μείνουμε λοιπόν σε αυτό που είναι πιο κατανοητό και το οποίο αναμφίβολα οι πολίτες έχουν ανάγκη: αυτό που ονομάζουμε ηλεκτρονικό κράτος (eGovernment), που σημαίνει την ψηφιοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών και, επομένως, την αλληλεπίδραση του πολίτη, με το δημόσιο, μέσα από μια πολιτοκεντρική προσέγγιση. Είναι ένας τομέας όπου οι ευρωπαϊκοί δείκτες ψηφιακής ωρίμανσης δείχνουν την Κύπρο στάσιμη εδώ και κάποια χρόνια, με μικρή επιδείνωση σε επιμέρους πτυχές.
Προς αυτή, λοιπόν, την κατεύθυνση θέλουμε να φέρουμε στην επιφάνεια τον ψηφιακό Κύπριο πολίτη και να του δώσουμε τα εργαλεία που χρειάζεται για να κάνουμε την καθημερινότητα του πιο εύκολη. Ανακοινώσαμε ήδη –ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ανακοίνωσε στο πλαίσιο του κυβερνητικού προγραμματισμού για το 2024– τον Ψηφιακό Πολίτη. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα ενεργειών που θα ξεκινήσει από το 2024 και εξελικτικά θα δώσει ψηφιακές λύσεις και εργαλεία στους πολίτες, στους επαγγελματίες αλλά και στις επιχειρήσεις του τόπου.
Το 2024 σηματοδοτεί την έναρξη λειτουργίας της νέας κυβερνητικής πύλης gov.cy, όπου θα συγκεντρώνονται τόσο οι κυβερνητικές ιστοσελίδες, οι οποίες και θα ανασχεδιάζονται σταδιακά, όσο και το σύνολο των δημόσιων υπηρεσιών. Σταδιακά, οι υπηρεσίες αυτές θα αρχίσουν να υλοποιούνται ψηφιακά, ώστε κάθε συναλλαγή του πολίτη με το δημόσιο να μπορεί να διεκπεραιώνεται ηλεκτρονικά, χωρίς ανάγκη για φυσική παρουσία και χρονοβόρες διαδικασίες.
Ταυτόχρονα, ξεκινήσαμε τον σχεδιασμό μιας εφαρμογής για κινητές συσκευές, μέσω της οποίας ο πολίτης θα μπορεί να διατηρεί σε ψηφιακή μορφή επίσημα έγγραφα, των οποίων η γνησιότητα να μπορεί να επαληθεύεται, καθώς και να υπογράφει ηλεκτρονικά έντυπα και αιτήσεις εκεί και όπου απαιτείται χειρόγραφη υπογραφή για την εγκυρότητα της πράξης. Αρχή κάνουμε ψηφιοποιώντας τρία βασικά έγγραφα: την Ταυτότητα, την Άδεια Οδήγησης και το πιστοποιητικό καταλληλότητας οχήματος (MOT), ενώ στόχος είναι η εφαρμογή να εμπλουτίζεται συνεχώς με νέα έγγραφα αλλά και επιπλέον λειτουργίες και δυνατότητες.
Η πύλη gov.cy, μαζί με τη νέα αυτή εφαρμογή, θα αποτελούν εξελικτικά το κεντρικό σημείο αναφοράς για κάθε αλληλεπίδραση του πολίτη με το κράτος. Τον Ψηφιακό Πολίτη, όπως το έχουμε ονομάσει.
Πρόκειται, βέβαια, για μεγάλης κλίμακας έργο, που θα υλοποιείται σε φάσεις και το οποίο προϋποθέτει, επίσης, τη χρήση πρόσθετων εργαλείων και μηχανισμών διευκόλυνσης των ψηφιακών συναλλαγών. Τέτοιο εργαλείο είναι και η ηλεκτρονική ταυτότητα (eID), η οποία δίνει στον πολίτη τη δυνατότητα ασφαλούς πρόσβασης στα συστήματα του δημοσίου, αλλά και ηλεκτρονικής υπογραφής εγγράφων, με την ίδια νομική ισχύ με την ιδιόχειρη.
