Εικοσιένα χρόνια μετά την καταστροφή του ναού του Αγίου Νικολάου στη Νέα Υόρκη, η ελληνορθόδοξη κοινότητα αποκτά ξανά τη δική της εκκλησία. Σχεδιασμένη από τον Ισπανό αρχιτέκτονα Σαντιάγο Καλατράβα, αποτελεί -πέραν από τους συμβολισμούς που εκπέμπει- ένα κτίριο που δεν περνά απαρατήρητο.

Ένα από τα θύματα της τρομοκρατικής επίθεσης στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου στη Νέα Υόρκη στις 11 Σεπτεμβρίου του 2001 υπήρξε και η εκκλησία του Αγίου Νικολάου που είχε ανεγερθεί το 19ο αιώνα από τους Έλληνες μετανάστες. Μετά την καταστροφή άρχισε η προσπάθεια αναστήλωσης της, η οποία πέρασε από πολλές φουρτούνες: δικαστικές διαμάχες, προσπάθειες εξεύρεσης πόρων, αναστολή εργασιών και επανέναρξη. Και μετά από 21 χρόνια και 95 εκατομμύρια δολάρια, ανήμερα του Αγίου Νικολάου, ο ναός λειτούργησε ξανά.

Βρίσκεται σε ένα υπερυψωμένο σημείο, δίπλα στο μνημείο της 11ης Σεπτεμβρίου στην περιοχή που ήταν οι Δίδυμοι Πύργοι και αποτελεί μέρος της ανάπλασης της τοποθεσίας. Σχεδιάστηκε από τον Σαντιάγο Καλατράβα ο οποίος χαρακτηρίζει το έργο του ως χώρο λατρείας αλλά και μια υπενθύμιση των επιπτώσεων των τρομοκρατικών επιθέσεων. «Η αρχιτεκτονική μπορεί να έχει συμβολική αξία, η οποία με αφηρημένο και συνθετικό τρόπο, στέλνει ένα μήνυμα και αφήνει μια διαρκή κληρονομιά». Προς τον σκοπό αυτό θα υποδέχεται επισκέπτες όλων των θρησκειών που θέλουν να μνημονεύσουν τα θύματα των τρομοκρατικών επιθέσεων.

Για τον σχεδιασμό ο αρχιτέκτονας εξηγεί πως εμπνεύστηκε από τους βυζαντινούς ναούς, συμπεριλαμβανομένης της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη. Ο ναός είναι καλυμμένος με πεντελικό μάρμαρο, και τη νύχτα ο κεντρικός τρούλος λάμπει σαν φάρος, μέσα από τα ημιδιαφανή μαρμάρινα πάνελ.

«Στις προκλήσεις που αντιμετώπισα περιλαμβανόταν ο σεβασμός στις παραδόσεις και τη λειτουργία της ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας ενώ την ίδια στιγμή δεν μπορούσα να παραβλέψω το ότι ζούμε στον 21ο αιώνα. Έτσι άντλησα την έμπνευσή μου από τα σύμβολα της Ορθόδοξης Πίστης και κυρίως από την Αγία Σοφία, την οποία θεωρώ πρότυπο αρχιτεκτονικής της Ορθόδοξης Παράδοσης (όπως αντίστοιχα είναι ο Παρθενώνας για την κλασική αρχιτεκτονική)», είχε πει ο Καλατράβα.

Ο ναός βασίζεται σε έναν κεντρικό τρούλο, η επιφάνεια του οποίου είναι χωρισμένη σε 40 ταμπλό ως αναφορά των 40 παραθύρων που βρίσκονται στον τρούλο της Αγίας Σοφίας. Οι γωνιακοί στύλοι είναι καλυμμένοι με εναλλασσόμενες μικρές και μεγάλες οριζόντιες λωρίδες από λευκό και γκρίζο μάρμαρο, ως ενθύμηση της Εκκλησίας του Σωτήρος στη Χώρα. Παίρνοντας σαν υπόδειγμα την Εκκλησία της Ροτόντας στη Θεσσαλονίκη και την Αγία Σοφία, το κεντρικό κλίτος της εκκλησίας απλώνεται κάτω από το άνοιγμα που αγκαλιάζει τον κεντρικό τρούλο, στο κέντρο του οποίου βρίσκεται η εικόνα του Χριστού (Παντοκράτορα).

«Αυτό το Ιερό θα είναι ένα μέρος για όλους όσους έρχονται στον χώρο στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου, ένα μέρος για να φανταστούν και να οραματιστούν έναν κόσμο όπου το έλεος είναι αναπόφευκτο, η συμφιλίωση είναι επιθυμητή και η συγχώρεση εφικτή», δήλωσε ο αρχιεπίσκοπος Ελπιδοφόρος της Αμερικής.

Ο ναός φιλοτεχνήθηκε από τον Αγιορείτη μοναχό Λουκά με μια σύγχρονη προσέγγιση. Σε ένα έργο που απεικονίζει την ημέρα των επιθέσεων, βάρκες πλέουν για να σώσουν ανθρώπους που διαφεύγουν την καταστροφή καθώς καίγονται οι Δίδυμοι Πύργοι. Σε ένα άλλο, ο Χριστός καλωσορίζει όσους διασώστες έσπευσαν πρώτοι στο σημείο, συμπεριλαμβανομένων των αστυνομικών και των πυροσβεστών, στην Ανάσταση.

Ελεύθερα 8.1.2023