Επειδή δεν έβγαινε η σούμα του βολέματος ημετέρων, κάποια κόμματα άλλαξαν τα φώτα του νομοσχεδίου της μεταρρύθμισης, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν Δήμοι οι οποίοι δεν θα μπορούν να επιβιώσουν οικονομικά, παρά τις εξαγγελίες για οικονομίες κλίμακας, προσφορά ποιοτικών υπηρεσιών κ.ο.κ..
Πέραν της αύξησης του αριθμού των Δήμων, κάτι το οποίο συνεπάγεται μεγαλύτερο αριθμό ατόμων που βολεύονται, ο υπουργός παραπέμπει και σε καραμπινάτο βόλεμα στους Επαρχιακούς Οργανισμούς Αυτοδιοίκησης (ΕΟΑ) οι οποίοι ουσιαστικά θα έχουν δύο διευθυντές εκ των οποίων ο ένας αιρετός και ο δεύτερος διορισμένος. Μάλιστα, όπως έγραψε ήδη ο «Φ», οι πρόεδροι των ΕΑΟ οι οποίοι θα εκλέγονται από τους πολίτες, θα έχουν απολαβές ψηλότερες από αυτές των Δημάρχων μεγάλων Δήμων οι οποίοι θα αμείβονται με περίπου €77.000 οπόταν η αντιμισθία τους πιθανώς να κυμαίνεται στις €80.000. Σημειώνεται, ότι θα λειτουργήσουν πέντε ΕΟΑ παγκυπρίως.
Σημειώνεται, επίσης ότι στις ανατροπές με τον αριθμό των Δήμων κ.ο.κ., συνέτειναν και οι απαιτήσεις και οι πιέσεις Τοπικών Αρχών, προς κόμματα, τα οποία απειλούνταν με υπόσκαψη εκ των έσω. Τα πιο πάνω προκύπτουν από σχετικές αναφορές του υπουργού Εσωτερικών κ. Κωνσταντίνου Ιωάννου κατά τη διάρκεια ενημέρωσης δημοσιογράφων. Ο υπουργός έκανε λόγο για αστοχίες επειδή ελήφθησαν αποφάσεις, όχι με βάση τα τεχνοοικονομικά δεδομένα, όπως αυτά προέκυπταν από διάφορες μελέτες των εμπειρογνωμόνων, αλλά με άλλα κριτήρια.
Η ανακολουθία αυτή δημιουργεί, κατά τον υπουργό, μη βιώσιμους δήμους με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το κόστος που θα αναλάβουν οι δημότες τους. Εξάλλου, αφήνει να νοηθεί, πως κάποιοι αντιδήμαρχοι θα αμείβονται χοντρά, έστω και αν έχουν περιορισμένα καθήκοντα.
Ο υπουργός θεωρεί πως αποτέλεσμα του «δούνε και λαβείν» (χωρίς να αναφέρεται σε αυτό) είναι το γεγονός ότι η Πάφος και ο Στρόβολος δεν συνενώνονται με άλλες τοπικές Aρχές παραμένοντας αυτόνομες οντότητες, παρά την ειλημμένη απόφαση να μην μείνει κανείς μόνος. Παράλληλα, καυτηριάζει το γεγονός ότι μικροί Δήμοι, κατόπιν αντιδράσεων τους, κατάφεραν να συνενωθούν με μικρό αριθμό κοινοτήτων. Για του λόγου το αληθές επικαλείται τους Δήμους Ιδαλίου, Στροβόλου, Ύψωνα, Κάτω Πολεμιδιών, Αθηένου, Αραδίππου, Παραλιμνίου, Αγίας Νάπας, Γεροσκήπου και Πέγειας.
Κατά τον υπουργό, οι ρυθμίσεις αυτές έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μη βιώσιμων Δήμων, αφού σε αρκετές περιπτώσεις δεν δημιουργείται η κρίσιμη πληθυσμιακή μάζα που απαιτείται, ούτε και τα οικονομικά οφέλη από τις συνενώσεις.