Μεγάλο στοίχημα: η δυνατότητα διαλειτουργικότητας των υπηρεσιών του κράτους / δημοσίου, μέσα από την απλοποίηση των διαδικασιών και την ενοποίηση των βάσεων δεδομένων και μητρώων, έτσι ώστε να μην χρειάζεται κάποιος να ενημερώνει αριθμό διαφορετικών υπηρεσιών για τα ίδια στοιχεία.
Σε αυτό το πλαίσιο, βρίσκονται σε εξέλιξη και προγραμματίζουμε έργα υποδομικά, μετασχηματισμού και εκσυγχρονισμού του δημοσίου, που αφορούν την τεχνολογική μηχανή του κράτους. Σε αυτό εντάσσεται η μετάβαση σε πιο σύγχρονες τεχνολογίες και υποδομές και υποδομές υπολογιστικού νέφους, με στόχο μια Cloud-first πολιτική. Αυτό περιλαμβάνει αλλαγές που θα επιχειρήσουμε στη μεθοδολογία επιλογής αλλά και σχεδιασμού και υλοποίησης έργων πληροφορικής ή ανάπτυξης ψηφιακών υπηρεσιών, υιοθετώντας σύγχρονες ευέλικτες (agile) μεθοδολογίες, οι οποίες επιτρέπουν την αναγνώριση τυχόν προβλημάτων κατά τη διάρκεια της υλοποίησης και όχι στην παράδοση ενός έργου, ούτως ώστε να προβαίνουμε έγκαιρα σε διορθωτικές ενέργειες και να αυξάνουμε τις πιθανότητες έγκαιρης παράδοσης ενός ικανοποιητικού και λειτουργικού αποτελέσματος. Πρόκειται για έργα μεγάλης σημασίας, που δεν έχουν ξεκινήσει για χρόνια και τα οποία φέτος θα ξεκινήσουμε.
Παράλληλα, με χρηματοδότηση από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας βρίσκονται υπό εξέλιξη έργα αναβάθμισης και υλοποίησης ολοκληρωμένων λύσεων σε καίριους τομείς, όπως η παιδεία, η υγεία, η δικαιοσύνη, αλλά και κεντρικές κρατικές λειτουργίες, όπως είναι τα συστήματα του Κτηματολογίου και των Κοινωνικών Ασφαλίσεων.
Φιλόδοξοι οι στόχοι, μεγάλες και οι προκλήσεις, είμαστε όμως αποφασισμένοι να φέρουμε την Κύπρο στην ψηφιακή εποχή. Δείχνοντας εγρήγορση, προβαίνοντας σε ουσιαστικές ενέργειες και κάνοντας τολμηρές τομές όπου είναι απαραίτητο.
ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ΣΤΟ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΟ ΩΣ ΛΥΣΗ
Δηλώσατε ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα βρίσκεται στο επίκεντρο του ψηφιακού μας μέλλοντος. Γίνονται κινήσεις ώστε να προλάβουμε έγκαιρα αυτό το «τρένο»; Πόσο μας απασχολεί στην Κύπρο αυτό το ζήτημα;
H σύγχρονη ιστορία της τεχνολογικής εξέλιξης έχει να επιδείξει αρκετά ορόσημα εισαγωγής νέων τεχνολογιών αιχμής, με σημαντικές υποσχέσεις και προοπτική. Για κάποιες αποδείχθηκε ότι η υπόσχεση της επανάστασης και αλλαγής ήταν ουσιαστική και σε κάποιες άλλες φάνηκε ότι οι τεχνολογίες αυτές δεν είχαν την αναμενόμενη εφαρμογή σε λύσεις που να έχουν ουσιαστικό αντίκτυπο.
