Η ανθρακοδεσμευτική γεωργία αποτελεί ένα νέο σημαντικό τομέα της νέας στρατηγικής της ΕΕ υπό τον τίτλο «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» και ήδη άρχισε να προσελκύει ένα τεράστιο ενδιαφέρον από τους Ευρωπαίους αγρότες, καθώς θεωρείται ότι στο εγγύς μέλλον θα μπορεί να προσφέρει ένα επιπλέον εισόδημα σε όσους αγρότες εφαρμόζουν βιώσιμες καλλιεργητικές πρακτικές στοχεύοντας στην απομάκρυνση άνθρακα από την ατμόσφαιρα και στην δέσμευση του άνθρακα στο έδαφος.
Αυτό επισημαίνει μιλώντας στον «Φ», ο επικεφαλής του Κέντρου Αριστείας Ερατοσθένης του ΤΕΠΑΚ, καθηγητής Διόφαντος Χατζημιτσής. Το Κέντρο Αριστείας λειτουργεί ως συντονιστής του συγκεκριμένου προγράμματος για την Κύπρο στο οποίο μετέχουν ακόμη το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου, το Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών του υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, ο Παναγροτικός Σύνδεσμος Κύπρου και η εταιρεία CELLOCKLtd.
Είναι σημαντικό να αναφερθεί, αναφέρει ο καθηγητής Χατζημιτσής, ότι ήδη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επεξεργάζεται σχέδια για την προώθηση της μείωσης του αποτυπώματος άνθρακα μέσα από ένα σύνολο πρακτικών που αποσκοπούν στη παγίδευση άνθρακα στα εδάφη των καλλιεργούμενων γεωργικών εκτάσεων δημιουργώντας καταβόθρες άνθρακα.
Η μείωση του αποτυπώματος άνθρακα, εξηγεί, έχει αγκαλιαστεί από την πλειοψηφία των αγροτών για τους οποίους είναι μια μεγάλη ευκαιρία, καθώς προσφέρει μια πρόσθετη πηγή εισοδήματος υπό τη μορφή της ανταμοιβής επειδή εφαρμόζουν ορθές γεωργικές πρακτικές για τη δέσμευση του άνθρακα. Ήδη η Κομισιόν μέσω του Συμβουλίου Γεωργίας έχει ξεκινήσει συζητήσεις για θέσπιση κανονισμού που θα αφορά στην ανταμοιβή των αγροτών που αποφέρουν περιβαλλοντικά και κλιματικά οφέλη εφαρμόζοντας γεωργικές πρακτικές μέσω ενός κανονιστικού πλαισίου για την πιστοποίηση των απορροφήσεων άνθρακα. Μέσω του προτεινόμενου κανονισμού, αναφέρει, θα υπάρξει δυνητική συμβολή στην επίτευξη των κλιματικών στόχων της ΕΕ όσο και την ευκαιρία να ενισχυθούν τα εισοδήματα των γεωργών.
Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, επισημαίνει ο επικεφαλής του προγράμματος για την Κύπρο, ένας από τους στόχους που καθορίστηκαν στο νομοθέτημα της ΕΕ για το κλίμα είναι η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, ώστε να επιτευχθεί κλιματική ουδετερότητα σε επίπεδο ΕΕ έως το 2050.
Το έργο Carbonica, αναφέρει ο Διόφαντος Χατζημιτσής, έχει ως στόχο να προσφέρει τη γνώση και τα εργαλεία εκείνα που θα εξασφαλίσουν την πρόσβαση σε καινοτόμες γεωργικές πρακτικές που στόχο έχουν την μείωση του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Το έργο έχει στόχο να προετοιμάσει όλους τους συμμετέχοντες όταν το νομικό πλαίσιο είναι έτοιμο, για να ξεκινήσει η εφαρμογή της ανθρακοδεσμευτικής γεωργίας σε σωστές βάσεις.
«Η γεωργία άνθρακα ή ανθρακοδεσμευτική γεωργία», εξηγεί, «είναι μια εναλλακτική μορφή γεωργίας όπου εφαρμόζονται πρακτικές δέσμευσης άνθρακα ή μείωσης της απελευθέρωσης του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, μέσω πράσινων δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τη διαχείριση της γης, στοχεύοντας στην ταυτόχρονη οικονομική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα». Η γεωργία άνθρακα περιλαμβάνει και τις αντισταθμίσεις άνθρακα κατά τις οποίες όσοι απελευθερώνουν άνθρακα θα μπορούν να αγοράζουν μονάδες δέσμευσης άνθρακα από τους επονομαζόμενους πιστωτές που δεσμεύουν άνθρακα.
Το ΤΕΠΑΚ και το Κέντρο Αριστείας Ερατοσθένης συμμετέχουν στην δημιουργία πλατφόρμας πολλαπλών παραγόντων υπό τον συντονισμό του Διαβαλκανικό Κέντρο Περιβάλλοντος. Επίσης, το ΤΕΠΑΚ, προσθέτει ο κ. Χατζημιτσής, θα συντονίσει τη δράση ανάπτυξης ικανοτήτων των ενδιαφερόμενων μερών που σκοπό έχει να σχεδιάσει την υλοποίηση των δραστηριοτήτων κατάρτισης για τη διεύρυνση των γνώσεων, των ικανοτήτων και των δεξιοτήτων των ενδιαφερόμενων μερών στην γεωργία άνθρακα.
