Σύμφωνα με την έκθεση της επιτροπής της ΕΕ η Κύπρος κατατάσσεται 21η από απόψεως διαφθοράς στην Ευρώπη και 51η παγκοσμίως. Όλοι συμφωνούμε ότι η διαφθορά στην Κύπρο έχει πάρει διαστάσεις επιδημίας. Το 2023 το 92% των ερωτηθέντων θεωρούσαν την διαφθορά διαδεδομένη. Είναι επιτέλους καιρός να μελετηθεί επισταμένως το θέμα των αιτίων του δυσάρεστου αυτού φαινομένου για να ληφθούν τα ανάλογα μέτρα.
Καταρχήν, πιστεύω ότι η ευθύνη για την διαφθορά προέρχεται σε σημαντικό βαθμό από τα πολιτικά δρώμενα, από την κορυφή μέχρι τα κόμματα. Με δύο λόγια, η ευνοιοκρατία ενεργούσε προς όφελος των κομμάτων και της πολιτικής ηγεσίας για πολλά χρόνια, και εμπέδωσε στους πολίτες το μικρόβιο της επιδίωξης εύνοιας για οποιαδήποτε ενέργεια από την είσοδο και την άνοδο στην Δημόσια Υπηρεσία μέχρι και την επιτυχία στις εμπορικές του συναλλαγές και οποιαδήποτε άλλα ωφελήματα από το κράτος. Όσοι πέτυχαν με το «μέσο» καθιέρωναν αυτή την πτυχή της διαφθοράς και με τη βοήθεια πολιτικών παραγόντων. Αυτό όμως, δημιουργούσε και μια άλλη συνέπεια των ενεργειών τους. Δημιουργούσαν τους αδικημένους άξιους οι οποίοι παραγκωνίστηκαν για να πετύχουν οι ευνοηθέντες οι οποίοι μετατρέπονται εξ ανάγκης και σταδιακά σε οπαδούς του μέσου με αποτέλεσμα να δημιουργείται φαύλος κύκλος.
Δεν υπάρχουν πλέον πρότυπα ηθικής και νομιμότητας σε ψηλές κρατικές θέσεις αλλά και στην κοινωνία. Αφού φτάσαμε στο σημείο να χρησιμοποιούνται σπανίως οι λέξεις «ηθικός» και «δίκαιος» για να χαρακτηρίσουμε ανθρώπους και καταστάσεις. Αξίες τέτοιας φύσεως έχουν χάσει πλέον τη σημασία τους αφού κατρακύλησαν στο ναδίρ. Έχουν αντικατασταθεί από τον όρο «σωστό» που τον ερμηνεύει αυθαίρετα , όπως θέλει, ο κάθε χρήστης του. Επικράτησε ο πλούτος, το χρήμα και άλλα υλικά αγαθά τα οποία άρχισαν να κυνηγούν οι άνθρωποι. Πολυτελή αυτοκίνητα, πολυτελείς κατοικίες, ρουχισμός και επίδειξη. Ο ηθικός και δίκαιος άνθρωπος που δεν τα λαμβάνει αυτά υπόψη θεωρείται αποτυχημένος. Επιτυχημένοι είναι όλοι όσοι βγαίνουν στην επιφάνεια και λάμπουν από χρήμα και μέσα.
Άλλοι παράγοντες που λειτουργούν σαν αίτια διαφθοράς είναι η επιβράβευση αναξίων ανθρώπων με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα καθεστώς αναξιοκρατίας το οποίο υποκαθιστά την αρετή και το δίκαιο. Επιπρόσθετα, τονίζω την δυσλειτουργία και την αδράνεια θεσμών οι οποίοι θα έπρεπε να παράγουν και να εφαρμόζουν αρχές και αξίες. Τέτοιοι θεσμοί είναι κατ’ εξοχήν οι Υπουργοί, ο Πρόεδρος, ο Γενικός Εισαγγελέας και η Αστυνομία. Υπάρχουν και άλλοι παράγοντες αδρανείς ή αρνητικοί που αφορούν την δικαιοσύνη.
Τέλος, υπάρχει η δυσάρεστη διαπίστωση ότι τα θύματα της διαφθοράς δεν ανθίστανται και αυτό ισχύει για ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας που ανέχεται καταστάσεις διαφθοράς. Ο λόγος βέβαια είναι η καθιερωθείσα αδράνεια των αρμοδίων θεσμών να προωθήσουν την καταγγελία των θυμάτων.
Βλέπετε είναι αρκετοί που είναι υπεράνω του Νόμου και άνθρωποί που υποτάσσονται σ’ αυτούς για διάφορους λόγους. Εάν δε προχωρήσει η υπόθεση δεν υπάρχει η ανάλογη τιμωρία. Η ατιμωρησία είναι από μόνη της σοβαρή αιτία της διαφθοράς. Το αποτέλεσμα είναι ότι το Κράτος Δικαίου κατάντησε μάλλον θεωρία παρά εκδήλωση νομίμων πράξεων.
