Συσσωρεύεται επικίνδυνα. Kαι έχει παρενέργειες, τόσο στη σωματική όσο και στην πνευματική μας υγεία. Κύρια συστατικά του άχθους αυτού, είναι οι αμμοθίνες, η μνήμη, οι παραλίες, η Αμμόχωστος, ο Πενταδάκτυλος, η Κερύνεια, η Μόρφου.
Στο μείγμα προστέθηκαν εδώ και καμπόσο καιρό, κολπίσκοι που ξεντέρισαν παρέες κρατούντων, ξεριζωμένοι βράχοι όπου φώλιαζαν κουρκούνες και σκάροι, ανεμώνες, κρινάκια της παραλίας, χώματα ανακατεμένα με κογχύλια, αλλά και από τούβλα, ξύλα, πέτρες, αποκαΐδια αρχοντικού της Λεμεσού «που πετά». Στη δική μας καμπούρα όλα αυτά. Και όσο εμείς γερνούμε τόσο αυτά αυξάνονται.
Τι να πω για την παραλία, -θυμάμαι την Τοξεύτρα- τίποτα δεν άλλαξε, και τότε και σήμερα και πάντα, όπως έλεγαν κάποιοι κομματικοί. Η αποκατάσταση της παραλίας του Καμπούρη θα στοιχίσει 189,000 και θα τα επωμισθεί όλα ο Δήμος Αγίας Νάπας, είπαν. Θα τσόνταρε και η Αρχιεπισκοπή, αλλά άλλαξε ιδέα, είπαν. Για αποκατάσταση της οικίας Παυλίδη, που ήταν απέναντι από την παλιά κλινική του πατέρα μου, επί Ιφιγένειας δεν ακούσαμε. Έχω μνήμες, όχι μόνο της Σαλαμίνας και του Αγίου Φίλωνα –που απεμπολήσαν οι κρατούντες- αλλά και του αρχοντικού απέναντι από το σπίτι που μεγάλωσα.
Μόνο ντροπή νιώθω για την απουσία έγνοιας, φροντίδας για ένα από τα ωραιότερα σπίτια της πόλης. Το αρχοντικό ανήκε στον μεγαλέμπορο Χατζηγαβρίλη, έναν από τους πλουσιότερους ανθρώπους της Κύπρου εκείνη την εποχή. Το 1922 το έδωσε προίκα στη μονάκριβή του κόρη Κρυσταλλία, όταν παντρεύτηκε τον επιχειρηματία Παύλο Παυλίδη. Το ιστορικό του αρχοντικού απασχόλησε αρχιτέκτονες και λάτρεις της Λεμεσού του παρελθόντος και, ευτυχώς για μας, κάποιοι το είδαν στις δόξες του, το φωτογράφησαν, το αποτύπωσαν για να μπορούμε σήμερα να φανταστούμε πώς ήταν το εσωτερικό του.
Είναι δυνατόν ένα αρχοντικό της Λεμεσού, από τα ωραιότερα, να μετατρέπεται σε χώρο πληρωμής εξωδίκων; Οποία κατάντια, θα έλεγε ο Αριστείδης Κουδουνάρης, καλή του ώρα! Ποιο Δημοτικό Συμβούλιο αποτόλμησε μια τέτοια απόφαση; Και αφού πλήρωναν οι Λεμεσιανοί τα εξώδικά τους, παίρνοντας λεφτά από την απέναντι μακαρίτισσα Λαϊκή, το κτίριο αφέθηκε στη μοίρα του. Την περασμένη βδομάδα που κάηκε καμπόσοι είπαν προσπαθήσαμε, αλλά αποτύχαμε… Δεν έπεισαν! Ποιον; Την οικογένεια; Τον Δήμο; Τις Αρχές; Ουδείς γνωρίζει. Συνεπώς, έχοντας καθαρή τη συνείδησή τους ότι προσπάθησαν, ένιψαν τας χείρας των όπως ο Πόντιος Πιλάτος και αποχώρησαν ελαφριά τη καρδιά καθότι έπραξαν το καθήκον τους έναντι της πόλης και του πολιτισμού. Και το κτίριο;
