Ένα δείγμα της αισθητικής που χαρακτήριζε τα πλουσιότερα στρώματα της κοινωνίας της Λεμεσού του 19ου αιώνα, είναι το αρχοντικό της Κρυσταλλίας Παυλίδη, το κτήριο στο οποίο ξέσπασε η φωτιά σήμερα το πρωί με αποτέλεσμα να υποστεί εκτεταμένες ζημιές.
Το αρχοντικό αποτελούσε ένα από τα πιο εντυπωσιακά κτήρια στο κέντρο της Λεμεσού και ιδιοκτήτης του ήταν ο μεγαλέμπορος Μ. Γαβριηλίδης (Χατζηγαβρίλης), ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους της Κύπρου εκείνη την εποχή. Σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής, είχε δηλώσει περιουσία που έφτανε τις 175.000 λίρες, με ετήσιο εισόδημα 11.000 λιρών, αν και υπήρχε η φήμη ότι αυτή ξεπερνούσε τις 300.000 λίρες.
Το 1922, το νεοκλασικό αρχοντικό δόθηκε ως προικώο στο μοναχοπαίδι του Χατζηγαβρίλη, Κρυσταλλία, μετά τον γάμο της με τον επιχειρηματία Παύλο Παυλίδη, στον οποίο ανήκε ένα εξίσου εντυπωσιακό αρχοντικό, λίγα μέτρα νοτιότερα.
Το σχέδιο της κατοικίας, η οποία περιβαλλόταν αρχικά από αυλή σε όλες τις πλευρές της, εκπονήθηκε από τον αρχιτέκτονα Κ. Τραχανά. Η περίφραξη και ο κήπος καταστράφηκαν εν μέρει γύρω στη δεκαετία του 1960, λόγω της διαπλάτυνσης της οδού Ιφιγενείας, έτσι η είσοδος του αρχοντικού βρίσκεται σήμερα ακριβώς πάνω στο πεζοδρόμιο.
Πέρα από τα εντυπωσιακά, αναγεννησιακά χαρακτηριστικά της αρχιτεκτονικής της, η κατοικία διαθέτει και μια ιδιότυπη, εναέρια σκάλα, που συνδέει το κυρίως κτίριο, με την ταράτσα των βοηθητικών χώρων στη δυτική πλευρά.
Κάποιοι από τους χώρους της – ομολογουμένως μεγάλης – κατοικίας είχαν αρχίσει να ενοικιάζονται ως γραφεία εταιρειών, ήδη από τα μέσα του 1930. Τελικά, το κτίριο ενοικιάστηκε εξολοκλήρου στον Δήμο Λεμεσού, στεγάζοντας αρκετές από τις υπηρεσίες του, μέχρι και το 2005. Σήμερα η αυλή του έχει μετατραπεί σε ένα από τα πιο δημοφιλή καλοκαιρινά στέκια της πόλης.
Πηγή πληροφοριών και εικόνων: Ιστορικό Αρχείο Λεμεσού (Τάσος Ανδρέου)