Ο υπουργός δακτυλοδείχνει επίσης τη Βουλή, η οποία κατά την ψήφιση του νομοσχεδίου επέφερε στα αρχικά νομοσχέδια επιπλέον τροπολογίες (κατόπιν προτάσεων νόμου που κατέθεσαν βουλευτές), με αποτέλεσμα τη διεύρυνση των Δήμων Πέγειας και Πόλεως Χρυσοχούς με μεγάλο αριθμό μικρών κοινοτήτων της περιοχής Ακάμα.
Παράλληλα ο κ. Ιωάννου θέτει και θέμα με τις αντιμισθίες των τοπικών αρχόντων.
Συγκεκριμένα παρέθεσε τα ακόλουθα στοιχεία:
– Η αντιμισθία που θα παραχωρείται σε συνολικά 93 Αντιδημάρχους θα κυμαίνεται από €717 μέχρι €2.987 τον μήνα, με ετήσιο κόστος €2.3 εκατ.
– Οι αρμοδιότητες των Αντιδημάρχων εξακολουθούν να αφορούν σαφώς περιορισμένα καθήκοντα, υπό την αίρεση της μεταβίβασης τέτοιων αρμοδιοτήτων μετά από απόφαση του Δημάρχου (ενδεχομένως και όχι) σε επίπεδο δημοτικού διαμερίσματος. Η συμπερίληψη πρόσθετων αρμοδιοτήτων θεωρήθηκε ότι θα δημιουργούσε σύγκρουση μεταξύ Δημάρχου και Αντιδημάρχων.
– Ο πολύ μεγάλος αριθμός Αντιδημάρχων σε κάποιους Δήμους δημιουργεί σημαντικές στρεβλώσεις.
Για παράδειγμα:
. Δήμος Πόλεως Χρυσοχούς: Δήμαρχος, 14 Αντιδήμαρχοι και 2 Δημοτικοί Σύμβουλοι.
. Δήμος Δυτικής Λεμεσού: Δήμαρχος, 9 Αντιδήμαρχοι και 11 Δημοτικοί Σύμβουλοι.
. Δήμος Ανατολικής Λεμεσού: Δήμαρχος, 9 Αντιδήμαρχοι και 16 Δημοτικοί Σύμβουλοι.
. Δήμος Ακάμα: Δήμαρχος, 7 Αντιδήμαρχοι και 9 Δημοτικοί Σύμβουλοι.
. Δήμος Λευκάρων: Δήμαρχος, 7 Αντιδήμαρχοι και 9 Δημοτικοί Σύμβουλοι.
. Δήμος Νότιας Λευκωσίας: Δήμαρχος, 6 Αντιδήμαρχοι και 14 Δημοτικοί Σύμβουλοι.
Όσον αφορά τους Επαρχιακούς Οργανισμούς Αυτοδιοίκησης ο υπουργός Εσωτερικών υποδεικνύει, πως σύμφωνα με την αρχική εισήγηση, ο πρόεδρος του ΕΟΑ δεν εκλεγόταν και, συνεπώς, δεν είχε εκτελεστική εξουσία, όπως ακριβώς συμβαίνει με τους πρόεδρους των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, όπου την εκτελεστική εξουσία την έχει πρωτίστως ο γενικός διευθυντής. Η Βουλή των Αντιπροσώπων, κατά τη συζήτηση των διαφόρων τροπολογιών, αποφάσισε κατά πλειοψηφία όπως ο πρόεδρος των ΕΟΑ εκλέγεται από τους εγγεγραμμένους ψηφοφόρους της οικείας Επαρχίας και έχει συνεπώς εκτελεστικές εξουσίες.
«Το θέμα ενδεχομένως να δημιουργήσει στρεβλώσεις και τριβές σε σχέση με τις αρμοδιότητες του προέδρου του ΕΟΑ και του γενικού διευθυντή», αναφέρει ο υπουργός Εσωτερικών.