Στην περίπτωση της Τεχνητής Νοημοσύνης φαίνεται ότι αυτή η τεχνολογία -και ειδικότερα πιο εμφανές γίνεται τούτο με τη γενετική τεχνητή νοημοσύνη- θα αποτελέσει συστατικό και βάση για τις λύσεις που θα δούμε σε όλα τα επίπεδα, είτε προσωπικής, καθημερινής λειτουργίας, είτε και σε επίπεδο επιχειρηματικό και ακόμα κρατικό.
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα εφαρμογής της Τεχνητής Νοημοσύνης ήδη και από κράτη, ενώ κάποιες κυβερνήσεις ήδη έχουν Υπουργεία Τεχνητής Νοημοσύνης. Παραδείγματα εφαρμογών σε επίπεδο κρατών, αποτελούν λύσεις για:
- αυτοματοποίηση της εξυπηρέτησης του πολίτη
- εφαρμογές έξυπνων πόλεων,
- διαχείριση του συστήματος συγκοινωνιών και των φώτων τροχαίας
- διαχείριση του τουρισμού
- πρόβλεψη αναγκών με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών υγείας
- εντοπισμό πιθανής προσπάθειας απάτης στην εφαρμογή των ωφελημάτων κοινωνικής πρόνοιας
- ενίσχυση των λύσεων κυβερνοασφάλειας.
Δεν είναι τυχαίο που βλέπουμε τεράστιες επενδύσεις, όχι μόνο σε επιχειρηματικό επίπεδο αλλά και σε κρατικό επίπεδο στον τομέα αυτό, όπως ήταν η πρόσφατη είδηση για επένδυση $40 δισ. από την Κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας για δημιουργία AI hub.
Ο ρυθμός που αυτή η τεχνολογία αναπτύσσεται σε μορφή λύσεων είναι πέραν του αναμενόμενου από κάθε άποψη. Ενδεικτικά να αναφέρω ότι, πριν ένα περίπου μήνα, η εταιρεία που έκανε στον κόσμο γνωστή τη γενετική νοημοσύνη μέσω του ChatGPT, ανακοίνωσε, περίπου 12 μήνες μετά, μια νέα πλατφόρμα, που μετατρέπει κείμενο από χρήστη, όχι απλά σε φωτογραφία, αλλά σε βίντεο με φωτορεαλιστικά αποτελέσματα.
Σε αυτό λοιπόν το περιβάλλον, μας απασχολεί ιδιαίτερα, θα έλεγα, το θέμα της Τεχνητής Νοημοσύνης, λαμβανομένου υπόψη και του στόχου μας ως κράτος να γίνουμε ένας περιφερειακός κόμβος τεχνολογίας και καινοτομίας. Πρόκειται για μία ραγδαία αναπτυσσόμενη τεχνολογία, η οποία επηρεάζει την παγκόσμια οικονομική και κοινωνική εξέλιξη και που μαζί με άλλες προηγμένες τεχνολογίες, όπως για παράδειγμα οι τεχνολογίες διαστήματος, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος ενός ολοκληρωμένου ψηφιακού οικοσυστήματος.
Ως υφυπουργείο, εξετάζουμε τις διάφορες πιθανές λύσεις για ενσωμάτωση της Τεχνητής Νοημοσύνης σε δημόσιο και σε ιδιωτικό τομέα, στο πλαίσιο της αναθεώρησης της εθνικής μας στρατηγικής. Κύρια μας κατεύθυνση αποτελεί η ένταξη της Τεχνητής Νοημοσύνης στον σχεδιασμό μας για προσέλκυση επενδύσεων και ταλέντων, δραστηριοποίηση επιχειρήσεων και εφαρμοσμένης έρευνας στον τομέα της τεχνολογίας.