Θα δημιουργηθεί η Ακαδημία Carbonica, τονίζει, η οποία θα επικεντρωθεί στη δημιουργία διαδραστικής πλατφόρμας ηλεκτρονικής μάθησης με εκπαιδευτικό περιεχόμενο για λύσεις ανθρακοδεσμευτικής γεωργίας, πρωτόκολλα πιστοποίησης, επιχειρηματικής ανάπτυξης και σχεδιασμό πολιτικής, στη διοργάνωση σειρών κατάρτισης που θα αποτελούνται από διαδικτυακά σεμινάρια ανοικτής πρόσβασης και εκπαιδευτικά εργαστήρια για την προβολή των αποτελεσμάτων του έργου και οι δραστηριότητες κατάρτισης θα απευθύνονται σε γεωργούς, συμβούλους, επιχειρήσεις και υπεύθυνους χάραξης πολιτικής.
Ο κύριος στόχος του έργου, είναι η ίδρυση του Κόμβου Αριστείας Carbonica, συνδέοντας τα Οικοσυστήματα Καινοτομίας της Ελλάδας, της Κύπρου και της Βόρειας Μακεδονίας, ενισχύοντας, παράλληλα, την τεχνολογική τους ετοιμότητα ως παρόχους υπηρεσιών που βασίζονται σε τεχνολογίες αιχμής, όπως είναι η διαστημική τεχνολογία, η παρατήρηση της Γης, UAVs, δεδομένα επιτόπιων μετρήσεων και η ψηφιακή γεωργία στην ανθρακοδεσμευτική γεωργία.
Για την επίτευξη αυτών των στόχων απαιτείται μια διεπιστημονική προσέγγιση για την ενσωμάτωση της τεχνογνωσίας και της εμπειρίας όλων των σχετικών ενδιαφερομένων, ένας σχεδιασμός λύσεων ανθρακοδεσμευτικής γεωργίας με βάση την κάθε τοποθεσία και τις εκάστοτε ανάγκες, καθώς και αυστηρές πολιτικές για την προώθηση των αλλαγών προς μια κλιματικά ανθεκτική γεωργία, επισημαίνει. Το Carbonica φιλοδοξεί, μεταξύ άλλων να προσφέρει τη γνώση και τα εργαλεία εκείνα που θα εξασφαλίσουν την πρόσβαση σε καινοτόμες πρακτικές γεωργίας δέσμευσης άνθρακα.
Οι συμμετέχοντες και οι επιστήμονες στο έργο Carbonica
Το έργο «Carbon Initiative for Climate-Resilient Agriculture» (Carbonica), χρηματοδοτείται από το Πρόγραμμα Horizon Europe 2021-2027 στο πλαίσιο του προγράμματος Horizon Europe Excellence Hubs. Η κοινοπραξία του έργου αποτελείται από 14 εταίρους από την Ελλάδα, την Κύπρο και τη Βόρεια Μακεδονία, που εκπροσωπούν την ακαδημαϊκή κοινότητα, τη βιομηχανία, τις ΜΚΟ και τoυς φορείς άσκησης πολιτικής.
Η συνολική χρηματοδότηση του έργου είναι σχεδόν πέντε εκατομμύρια ευρώ. Τον συντονισμό του Carbonica έχει αναλάβει το FoodscaleHub με συντονιστή τον Γρηγόρη Χατζηκώστα, ενώ ο επιστημονικός συντονιστής του έργου είναι το Διαβαλκανικό Κέντρο Περιβάλλοντος στην Θεσσαλονίκη με επικεφαλής τον καθηγητή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης δρ. Γιώργο Ζαλίδη.
Το ερευνητικό έργο Carbonica ξεκίνησε επίσημα τον Ιανουάριο του 2023 και η περίοδος υλοποίησης του είναι 48 μήνες. Ο καθηγητής Διόφαντος Χατζημιτσής είναι ο επιστημονικός υπεύθυνος του έργου από το ΤΕΠΑΚ με συμμετέχοντες τους δρ. Μιχαλάκη Χριστοφόρου και δρ. Αργυρώ Νισαντζή. Εκ μέρους του Κέντρου Αριστείας Ερατοσθένης του ΤΕΠΑΚ συμμετέχουν οι δρ. Μάριος Τζουβάρας, συντονιστής Έρευνας του Κέντρου Αριστείας Ερατοσθένης, δρ. Χριστιάνα Παπούτσα, επικεφαλής του Τμήματος Γεωργίας, δρ. Ιωάννης Βαρβάρης αναπληρωτής συντονιστής έρευνας.
Ο δρ. Γιώργος Παπαδαυίδ είναι ο επιστημονικός υπεύθυνος του έργου από το Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών (υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος). Ο δρ. Χάρης Ζαχαράτος είναι ο επιστημονικός υπεύθυνος του έργου από την εταιρία CELLOCKLtd και ο Τάσος Γιαπάνης είναι ο επιστημονικός υπεύθυνος του έργου εκ μέρους του Παναγροτικού Συνδέσμου Κύπρου.
