Διαβάζοντας πριν λίγες μέρες τον «Φιλελεύθερο» με προσέλκυσε η είδηση με τον τίτλο «Ιερά Εξέταση για δικαστές». Σύμφωνα με το δημοσίευμα πλέον το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο θα εφαρμόζει αυστηρότατες διαδικασίες για να να ανταποκριθούν σε συστάσεις της Greco και να απαντήσουν στις επικρίσεις για τους διορισμούς δικαστών. Πράγματι είναι καιρός να αναβαθμιστεί το επίπεδο της δικαστικής εξουσίας και της κυπριακής Δικαιοσύνης γενικά. Οι υποψήφιοι, έλεγε το δημοσίευμα, θα περνούν τώρα από έξι στάδια, στα οποία εμπλέκονται για την αξιολόγηση των υποψηφίων, πλην των υφιστάμενων δικαστών, ο Δικηγορικός Σύλλογος και αν ο υποψήφιος προέρχεται από τη Νομική Υπηρεσία θα εκφράζει απόψεις και ο Γενικός Εισαγγελέας. Έτσι πιστεύεται ότι θα εκλείψουν οι ευνοιοκρατικές προσλήψεις συγγενών δικαστών ή και μεγαλοδικηγόρων και θα γίνει μια σημαντική τομή για αποκατάσταση του κύρους της Κυπριακής Δικαιοσύνης.
Συνεχίζοντας το δημοσίευμα, αναφέρθηκε στις προτεινόμενες νέες διαδικασίες και ότι θα αξιολογείται κάθε υποψήφιος τόσο όσον αφορά στη νομική γνώση και την ικανότητα ανάλυσης πληροφοριών, αλλά και όσον αφορά στην προσωπικότητά του. Είναι πολύ θετική η πρόταση ότι θα εξετάζεται και η προσωπικότητα του κάθε υποψηφίου, διότι πράγματι δικαστής χωρίς την κατάλληλη προσωπικότητα που να συνίσταται από την κατάλληλη νοοτροπία, τον σωστό τρόπο σκέψης, την έλλειψη εμμονών και την ψυχολογική ισορροπία δεν μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά ως δικαστής. Πρέπει ο δικαστής να έχει ολοκληρωμένη προσωπικότητα που να επιβάλλεται στον κύκλο του. Επίσης τα πιστεύω του σε ορισμένα ουσιαστικά θέματα της ζωής και η έλλειψη κόμπλεξ είναι απαραίτητα στοιχεία που θα διαπιστώσεις την ύπαρξή τους από μια μελέτη της προσωπικότητας του υποψηφίου.
Υπάρχουν άνθρωποι με καλές νομικές γνώσεις, αλλά όταν κληθούν να τις εφαρμόσουν σε μια υπόθεση κυριαρχούν τα εσωτερικά ψυχολογικά τους προβλήματα με τη μορφή π.χ. της αντιπάθειας ενός ή άλλου διαδίκου ή δικηγόρου ή του θέματος του οποίου πρέπει να εξετάσουν. Τότε οι νομικές γνώσεις παραμερίζονται ή προσαρμόζονται στους στόχους των ψυχολογικών προβλημάτων.
Δυστυχώς ακολούθησε νεότερο δημοσίευμα σύμφωνα με το οποίο το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο δεν αποδέχτηκε όλες τις πιο πάνω προτάσεις αλλά μόνο μερικές. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι αντικειμενικές θέσεις της Greco αναμένεται να μείνουν στο ράφι και τα πράγματα καλά ή κακά θα παραμείνουν σε μεγάλο βαθμό όπως είναι. Αυτό είναι λυπηρό.
Εν πάση περιπτώσει έχω μία σοβαρή απορία: Όλα καλά και άγια για τις μεταρρυθμίσεις όπως έχουν δημοσιευτεί αρχικά η αργότερα. Τι γίνεται με τους δικαστές που ήδη υπάρχουν και δεν πληρούν τις αναγκαίες προϋποθέσεις για να είναι λειτουργοί της δικαιοσύνης σύμφωνα και με τις εν λόγω μεταρρυθμίσεις. Το πρόβλημα είναι πραγματικό και τεράστιο.
