Ανήμερα της επετείου της τουρκικής εισβολής, ένα δημοσίευμα της εφημερίδας του Νίκου Σαμψών, Η Μάχη, της 20ης Ιουλίου 1974, το οποίο διακινήθηκε στα social και το οποίο έφερε τον τίτλο «Δεν δύναται να εισβάλη εις Κύπρον η Τουρκία – τα μέσα που διαθέτει είναι περιορισμένα», ήρθε να μας υπενθυμίσει μια αποκαρδιωτική διαπίστωση: ότι η σύγχρονη ιστορία αυτού του νησιού καθορίστηκε από τις ψευδαισθήσεις, την αφέλεια και τις εθνικιστικές ονειρώξεις μέτριων και ελλειμματικών ηγετών, που σε κάποιες των περιπτώσεων ξεκινούσαν από τη δεξιά και έφταναν μέχρι την αριστερά.
Μάλιστα, δεδομένης της πληθώρας αφελών εκτιμήσεων και προβλέψεων και με τεκμηριωμένη σε βάθος χρόνου την κοντόφθαλμη διορατικότητά τους, είναι να απορεί κανείς για το πως ένα μικρό νησί, γέννησε τόσους πολλούς σπουδαίους ιστορικούς ηγέτες! Ως χαρακτηριστικές περιπτώσεις ξεχωρίζω τις πιο κάτω, τρεις προ της εισβολής και μόνο μία μεταγενέστερη καθότι εκτιμώ ότι όσα λέχθηκαν και διαδραματίστηκαν τα μετέπειτα χρόνια εντάσσονταν όχι τόσο στη σφαίρα της αφέλειας και της ψευδαίσθησης, αλλά περισσότερο στο πλαίσιο ενός πολιτικού τυχοδιωκτισμού, κομματικής επιβίωσης και κατάκτησης της εξουσίας.
Ο Αρχιεπίσκοπος και Εθνάρχης Μακάριος την περίοδο 1967 – 1968, τότε που αισθανόταν κυρίαρχος του παιχνιδιού και είχε την πεποίθηση ότι η ντε φάκτο κατάστασηδεν τον πίεζε χρονικά για να σπεύσει προς επίλυση και να φθάσει σε συμφωνία, καθότι «…έχομεν ήδη μίαν καθαρώς Ελληνικήν Κυβέρνησιν εις την Νήσον. Οι Τούρκοι δεν μετέχουν της Κυβερνήσεως.…». Και, διερωτόταν δημοσίως: «Τι νέα γενεά τουρκική θα δημιουργηθεί εις την Κύπρον, όταν όλα ευρίσκονται εις τα χέρια των Ελλήνων; Πόσον καιρόν θα ανθέξουν; Δεν ημπορώ υπευθύνως να το δηλώσω ότι εις 3-5-10 μήνας οι Τούρκοι θα ζητήσουν παράδοσιν, δεν αποκλείω όμως και αυτού του είδους την κατάληξιν. Το ηθικόν των είναι πολύ χαμηλόν».
