Ήταν Νοέμβρης του 2015 όταν πήρα αυτή την κοινή συνέντευξη από τον ψυχαναλυτικό ψυχοθεραπευτή Σώτο Μιχαήλ και τον ψυχίατρο-ψυχοθεραπευτή μ. Τάκη Ευδόκα στο σπίτι του Σώτου στη Λευκωσία. Ο Σώτος Μιχαήλ υπέμνησε ότι «όταν αρχίσαμε το 2013 το κτίσιμο του Παγκύπριου Συνδέσμου Ψυχοθεραπευτών, βρήκαμε έδαφος που είχε οργώσει προηγουμένως ο δρ Τάκης Ευδόκας, ο άνθρωπος που πρώτος έφερε τη ψυχανάλυση στην Κύπρο. Τον γνώρισα το 2010 που επέστρεψα στην Κύπρο από την Αγγλία όπου είχα μεταναστεύσει το 1973 στα 20 χρόνια μου και μοιράστηκε μαζί μου την ιστορία της – άκαρπης – προσπάθειας που έκανε ο ίδιος μαζί με άλλους αξιόλογους επαγγελματίες, για τη ρύθμιση και κατοχύρωση της ψυχοθεραπείας στην Κύπρο».
Εκείνη τη μέρα ρώτησα τον Σώτο τι τον οδήγησε στη ψυχοθεραπεία και ποιο είναι το βασικό της χαρακτηριστικό που τον «έπεισε» να την κάνει επάγγελμα. «Άρχισα τη ψυχανάλυση στα 35 μου ως πελάτης», μου απάντησε, «για ν’ αντιμετωπίσω τα δικά μου προβλήματα και μου άρεσε… Λες και προσγειώθηκα επιτέλους σ’ έναν πλανήτη που μιλά τη γλώσσα μου. Ένιωσα ότι έφτασα, ότι εδώ υπάρχει ελπίδα. Η γλώσσα αυτή δεν ήταν τόσο οι λέξεις και οι γνώσεις του ψυχοθεραπευτή μου, αλλά κυρίως η αυξανόμενη ασφάλεια που ένιωθα, είτε με τη λεκτική, είτε με τη σιωπηλή παρουσία του. Άρχισα να καταλαβαίνω τη βασική αρχή της ψυχοθεραπείας ότι η κατανόηση ενός ανθρώπου από τον συνάνθρωπό του είναι θεραπευτική και ότι αυτή η κατανόηση είναι πολύ περισσότερο, αποτέλεσμα της προσωπικότητας και κατ’ επέκταση της συναισθηματικής διαθεσιμότητας του ψυχοθεραπευτή προς τον θεραπευόμενο, παρά αποτέλεσμα ακαδημαϊκών γνώσεων του ψυχοθεραπευτή. Αποφάσισα να κάνω εκπαιδεύσεις στη ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία που διήρκεσαν πάρα πολλά χρόνια. Η ψυχοθεραπεία δεν είναι θέμα μόνο ακαδημαϊκών γνώσεων, αλλά περισσότερο θέμα ψυχικής δομής του ψυχοθεραπευτή. Αυτό δεν σημαίνει ότι η ακαδημαϊκή κατάρτιση δεν είναι σημαντική, αλλά η ψυχοθεραπευτική εκπαίδευση είναι κυρίως βιωματική, με έμφαση στην ανάπτυξη της προσωπικότητας του ψυχοθεραπευτή και μετουσίωσης αυτών που μαθαίνει, μέσω της προσωπικής του ανάπτυξης. Ο ψυχισμός του είναι από τα πιο σημαντικά του εργαλεία που τίθενται στη διάθεση του συνανθρώπου του και αποτελεί την πρώτη βάση, πάνω στην οποία θα δημιουργηθεί η ψυχοθεραπευτική σχέση».
Τα επόμενα χρόνια και μέχρι τον θάνατο του Τάκη Ευδόκα τον Φεβρουάριο 2020 στα 92 του χρόνια, πήρα και άλλες συνεντεύξεις και από τους δύο και συνδέθηκα περισσότερο μαζί τους. Αυτές οι συνεντεύξεις ήρθαν στο μυαλό μου όταν το προπερασμένο Σάββατο (13 Νοεμβρίου 2021) η ψυχοθεραπεύτρια Φώφη Δημητρίου είπε στη διάρκεια της συνέλευσης του Παγκύπριου Συνδέσμου Ψυχοθεραπευτών ότι «ένα από τα πιο δύσκολα ζητήματα που αντιμετωπίζουμε ως ψυχοθεραπευτές, είναι ότι πρέπει να βγούμε έξω από αυτό το κουκούλι του ψυχοθεραπευτικού δωματίου όπου νιώθουμε ασφάλεια κι εμείς και οι πελάτες μας και να εκτεθούμε στη δημόσια σφαίρα…». Πήρα το λόγο και είπα ότι «εσείς οι ψυχοθεραπευτές κλείνεστε, εμείς οι δημοσιογράφοι ανοιγόμαστε… αλλά μπορούμε να συναντηθούμε – όπως κάναμε σήμερα…». Βέβαια με τον Τάκη Ευδόκα και τον Σώτο Μιχαήλ δεν συναντηθήκαμε απλώς, αλλά για πολύ καιρό συνταξιδεύσαμε στον πλανήτη που μιλά τη γλώσσα μας, αυτόν της ψυχοθεραπείας – με όχημα τη δημοσιογραφία και με καύσιμα τη φιλία και την εμπιστοσύνη.