Κατ’ αρχήν παρόντες δικαστές που δεν έχουν τα αναγκαία προσόντα θα διαδραματίζουν ρόλο στην αξιολόγηση των δικαστών με βάση τα νέα κριτήρια και τις καινούργιες διαδικασίες; Αν αυτοί δεν ικανοποιούν τις νέες απαιτήσεις των μεταρρυθμίσεων, πώς θα είναι σε θέση να γίνουν κριτές των νέων υποψηφίων με βάση τις μεταρρυθμίσεις αυτές. Και μιλώ εκ πείρας. Γνώρισα δικαστές χωρίς προβλήματα, αλλά και αρκετούς με σοβαρά προβλήματα προσωπικότητας. Υπήρξαν περιπτώσεις που δικαστής απέκρυψε ουσιαστικά γεγονότα, όπως τη στενή συγγένειά του με πρόσωπα που σχετίζονται με τη διαδικασία ενώπιόν του. Δικαστές αλύγιστους σε υποκειμενικές νοοτροπίες τους και δικαστές που καταδίκασαν αθώους, ενώ όφειλαν να το αντιληφθούν. Γνώρισα και δικαστές που καταχρώμενοι τη θέση τους ήταν αγενείς. Ελλείψει δε διαδικασιών για τη σύντομη διόρθωση δικαστικών λαθών ή συμπεριφοράς το κακό έμενε και παγιωνόταν. Υπάρχει και το πρόβλημα της διαφθοράς και ορισμένες περιπτώσεις που κατηγγέλθησαν στο Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο πριν πάρα πολλά χρόνια δεν εξετάστηκαν. Τέτοια είναι η περίπτωση της κλοπής διαμερίσματος με πλαστά χαρτιά που αντιλήφθηκε ο δικαστής που δίκασε την υπόθεση εξού και τον κατήγγειλε ο υποφαινόμενος στο εν λόγω Συμβούλιο, αλλά χωρίς να τύχει μέχρι σήμερα εξέτασης. Αυτός λοιπόν ο δικαστής θα είναι εφόσον παραμένει στη θέση του κριτής υποψήφιων δικαστών βάσει των νέων κριτηρίων. Είναι αυτό ηθικό ή λογικό; Άρα κάτι πρέπει να γίνει με τους υφιστάμενους δικαστές. Μια κάθαρση ή μια επιλογή προτού αρχίσει να λειτουργεί το νέο βελτιωμένο σύστημα.
Μιλώντας για βελτίωση του συστήματος της Δικαιοσύνης αναπόφευκτα πρέπει να καθαρίσει πρώτα το έδαφος του υφιστάμενου καθεστώτος για να μπορέσει να ανοικοδομηθεί σε γερά θεμέλια μια πραγματική πρόοδος και βελτίωση. Διότι αν τα θεμέλια δεν είναι σωστά θα επαναφέρουμε έμμεσα το προβληματικό παρελθόν. Πρέπει λοιπόν να προηγηθεί κάποια κάθαρση.
Συνεχίζοντας το δημοσίευμα, αναφέρθηκε στις προτεινόμενες νέες διαδικασίες και ότι θα αξιολογείται κάθε υποψήφιος τόσο όσον αφορά στη νομική γνώση και την ικανότητα ανάλυσης πληροφοριών, αλλά και όσον αφορά στην προσωπικότητά του. Είναι πολύ θετική η πρόταση ότι θα εξετάζεται και η προσωπικότητα του κάθε υποψηφίου, διότι πράγματι δικαστής χωρίς την κατάλληλη προσωπικότητα που να συνίσταται από την κατάλληλη νοοτροπία, τον σωστό τρόπο σκέψης, την έλλειψη εμμονών και την ψυχολογική ισορροπία δεν μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά ως δικαστής. Πρέπει ο δικαστής να έχει ολοκληρωμένη προσωπικότητα που να επιβάλλεται στον κύκλο του. Επίσης τα πιστεύω του σε ορισμένα ουσιαστικά θέματα της ζωής και η έλλειψη κόμπλεξ είναι απαραίτητα στοιχεία που θα διαπιστώσεις την ύπαρξή τους από μια μελέτη της προσωπικότητας του υποψηφίου.
Υπάρχουν άνθρωποι με καλές νομικές γνώσεις, αλλά όταν κληθούν να τις εφαρμόσουν σε μια υπόθεση κυριαρχούν τα εσωτερικά ψυχολογικά τους προβλήματα με τη μορφή π.χ. της αντιπάθειας ενός ή άλλου διαδίκου ή δικηγόρου ή του θέματος του οποίου πρέπει να εξετάσουν. Τότε οι νομικές γνώσεις παραμερίζονται ή προσαρμόζονται στους στόχους των ψυχολογικών προβλημάτων.
