Η είσοδος του 2021 σημαδεύεται επώδυνα από την ενσκήψασα και επελαύνουσα πανδημία του κορωνοϊού. Η κυκλοφορία εμβολίων δημιουργεί βάσιμες ελπίδες για έξοδο από την υγειονομική κρίση, που έχει προκαλέσει σεισμικές ανατροπές τόσο στην παγκόσμια όσο και στις εθνικές οικονομίες, αλλά και τεράστιες κοινωνικές και ψυχολογικές επιπτώσεις.
Στο επίπεδο της παγκόσμιας ειρήνης και ασφάλειας, τα φαινόμενα αποσταθεροποίησης παραμένουν. Η τρομοκρατία παγιώνεται ως παγκόσμιος εφιάλτης. Το Μεσανατολικό, που παραμένει μακροχρόνια ανοικτή πληγή, εγκυμονεί διαρκείς κινδύνους ευρύτερης ανάφλεξης στην περιοχή. Η δε εμπρηστική απόφαση Τράμπ για αναγνώριση της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ έχει οδηγήσει σε περαιτέρω αρνητικές περιπλοκές. Μετά που η διαβόητη «Αραβική Άνοιξη» αποδείχθηκε ένα πρωτοφανές φιάσκο, οι περισσότερες αραβικές χώρες βιώνουν την καθημερινή απειλή των πιο ακραίων ισλαμιστικών στοιχείων και με τον ISIS να επιβιώνει, παρά τη διεθνή εκστρατεία εξόντωσής του.
Στη δική μας περιοχή οι απειλές για την ειρήνη γίνονται ολοένα και πιο έντονες, καθώς η επιθετική και αναθεωρητική Τουρκία του Ταγίπ Ερντογάν δυναμιτίζει τη σταθερότητα και την ασφάλεια με σειρά ενεργειών. Στρατιωτική εμπλοκή στη Συρία, το Ιράκ, στη Λιβύη, στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Παράνομες έρευνες και γεωτρήσεις στην υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Ελλάδας. Έναρξη εποικισμού της περίκλειστης περιοχής της Αμμοχώστου κατά κυνική παραβίαση των ψηφισμάτων 550 και 789 του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Η ΕΕ, στο θέμα των προαναγγελθεισών αλλά ουδέποτε υλποιηθεισών κυρώσεων κατά της Τουρκίας, παραπαίει αυτοαναιρούμενη και παραπαίουσα. Συρόμενη, ως συνήθως, από τη Γερμανία η οποία εξακολουθεί να ποδηγετεί ανεμπόδιστα την Ευρώπη.
Στο Κυπριακό, η προοπτική επανάληψης διαπραγματεύσεων με στόχο την επίτευξη λύσης μοιάζει χλομή, καθώς, μετά από 46 χρόνια στρατιωτικής κατοχής και βίαιης διαίρεσης, οι τουρκικοί σχεδιασμοί καθίστανται ολοένα και πιο απροκάλυπτοι. Με την παραβίαση του διεθνούς θαλασσίου δικαίου στην ΑΟΖ της Κύπρου, τη νομικά αίολη τουρκολιβυκή συμφωνία, την έναρξη εποικισμού της περίκλειστης περιοχής της Αμμοχώστου, την ορατή απειλή θερμής διατάραξης των ελληνοτουρκικών σχέσεων και τις καθημερινές εμπρηστικές δηλώσεις Ερντογάν και των υπόλοιπων Τούρκων αξιωματούχων.
Απέναντι στις πληκτικά και κατ’ εντολή της Άγκυρας επαναλαμβανόμενες δηλώσεις Τατάρ περί λύσης δύο κρατών ή συνομοσπονδίας, καμιά απολύτως από μέρους μας αμφισημία. Σταθερά προσηλωμένοι στο Διεθνές και το Ευρωπαϊκό Δίκαιο και τα ψηφίσματα του ΟΗΕ. Ομοσπονδία, ναι, ως αμετάκλητη ιστορική παραδοχή. Χωρίς παραπομπή ωστόσο σε αυθαίρετες και δόλιες αναφορές σε διζωνικότητα, η ερμηνεία της οποίας άλλωστε απορρίφθηκε με την καταψήφιση του Σχεδίου Ανάν το 2004.