Τι γίνεται όταν ένα ιδιωτικό αρχοντικό βρίσκεται σε πλήρη εγκατάλειψη; Ποιος ευθύνεται; Στην Ευρώπη υπάρχουν νόμοι, τόσο για τους ιδιοκτήτες όσο και για την πολιτεία. Εδώ; Η ευθύνη της εγκατάλειψης που έφερε την πυρκαγιά σε ποιον ανήκει; Στους άμοιρους μετανάστες που βρήκαν στέγη μέσα σε μια οικοδομή εγκαταλελειμμένη στο έλεος των ανέμων και της θάλασσας; Στους ιδιοκτήτες; Στην πολιτεία; Είχε κηρυχθεί το κτίριο διατηρητέο από τον Δήμο; Και αν ναι, υπάρχει νόμος και ποινή. Αν όχι, τι γίνεται;
Ερωτήματα καίρια για τη διατήρηση όσης πολιτιστικής κληρονομιάς απέμεινε στον τόπο. Δεν αφορούν μόνο τη Λεμεσό «που πετά». Η πρωτεύουσα; Οι ανακαινίσεις των προσόψεων; Συμφωνεί το ΕΤΕΚ με αυτή τη λογική; Τι θα ανεγερθεί στη Φανερωμένη; Τα θεάρεστα έργα του αρχιεπισκόπου; Τα εναπομείναντα διατηρητέα της αποικιοκρατίας στη Λάρνακα, την Πάφο; Υπάρχει νόμος που προστατεύει τα διατηρητέα. Αν ένας ιδιοκτήτης αποφασίσει να κατεδαφίσει το διατηρητέο κτίριο που του ανήκει για να αναγείρει «πύργο», ποια η στάση της πολιτείας; Το επιμελητήριο; Γνωρίζουμε ότι πολλά αρχοντικά κατεδαφίζονται συνήθως χαράματα Κυριακής.
Τόσοι επιστήμονες στο ΤΕΠΑΚ, τόσος πνευματικός κόσμος… Πλουτή Σέρβα, Κωστή και Τίτο Κολώτα, φάνηκε η απουσία σας! Ο κόσμος με την τεράστια και ανεπανάληπτη δράση του ΡΙΑΛΤΟ, τόσα και τόσα συγγράμματα, Τάσο Ανδρέου, για τη πόλη σου, τόση ιστορία για μια πόλη που «πετά»!
Τούτη η πόλη/ λιμάνι που διέφυγε του Τούρκου εισβολέα και πήρε τα πάνω της, στεγάζοντας στη γη της πρόσφυγες αλαφιασμένους και ρομαντικούς Βαρωσιώτες – που νόμιζαν ότι θα έβρισκαν εκεί το χρώμα της θάλασσάς τους- κείται επάνω σε μία άλλη πόλη, πολύ πιο σπουδαία, όχι σε ύψος, αλλά σε βάθος. Εκεί είναι ακόμη, ανασάνει με δυσκολία κάτω από τόνους μπετόν.
Είναι αυτή που έφερε πρώτη τη βιομηχανία, στέγασε τα πρώτα εργοστάσια, τα πρώτα οινοποιεία, αυτή έβγαλε ανθρώπους πρωτοποριακούς, πνευματικούς που δημιούργησαν, τόλμησαν, μίλησαν, αντιστάθηκαν. Πριν κλείσει ο 20ος αιώνας κάποιοι φωτισμένοι κατάλαβαν και επένδυσαν στον χαρακτήρα της πόλης. Πολλά από τα κτίρια της αποικιοκρατικής αρχιτεκτονικής στέγασαν το πανεπιστήμιο.
Στην πόλη σήμερα ζει μια νεολαία που παράγει ζωή και ενέργεια που ψάχνει απεγνωσμένα χώρους οικείους, γνώριμους, προσιτούς για να στεγάσει τα όνειρά της. Τα άλλα, τα θεόρατα που βλέπουμε και μας προκαλούν δέος και φόβο, δεν κτίστηκαν για τους ντόπιους, τους γηγενείς, τους φοιτητές που επέλεξαν να ζήσουν και να σπουδάσουν στη Λεμεσό! Ξέρουμε γιατί και πώς κτίστηκαν. Αυτό που δεν ξέρουμε είναι τι θα κτιστεί από εδώ και πέρα και ποια καμπούρα θα επωμισθεί το άχθος.
Άμμος ανακατεμένη με θυμό και αγανάκτηση είναι εκρηκτικό μείγμα σε κανονικά κράτη.
Ελεύθερα, 3.3.2024