Παράλληλα, θα πρέπει να μας απασχολήσει το πώς θα εξελίξουμε την εξειδίκευση σε αυτό τον τομέα και πώς εντάσσουμε στην εκπαίδευση μας αυτή τη γνώση. Προς την κατεύθυνση αυτή κινείται και η ένταξη των επενδύσεων σε ΤΝ στις επιλέξιμες δαπάνες του Σχεδίου Χορηγιών για Ψηφιακή Αναβάθμιση των Επιχειρήσεων, με την οποία δίνεται κίνητρο στις κυπριακές επιχειρήσεις, όπου ο βαθμός ενσωμάτωσης της εν λόγω τεχνολογίας κυμαίνεται μόλις στο 5%, να τολμήσουν να αξιοποιήσουν την ΤΝ στις εσωτερικές τους λειτουργίες αλλά και στην εξυπηρέτηση των πελατών τους.
Παρακολουθούμε, βεβαίως, τις ανησυχίες που εγείρονται ως προς τους κινδύνους που εγκυμονεί η Τεχνητή Νοημοσύνη, όπως η παραβίαση της ιδιωτικότητας, η δυνατότητα χειραγώγησης του κοινού, η παραπληροφόρηση και η απουσία διαφάνειας. Για να προωθήσουμε την ηθική, ανθρωποκεντρική και αξιόπιστη ανάπτυξη της τόσο υποσχόμενης αυτής τεχνολογίας, συμμετέχουμε ως υφυπουργείο στις διεργασίες για τη διαμόρφωση ενός πανευρωπαϊκού κανονισμού, που να ρυθμίζει τη χρήση της, τη λεγόμενη Πράξη για την Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ Act) που ψηφίστηκε από το Ευρωπαικό Κοινοβούλιο στις 13 Μαρτίου 2024.
Είναι η πρώτη τέτοια ενέργεια παγκόσμια, η οποία αποσκοπεί στο να διασφαλίσει ότι τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης που διατίθενται και χρησιμοποιούνται στην ευρωπαϊκή αγορά είναι ασφαλή και σέβονται τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις αξίες της Ευρώπης. Το συγκεκριμένο πλαίσιο, του οποίου η εφαρμογή θα ξεκινήσει σε 12 περίπου μήνες, αποτελεί μέρος του υπό διαμόρφωση πεδίου δράσης στο τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης και ενδεχομένως να δημιουργεί ευκαιρίες για δραστηριοποίηση.
ΟΙ ΠΟΛΕΙΣ ΜΑΣ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΕΞΥΠΝΕΣ
Πού βρισκόμαστε στο θέμα του «Smart Cyprus»; Θα γίνουν έξυπνες οι πόλεις μας;
Το έργο Smart Cyprus είναι ένα σημαντικό έργο υποδομικό και εκσυγχρονισμού που στοχεύει στον συντονισμό των εν εξελίξει πρωτοβουλιών έξυπνων πόλεων σε διάφορους δήμους, με την υλοποίηση μιας κοινής πλατφόρμας, μέσω της οποίας θα ενσωματώνονται σταδιακά και εξελικτικά διάφορες λύσεις στον τομέα των έξυπνων πόλεων, οι οποίες θα είναι προσβάσιμες και στον πολίτη.
Με τον τρόπο αυτό, επιτυγχάνουμε συλλογική ανάπτυξη κατά τρόπο ομοιόμορφο, εξοικονόμηση πόρων και οικονομίες κλίμακας και ευχαριστώ όλους τους δήμους για τη θετική διάθεση να συμμετάσχουν ενεργά στην προσπάθεια αυτή. Αναμένουμε σύντομα να κλείσει ο σχετικός διαγωνισμός και να αρχίσει η υλοποίηση των λύσεων αυτών, που θα περιλαμβάνουν στην πρώτη φάση του έργου την έξυπνη στάθμευση, τον έξυπνο φωτισμό και την έξυπνη διαχείριση συλλογής απορριμμάτων, καθώς και μία εφαρμογή κινητού, μέσω της οποίας ο πολίτης θα μπορεί να επικοινωνεί με τους δήμους αλλά και να λαμβάνει τις σχετικές υπηρεσίες που εξελικτικά θα προστίθενται.
ΟΙ ΣΕΡΒΕΡΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΥΘΥΝΕΣ
Πώς χειρίζεστε το πόρισμα της διοικητικής έρευνας αναφορικά με το ατύχημα στα κέντρα δεδομένων (σέρβερς) στο υπόγειο του Υπουργείου Οικονομικών; Είστε ικανοποιημένος με τα ευρήματα της έρευνας; Ποια είναι τα επόμενα σας βήματα αναφορικά με το συμβάν;
Με αφορμή το περιστατικό αυτό, όπως έχω ήδη αναφέρει, έχουμε διεξάγει μία εκτεταμένη έρευνα για αναγνώριση όλων των κινδύνων που αφορούν τα κέντρα δεδομένων του κράτους. Κινδύνων που υπάρχουν εδώ και χρόνια και για τους οποίους έχει παρατηρηθεί αδράνεια μέχρι σήμερα.
Αξιολογώντας όλα τα δεδομένα, είμαστε στη διαδικασία καταρτισμού ενός ολοκληρωμένου πλάνου για μεταφορά όλων των κέντρων δεδομένων του κράτους σε χώρους που να πληρούν τα ενδεδειγμένα πρότυπα καταλληλότητας και ασφάλειας. Στόχος μας είναι να επιλύσουμε συνολικά το πρόβλημα, λαμβάνοντας άμεση δράση και χωρίς να καθυστερούμε τις όποιες αποφάσεις χρειάζονται.
Όσον αφορά τα ευρήματα της διοικητικής έρευνας για το περιστατικό στο κτήριο του Υπουργείου Οικονομικών τον Απρίλιο του 2024, αυτή δεν αποδίδει προσωπικές ευθύνες, εντούτοις αναδεικνύει, κατά την άποψη μου, σοβαρές ελλείψεις στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, στην κουλτούρα ανάθεσης ευθύνης (accountability) και στο πλαίσιο διακυβέρνησης των συστημάτων πληροφορικής. Έχω αποστείλει την έκθεση με τα συμπεράσματά μου στη Νομική Υπηρεσία για τις απόψεις της, στη βάση των οποίων θα ληφθούν και οι τελικές αποφάσεις.
Η ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΚΑΙ ΜΕΣΩ MICROSOFT
Τι περιλαμβάνει η συμφωνία – πλαίσιο μεταξύ Υφυπουργείου και Microsoft;
Η συμφωνία μας με τη Microsoft αποτελεί μέρος μίας ευρύτερης προσπάθειας για εκσυγχρονισμό της λειτουργίας της κρατικής μηχανής, ούτως ώστε όχι μόνο να ενισχύσει την παραγωγικότητά της, αλλά και να λειτουργεί ως κινητήριος μοχλός για την ψηφιακή εξέλιξη οικονομίας και κοινωνίας.
Μέσω της προμήθειας 10,000 αδειών χρήσης Microsoft 365, που προνοεί η συμφωνία, επιπρόσθετα των 2,000 αδειών που ήδη έχουν διατεθεί, καλύπτεται ουσιαστικά το σύνολο των δημοσίων υπαλλήλων που απαρτίζουν την Κεντρική Κυβέρνηση.
Το Microsoft 365 αποτελεί την πλέον διαδεδομένη και αποδεκτή σουίτα λύσεων αυτοματοποίησης γραφείου και επικοινωνίας ανά το παγκόσμιο, ενώ εντάσσει για πρώτη φορά ενεργά στο Δημόσιο, τη χρήση λύσεων υπολογιστικού νέφους (Cloud computing). Παρέχει, μεταξύ άλλων, πρόσβαση σε υπηρεσίες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, εργαλεία συνεργασίας και διακίνησης εγγράφων, υπηρεσίες υπολογιστικού νέφους, και εργαλεία διαχείρισης έργων, ενώ προνοεί επίσης και εκπαιδεύσεις των δημόσιων στελεχών ως προς τη βέλτιστη χρήση των εργαλείων, από ειδικούς της Microsoft.