Με τη σαφή και σοφή τοποθέτηση ότι η ομοσπονδία πρέπει να παραπέμπει σε σωστό περιεχόμενο κατά τη διεθνή πρακτική και συναφή εφαρμογή της. Ένα κλασικό ομοσπονδιακό πολίτευμα, μακριά από διαιρετικά στοιχεία, με ενότητα κράτους, λαού, θεσμών και οικονομίας. Με πλήρως κατοχυρωμένα ανθρώπινα δικαιώματα και θεμελιώδεις ελευθερίες για το σύνολο των νόμιμων κατοίκων της Κύπρου. Χωρίς αναχρονιστικές εγγυήσεις και παράταση στο διηνεκές κηδεμονευτικών δικαιωμάτων επί της Κύπρου. Και χωρίς μόνιμες παρεκκλίσεις από τον ευρωπαϊκό νομικό πολιτισμό.
Οι σαρωτικές αλλαγές στην παγκόσμια οικονομία τα τελευταία χρόνια ήταν το ίδιο δημιουργικές όσο και καταστροφικές. Οι αλλαγές αυτές προκάλεσαν επιχειρηματικούς άθλους και μέσα από ένα κύμα ανανέωσης, οδήγησαν στην αξιοσημείωτη αύξηση της παραγωγικότητας. Αυτές οι ίδιες όμως αλλαγές απελευθέρωσαν ισχυρές καταστρεπτικές δυνάμεις που οδήγησαν στην κοινωνική αποσύνθεση, την κοινωνική στέρηση, την περιθωριοποίηση και τη συντριβή. Ο αχαλίνωτος καπιταλισμός της αγοράς αποδείχθηκε οικονομικά πολυδάπανος και κοινωνικά καταστροφικός. Διέβρωσε την αμοιβαία πίστη και εμπιστοσύνη, την αλληλεγγύη και τους κοινωνικούς δεσμούς, στους οποίους στηρίχτηκαν οι ελεύθερες δημοκρατικές κοινωνίες και από τους οποίους εξαρτάται η επιβίωσή τους. Υπονόμευσε τις βάσεις της κοινωνικής συνοχής και τις πηγές της κοινωνικής αλληλεγγύης.
Το πιο σημαντικό ίσως από όλα είναι οι σαρωτικές τεχνολογικές αλλαγές, η παγκοσμιοποίηση, η ομογενοποίηση, που συνέτειναν στο να αποδίδεται όλο και πιο παρωχημένος ρόλος στο έθνος-κράτος. Και αυτό ακόμη περισσότερο σε σχέση με τη διαχείριση της οικονομίας και τη δημιουργία αποτελεσματικής οικονομικής πολιτικής. Η αποτελεσματικότητα του σύγχρονου έθνους-κράτους, ιδιαίτερα στα οικονομικά ζητήματα, εξέλιπε ολοκληρωτικά μετά την κατάργηση των συνόρων, που ακολούθησε την παγκοσμιοποίηση.
Χρέος για τις δυνάμεις της ειρήνης, της συνεννόησης και της κοινωνικής δικαιοσύνης είναι να προωθηθούν πολιτικές για μια παγκοσμιοποίηση που να μετατρέπεται από απειλή σε ευκαιρία, που θα δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας, που θα διασφαλίζει τη βιωσιμότητα των Ασφαλιστικών Ταμείων, θα διαχειρίζεται αποτελεσματικά τα ασυγκράτητα ρεύματα της μετανάστευσης και θα προστατεύει το περιβάλλον. Μόνο έτσι θα μπορούμε να ελπίζουμε σε έναν κόσμο της δικαιοσύνης, των ίσων ευκαιριών, της ειρήνης και της αλληλεγγύης.
* Πρώην Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων.