Δυστυχώς ακολούθησε νεότερο δημοσίευμα σύμφωνα με το οποίο το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο δεν αποδέχτηκε όλες τις πιο πάνω προτάσεις αλλά μόνο μερικές. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι αντικειμενικές θέσεις της Greco αναμένεται να μείνουν στο ράφι και τα πράγματα καλά ή κακά θα παραμείνουν σε μεγάλο βαθμό όπως είναι. Αυτό είναι λυπηρό.
Εν πάση περιπτώσει έχω μία σοβαρή απορία: Όλα καλά και άγια για τις μεταρρυθμίσεις όπως έχουν δημοσιευτεί αρχικά η αργότερα. Τι γίνεται με τους δικαστές που ήδη υπάρχουν και δεν πληρούν τις αναγκαίες προϋποθέσεις για να είναι λειτουργοί της δικαιοσύνης σύμφωνα και με τις εν λόγω μεταρρυθμίσεις. Το πρόβλημα είναι πραγματικό και τεράστιο.
Κατ’ αρχήν παρόντες δικαστές που δεν έχουν τα αναγκαία προσόντα θα διαδραματίζουν ρόλο στην αξιολόγηση των δικαστών με βάση τα νέα κριτήρια και τις καινούργιες διαδικασίες; Αν αυτοί δεν ικανοποιούν τις νέες απαιτήσεις των μεταρρυθμίσεων, πώς θα είναι σε θέση να γίνουν κριτές των νέων υποψηφίων με βάση τις μεταρρυθμίσεις αυτές. Και μιλώ εκ πείρας. Γνώρισα δικαστές χωρίς προβλήματα, αλλά και αρκετούς με σοβαρά προβλήματα προσωπικότητας. Υπήρξαν περιπτώσεις που δικαστής απέκρυψε ουσιαστικά γεγονότα, όπως τη στενή συγγένειά του με πρόσωπα που σχετίζονται με τη διαδικασία ενώπιόν του. Δικαστές αλύγιστους σε υποκειμενικές νοοτροπίες τους και δικαστές που καταδίκασαν αθώους, ενώ όφειλαν να το αντιληφθούν. Γνώρισα και δικαστές που καταχρώμενοι τη θέση τους ήταν αγενείς. Ελλείψει δε διαδικασιών για τη σύντομη διόρθωση δικαστικών λαθών ή συμπεριφοράς το κακό έμενε και παγιωνόταν. Υπάρχει και το πρόβλημα της διαφθοράς και ορισμένες περιπτώσεις που κατηγγέλθησαν στο Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο πριν πάρα πολλά χρόνια δεν εξετάστηκαν. Τέτοια είναι η περίπτωση της κλοπής διαμερίσματος με πλαστά χαρτιά που αντιλήφθηκε ο δικαστής που δίκασε την υπόθεση εξού και τον κατήγγειλε ο υποφαινόμενος στο εν λόγω Συμβούλιο, αλλά χωρίς να τύχει μέχρι σήμερα εξέτασης. Αυτός λοιπόν ο δικαστής θα είναι εφόσον παραμένει στη θέση του κριτής υποψήφιων δικαστών βάσει των νέων κριτηρίων. Είναι αυτό ηθικό ή λογικό; Άρα κάτι πρέπει να γίνει με τους υφιστάμενους δικαστές. Μια κάθαρση ή μια επιλογή προτού αρχίσει να λειτουργεί το νέο βελτιωμένο σύστημα.
Μιλώντας για βελτίωση του συστήματος της Δικαιοσύνης αναπόφευκτα πρέπει να καθαρίσει πρώτα το έδαφος του υφιστάμενου καθεστώτος για να μπορέσει να ανοικοδομηθεί σε γερά θεμέλια μια πραγματική πρόοδος και βελτίωση. Διότι αν τα θεμέλια δεν είναι σωστά θα επαναφέρουμε έμμεσα το προβληματικό παρελθόν. Πρέπει λοιπόν να προηγηθεί κάποια κάθαρση.
* Δικηγόρος, πρώην δικαστής του ΕΔΑΔ.
