Διαχρονικά εδώ και τέσσερεις δεκαετίες η εγκληματικότητα στην Κύπρο αυξάνεται και σήμερα είναι εκτός ελέγχου. Σε αυτό έχουν συμβάλει μεταξύ άλλων τόσο σημαντικές αλλαγές στην κοινωνία, εξελίξεις στην τεχνολογία, η διαχρονική υποστελέχωση της Αστυνομίας όσο και η έλλειψη μιας εθνικής στρατηγικής για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της εγκληματικότητας.
Διαχρονική Αύξηση της Εγκληματικότητας
Όπως παρατηρούμε και σε άλλες χώρες της Ευρώπης, τα επίσημα στατιστικά στοιχεία του κράτους τεκμηριώνουν μία συνεχή αύξηση των σοβαρών υποθέσεων που αναφέρονται στην αστυνομία. Αξιοποιώντας επίσημες στατιστικές για το έγκλημα στη Κύπρο βρίσκουμε ότι το συνολικό σοβαρό έγκλημα ήταν 2014 (6775), 5094 (2016), 3984 (2020), 4429 (2021), 5422 (2022), 5649 (2023) & 6014 (2024).
Η εγκληματικότητα έχει, βέβαια, σχέση με το μέγεθος και την σύνθεση του πληθυσμού μίας χώρας. Σύμφωνα με την EUROSTAT, ο πληθυσμός της ελεύθερης Κύπρου ήταν 2016 (701,318), 2020 (717, 727), 2024 (734,706).
H εγκληματικότητα στην Κύπρο διαχρονικά αυξάνεται σημαντικά ενώ ταυτόχρονα τα ποσοστά εμπλοκής σε σοβαρές ποινικές υποθέσεις που αναφέρονται στην αστυνομία μεταξύ πολιτών από τρίτες χώρες είναι:
(α) 4.5 πιο ψηλό το 2024 σε σύγκριση με το 2015 και
(β), όπως ίσως θα περίμενε κανείς, είναι συγκριτικά σημαντικά δυσανάλογα πιο ψηλό από εκείνο των ατόμων από χώρες της ΕΕ στην Κύπρο.
H αύξηση της εγκληματικότητας έχει άμεση σχέση με το φαινόμενο της ανομίας.
Η έννοια της ανομίας
Την έννοια της ανομίας την οφείλουμε στον Γάλλο Emile Durkheim (1858-1917), πατέρα της Κοινωνιολογίας, οι ιδέες του οποίου επηρέασαν μετέπειτα θεωρητικούς στην Εγκληματολογία όπως ο Μέρτον, ο Πάρσονς και ο Γκόφμαν. Η ανομία, λοιπόν, αναφέρεται στο φαινόμενο όπου οι νόρμες που διέπουν την συμπεριφορά των πολιτών σε μία κοινωνία αδυνατούν πάρα πολύ ως αποτέλεσμα της βιομηχανοποίησης και της αστικοποίησης, δημιουργώντας μια παθολογική κατάσταση. Όταν συμβαίνει αυτό, η κοινωνική συνοχή είναι σχεδόν ανύπαρκτη με αποτέλεσμα σημαντική αύξηση στο έγκλημα και στις αυτοκτονίες.
Για τον Durkheim η παραβατικότητα είναι φυσιολογικό χαρακτηριστικό μία κοινωνικής ζωής. Όταν, όμως, το έγκλημα αυξάνεται πάρα πολύ, οι κοινωνικές νόρμες καταρρέουν παρασύροντας μαζί τους και την κοινωνική συνοχή με αποτέλεσμα μία κατάσταση ανομίας. Σε μία τέτοια κατάσταση βρίσκεται δυστυχώς η Κυπριακή κοινωνία
Σοβαρέςσυνέπειες
Η εγκληματικότητα έχει πολύ σοβαρές συνέπειες σε μια κοινωνία και, γενικά ομιλούντες, έχει ένα αστρονομικό οικονομικό κόστος καθώς και ένα τεράστιο κοινωνικό κόστος και μειώνει σημαντικά την ποιότητα ζωής για τους πολίτες. Το κράτος στην Κύπρο διαχρονικά έχει αποτύχει να διαμορφώσει μία εθνική στρατηγική για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του φαινομένου με συγκεκριμένα μέτρα άμεσα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα βασισμένα στην επιστημονική εμπειρογνωμοσύνη. Κάτι τέτοιο θα είναι ένας άθλος γιατί ήδη η κυπριακή κοινωνία έχει περάσει από το έγκλημα στην ανομία, με καλά εμπεδωμένο τον ατομικισμός και εγωιστικές συμπεριφορές που αποσταθεροποιούν την κοινωνία μας. Όταν η κυβέρνηση αποφασίσει να ξαναδημιουργήσει Συμβούλιο Αντεγκληματικής Πολιτικής θα μπορούσε να διαμορφώσει μία εθνική στρατηγική για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της ανομίας.
*Ομότιμος Καθηγητής, Τμήμα Νομικής Πανεπιστήμιο Κύπρου – Μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών – Επίτιμος Καθηγητής Έρευνας- Ινστιτούτο Εγκληματολογίας, Πανεπιστήμιο Κέιμπριτζ – Ισόβιο Μέλος, Clare Hall, Πανεπιστήμιο Κέιμπριτζ.