Ο αχταρμάς ίσως δημιουργήσει προβλήματα
Όπως παρατηρεί ο κ. Ιωάννου, η συμπερίληψη πολλών ή/και ανόμοιων αρμοδιοτήτων σε επίπεδο Επαρχίας δημιουργεί πέντε μεγάλους και ενδεχομένων βραδυκίνητους Οργανισμούς. Η συμπερίληψη των Συμβουλίων Αποχετεύσεων των Κοινοτήτων, αλλά κι η ύδρευση των κοινοτήτων σε όλη την επικράτεια της Επαρχίας, θα επιφέρει αρχικά τουλάχιστον σημαντικά προβλήματα στον νέο Οργανισμό. Για τον σκοπό αυτό, αποφασίστηκε όπως τουλάχιστον οι 287 Κοινότητες, οι οποίες δεν εντάσσονται στους 20 Δήμους, συνεχίσουν να διαχειρίζονται τις υπηρεσίες υδατοπρομήθειας της Κοινότητάς τους για περίοδο ακόμη πέντε ετών (μέχρι το 2029).
Σύμφωνα πάντα με τον υπουργό, πρόωρη θεωρήθηκε, επίσης, η συμπερίληψη της αρμοδιότητας της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων στους ΕΟΑ. Για τον σκοπό αυτό, αποφασίστηκε μετά από συζήτηση στην Βουλή, όπως τροποποιηθεί ο υπό αναφορά νόμος και δοθεί περίοδος μέχρι τρία χρόνια για τη μεταφορά της αρμοδιότητας από το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων και τα υφιστάμενα Συμβούλια στους ΕΟΑ.
Όσον αφορά την έκδοση πολεοδομικών αδειών και αδειών οικοδομής, ο υπουργός σημειώνει, πως αποτέλεσε σημείο τριβής μεταξύ τόσο των πολιτικών κομμάτων, όσον και του Υπουργείου Εσωτερικών και της Ένωσης Δήμων Κύπρου. Η Ένωση Δήμων εξέφραζε διαχρονικά την έντονη αντίδρασή της στη μεταφορά της εν λόγω αρμοδιότητας στους ΕΟΑ. Εναλλακτικές επιλογές που είχαν κατατεθεί αφορούσαν την παραμονή των τεσσάρων Δήμων (Λευκωσίας, Λεμεσού, Λάρνακας και Πάφου) ως πολεοδομικές και οικοδομικές Αρχές και, παράλληλα, την ένταξη νέων Δήμων, οι οποίοι θα δημιουργούνταν μέσα από τις συνενώσεις και θα είχαν τη δυνατότητα (capacity) να εκδίδουν τέτοιες άδειες. Κάποιοι μικρότεροι Δήμοι θα παρέμεναν μόνο ως οικοδομικές Αρχές. Με την επιλογή αυτή, θα καλύπτονταν μόνο τα αστικά κέντρα και για τις κοινότητες που θα παρέμεναν εκτός συνενώσεων, η πολεοδομική Αρχή θα συνέχιζε να είναι το Τμήμα Πολεοδομίας και οικήσεως και η οικοδομική Αρχή η οικεία Επαρχιακή Διοίκηση. Η Βουλή των Αντιπροσώπων, με τη σύμφωνο γνώμη της τότε πολιτικής ηγεσίας, αποφάσισε τη μεταφορά του συνόλου της αδειοδότησης της ανάπτυξης στους πέντε ΕΟΑ.
Όπως υποδεικνύει ο υπουργός, το εγχείρημα αυτό έρχεται να προσθέσει μια σημαντική και πρωτόγνωρη αρμοδιότητα στους νέους Οργανισμούς, οι οποίοι από 1.7.2024 θα έχουν όλες τις προαναφερθείσες αρμοδιότητες.
Είναι γεγονός, συνεχίζει, ότι αναμένεται να υπάρξουν προβλήματα και προκλήσεις, αφενός λόγω του μεγάλου αριθμού εκκρεμουσών υποθέσεων που θα μεταφερθούν στους νέους Οργανισμούς (αυτή τη στιγμή είναι περί τις 20.000 υποθέσεις παγκύπρια), της έλλειψης επαρκούς και έμπειρου προσωπικού, των αποθηκευτικών χώρων (πέραν των 900.000 φακέλων), των κτηριακών εγκαταστάσεων, των υποδομών κ.α.