Ο Στρατηγός Γεώργιος Γρίβας Διγενής τον Γενάρη του Γενάρη 1973 ξεδίπλωνε τις ηγετικές ικανότητες και τις γνώσεις τουστον επιχειρηματία Ευαγόρα Λανίτη και του εξηγούσε το σχέδιό του: «Σήμερον η Ένωσις είναι δυνατή αρκεί να το θελήσωμεν ημείς και να το θέσωμεν εις την Ελληνικήν Κυβέρνησιν η οποία δεν δύναται να την αρνηθή. Προσπάθεια ιδική μας είναι η κατάληψις της εξουσίας, η απομάκρυνσις του Μακαρίου ώστε το αίτημα της Ενώσεως, ως αίτημα ολόκληρου του Κυπριακού λαού θα υποβάλλαμεν πλέον εις τον ΟΗΕ καλούντες τούτον να τιμήση τας υπογραφάς των μελών του, και (προς) την Ελληνικήν Κυβέρνησιν. Ουδείς θα ετόλμα, ούτε η Τουρκία να κάμη απόβασιν εις Κύπρον διότι διεκδικούμεν δίκαιον αίτημα διεθνώς αναγνωρισμένον. Ο Κυπριακός λαός δεν ενέκρινε τας Συμφωνίας Ζυρίχης – Λονδίνου, ούτε είναι υπεύθυνος διά αυτάς. Εν τω μεταξύ θα οργανώσωμεν την άμυναν της νήσου και εάν η Τουρκία θέλει να κάμη απόβασιν και ακόμη εάν η Ελλάς δεν θελήση να μας ενισχύση η Κύπρος δύναται με τας ίδιας δυνάμεις να αποκρούσει τυχόν απόβασιν Τουρκικήν. Τούτο δε αμφιβάλλω εάν η Τουρκία θα τολμήση να κάμη τοιαύτην, όχι μόνον διότι μέχρι τούδε εμπλόφαρε αλλά και διότι η εσωτερική κατάστασίς της είναι τοιαύτη ώστε είναι αμφίβολον εάν είναι εις θέσιν να κάμη επιστράτευσιν και να αντιμετωπίση πόλεμον και εις τα σύνορα της Ηπειρωτικής και νησιώτικης Ελλάδας».
Ο ιστορικός ηγέτης της αριστεράς, Εζεκίας Παπαϊωάννου (ο οποίος τον Οκτώβριο του 1973 διευκρίνιζε με εμβρίθεια σε συνέντευξη στο «Βήμα» πως: «Ελέχθη ότι το ΑΚΕΛ μόνο με μια σοσιαλιστική Ελλάδα θάθελε την Κύπρο να ενωθεί. Αυτό είναι ψέμα. Το ΑΚΕΛ ουδέποτε διανοήθηκε να θέσει τέτοιον όρο […] Το καθεστώς στην Ελλάδα είναι υπόθεση του ελληνικού λαού […] Οι κυβερνήσεις στην Ελλάδα έρχονται και παρέρχονται, όμως η Ελλάδα είναι παντοτινή, είναι αιώνια. Και είναι με την Ελλάδα που θα γίνει η Ένωση»!) τον Απρίλιο του 1974 σε ομιλία του στο πλαίσιο του 13ου Συνεδρίου του ΑΚΕΛ υποστήριζε πως: «Η Σοβιετική Ένωση, με την παρουσία του Σοβιετικού Στόλου στη Μεσόγειο, αποτελεί την ασπίδα, όχι μόνο για τον κυπριακό λαό, αλλά και για όλους τους άλλους λαούς, που αγωνίζονται για εθνική ανεξαρτησία και κοινωνική πρόοδο».
Ο Σπύρος Κυπριανού, διάδοχος του Εθνάρχη, πολιτικός που διατεινόταν ότι συνομιλούσε με τον Μακάριο βλέποντας τον πορτρέτο του στον τοίχο και πως όσα έπραττε και έλεγε, εκείνος του τα υπαγόρευε, το 1983, λίγες μόνο μέρες πριν από την ανακήρυξη του ψευδοκράτους δήλωνε με παρρησία ότι ο κίνδυνος ανακήρυξης δεν ήταν τόσο βέβαιος όσο οι πολιτικοί του αντίπαλοι υποστήριζαν, καθότι είχε διαβεβαιώσεις από τον… Τσαουσέσκου της Ρουμανίας ο οποίος, με τη σειρά του, είχε διαβεβαιώσεις από έναν Τούρκο αξιωματούχο πως οι Τούρκοι δεν θα προχωρούσαν σε ανακήρυξη ξεχωριστού «κράτους».
Εν κατακλείδι, λοιπόν, μπορείς να πεις: «Άγιο είχαμε»!