Μπορεί για τον ιδιωτικό τομέα να θεωρείται σε μεγάλο βαθμό δεδομένη η χρήση των σύγχρονων αυτών εργαλείων. Για το δημόσιο, όμως, πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό βήμα σε αυτή την έκταση και είμαστε βέβαιοι πως θα λειτουργήσει θετικά στη συνολική αποδοτικότητα της κρατικής μηχανής και συνεπακόλουθα στη βελτίωση της εξυπηρέτησης του πολίτη.
Η ΚΥΒΕΡΝΟΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ
H κυβερνοασφάλεια είναι βασικό δομικό στοιχείο μια ψηφιοποιημένης κοινωνίας και είναι «φλέγον» ζήτημα και στην Κύπρο, μετά τις επιθέσεις που έγιναν το τελευταίο χρονικό διάστημα. Ποια βήματα κάνουμε προς την κατεύθυνση της θωράκισης μας από παρόμοιες καταστάσεις;
Η κυβερνοασφάλεια αποτελεί ισχυρό θεμέλιο για το σύγχρονο, ψηφιακό κράτος που επιδιώκουμε να κτίσουμε. Κάθε νέα υπηρεσία και σύστημα που αναπτύσσουμε δεν μπορεί να θεωρείται ολοκληρωμένο χωρίς να πληροί τα απαιτούμενα επίπεδα ασφάλειας, μέσα σε ένα security-by-design πλαίσιο, όπου η κυβερνοασφάλεια να αποτελεί προϋπόθεση για τις ψηφιακές μας δράσεις.
Οι απειλές και οι επιθέσεις στον κυβερνοχώρο αυξάνονται και εξελίσσονται συνεχώς, τόσο σε εύρος όσο και σε πολυπλοκότητα. Η δυνατότητά μας, λοιπόν, να αναγνωρίζουμε αλλά και να ανταποκρινόμαστε αποτελεσματικά σε κινδύνους και περιστατικά, όπως αυτά που διαδραματίστηκαν το περασμένο έτος, είναι καίριας σημασίας για την προστασία των υποδομών του κράτους και, ως επακόλουθο, της εμπιστοσύνης των επιχειρήσεων και των πολιτών στο Δημόσιο.
Οφείλουμε, λοιπόν, να επενδύσουμε σε αυτό τον τομέα για να διασφαλίσουμε ένα ανθεκτικό περιβάλλον λειτουργίας για τις κρίσιμες υποδομές του κράτους. Προς τούτο, εργαζόμαστε εντατικά, σε συνεργασία με την Αρχή Ψηφιακής Ασφάλειας, για τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου πλάνου πρόληψης και προστασίας, το οποίο να εστιάζει επίσης στη διαμόρφωση μίας κουλτούρας κυβερνοασφάλειας, τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα αλλά και στην κοινωνία ευρύτερα.
Στο πλαίσιο αυτό, δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τις βέλτιστες πρακτικές για ασφαλέστερη πλοήγηση στο Διαδίκτυο, καθώς και τους αυξανόμενους κινδύνους στον κυβερνοχώρο. Πρόκειται για έναν τομέα ο οποίος απαιτεί εξειδικευμένη εμπειρογνωμοσύνη και σε αυτή την προσπάθεια είναι που εντάσσονται τα εκπαιδευτικά σεμινάρια που διενεργεί η Αρχή Ψηφιακής Ασφάλειας κατά καιρούς για θέματα κυβερνοασφάλειας.
Ως γενικότερο σχόλιο, είμαι της άποψης ότι ο τομέας της κυβερνοσφάλειας και δη της ασφάλειας των κρίσιμων υποδομών του κράτους, δεν προσφέρεται για πολλά λόγια ή ανακοινώσεις. Είναι τομέας που πρέπει μεθοδικά και με συνέπεια να επενδύσουμε για να μειώσουμε στο ελάχιστο τους κινδύνους των κυβερνοεπιθέσεων.
ΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ ΒΗΜΑ
Πώς θα κάνει η χώρα το επόμενο βήμα για ενίσχυση της θέσης της Κύπρου ως περιφερειακού κόμβου τεχνολογίας;
Η ενίσχυση της ελκυστικότητας της χώρας ως επενδυτικού και επιχειρηματικού κέντρου αποτελεί καίρια προτεραιότητα της Κυβέρνησης και ειδικότερα σε ένα κλάδο-κλειδί για τη διαφοροποίηση της παραγωγικής βάσης της οικονομίας. Ο τομέας της τεχνολογίας βρίσκεται σήμερα στην τρίτη θέση ως συνιστώσα του ΑΕΠ της χώρας, με ποσοστό 9.6%, με τη συμβολή του να αυξάνεται συνεχώς, αφού τα τελευταία χρόνια ο τομέας της τεχνολογίας είχε την μεγαλύτερη ανάπτυξη, με ρυθμούς που φτάνουν το 15%. Η χώρα μας ήδη φιλοξενεί μεγάλο αριθμό εταιρειών πληροφορικής, που εξυπηρετούν πελάτες σε περιφερειακή και παγκόσμια βάση, με σημαντική κοινότητα εταιρειών fintech και regtech.
Κτίζοντας στα ανταγωνιστικά μας πλεονεκτήματα, όπως η γεωστρατηγική θέση της Κύπρου, που παρέχει διευρυμένη πρόσβαση στις ευρωπαϊκές και διεθνείς αγορές, οι ποιοτικές επαγγελματικές υπηρεσίες που προσφέρουμε, η υψηλή ποιότητα ζωής, το ψηλό επίπεδο μόρφωσης και ενισχύοντας συνεχώς το επιχειρηματικό και επενδυτικό περιβάλλον, μπορούμε να αναβαθμίσουμε περαιτέρω τη θέση της χώρας μας και να την αναδείξουμε ως περιφερειακό κόμβο τεχνολογίας αλλά και καινοτομίας.
Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι, στον τομέα της έρευνας και καινοτομίας, η Κύπρος έχει κάνει πολύ σημαντικά βήματα τα τελευταία 10 χρόνια και σήμερα για δεύτερη συνεχή χρονιά βρίσκεται στη 10η θέση ως Strong Innovator, ανάμεσα στις χώρες της Ευρώπης, με βάση τη σχετική κατάταξη στο European Innovation Scoreboard.
Βασική κατεύθυνση για εμάς αποτελεί επίσης η προσέλκυση επενδύσεων σε υποδομές για συνδεσιμότητα και κέντρα δεδομένων (data centers). H Κύπρος έχει πλεονεκτική γεωγραφική θέση, που της επιτρέπει να παίξει σημαντικό ρόλο ως κόμβος ψηφιακής συνδεσιμότητας και πύλης δεδομένων στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για ενίσχυση του ρόλου της Ευρώπης ως τον κυριότερο εταίρο παγκόσμια σε θέματα φύλαξης, διακίνησης και επεξεργασίας δεδομένων και υποδομών συνδεσιμότητας (“European Data Gateways as a key element of the EU’s Digital Decade”, May 2021).
Η Κυβέρνηση αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στον στόχο αυτό, έχοντας μόλις πρόσφατα αναθεωρήσει την εθνική Στρατηγική για Προσέλκυση Επενδύσεων και Ταλέντου, βελτιστοποιώντας τα υφιστάμενα και υιοθετώντας νέα μέτρα και κίνητρα που δημιουργούν ένα ακόμη πιο ευνοϊκό περιβάλλον για επενδύσεις. Σημαντικό στοιχείο είναι και η θεσμοθέτηση του διαλόγου με τους υφιστάμενους ξένους επενδυτές στη χώρα μας, στη βάση των εισηγήσεων με τις οποίες διαμορφώνουμε τις νέες μεταρρυθμίσεις και πολιτικές που θα καταστήσουν την Κύπρο ακόμη πιο ελκυστική και ανταγωνιστική.
Από το περιοδικό Insider τεύχος Μαρτίου
