Ο Ευαγόρας Βανέζης μάς ξεναγεί στην έκθεση «Key Change», που παρουσιάζεται στο ξενοδοχείο Minerva στις Πάνω Πλάτρες, και μας προσκαλεί να συναντήσουμε την τέχνη έξω από τα συμβατικά πλαίσια.
Το ξενοδοχείο Minerva στις Πάνω Πλάτρες πρόσφερε πριν από μερικά χρόνια διαμονή σε κόσμο που αναζητούσε ένα ήρεμο και ήσυχο περιβάλλον μέσα στη φύση. Ήταν μια μικρή μονάδα, στην οποία ο ιδιοκτήτης του Γιάννης Χριστοφίδης σε καλοσώριζε και σου δημιουργούσε την αίσθηση ότι φιλοξενείσαι στο σπίτι κάποιου φίλου στο βουνό. Οι συνδαιτημόνες απολάμβαναν το σπιτικό πρωινό υπό τους ήχους κλασικής μουσικής και έπειτα συνομιλούσαν γύρω από το τζάκι στο φιλικό καθιστικό. Για κάποια χρόνια το ξενοδοχείο ήταν σε αδράνεια. Αυτή την περίοδο, στο Minerva παρουσιάζεται το πρότζεκτ Key Change, στο οποίο τρεις σύγχρονοι καλλιτέχνες προτείνουν μία σειρά από γλυπτικές χειρονομίες-εγκαταστάσεις που ενεργοποιούν τον χώρο και τις αισθήσεις. Το κοινό καλείται να προσεγγίσει τις εγκαταστάσεις αυτές ως στοιχεία μιας δραματουργίας στην οποία κυριαρχεί μία ανεσταλμένη αίσθηση χρόνου. Άγνωστοι οι πρωταγωνιστές της ιστορίας, ωστόσο εμφανή παντού τα αποτυπώματα των δράσεών τους.
ΤΑ ΕΡΓΑ ΩΣ ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟΥ
«Η ιστορία, ή μάλλον ο χώρος του ξενοδοχείου και όλα τα ίχνη που μεταφέρει, γίνεται αναπόφευκτα το πλαίσιο δράσης και επικοινωνίας της έκθεσης. Με τη σειρά τους, τα έργα συνομιλούν με το πλαίσιο αυτό και εντάσσονται οργανικά στον προϋπάρχοντα χώρο, χωρίς καμία προσπάθεια επιτηδευμένης διασύνδεσης ή επιβολής συγκεκριμένου νοήματος. Τα έργα αποκτούν σχέση και γίνονται μέρος της ιστορίας του ξενοδοχείου», μας εξηγεί ο Ευαγόρας Βανέζης που επιμελήθηκε το πρότζεκτ.
«Το κάθε έργο επιτελεί μια διαφορετική εισήγηση της συσχέτισής μας με τον χώρο και τον χρόνο. Ο Peter Eramian παρουσιάζει μια εγκατάσταση που έχει ως θέμα την εμμονή του ύστερου καπιταλισμού με την παραγωγικότητα, την επιτήρηση και τη μετατροπή του χρόνου ξεκούρασης σε παραγωγικό. Το έργο ξεκινά με μια κριτική ως προς την νοηματοδότηση του γλυπτού «Ο Ποιητής» του Κώστα Βαρώτσου ως φιγούρα επιτήρησης, μετά τη μεταφορά του στην Πλατεία Ελευθέριας. Η Maria Spivak παρουσιάζει ένα κινητικό και ηχητικό γλυπτό, που δίνει έμφαση στην ακουστική δυναμική του χώρου και μας μεταφέρει σε έναν άλλο ρυθμό, μέσα από τον υπνωτικό ήχο του. Ο Φάνος Κυριάκου παρουσιάζει μια σειρά γλυπτών και έργων με φως τα οποία, το καθένα με τον δικό του τρόπο, ενεργοποιούν πολλές μνήμες και συνομιλούν με την ιστορία της γλυπτικής και τον τρόπου θέασής της. Το κάθε έργο βρίσκει τις δικές του συντεταγμένες διασύνδεσης με το Minerva και τον θεατή. Οι έννοιες της φιλοξενίας, της ξεκούρασης, του ύπνου, του τόπου και των υλικών ιδιοτήτων του, έχουν πρωταρχικό ρόλο».
Ποια είναι όμως η συμβολή του πρώην ιδιοκτήτη του ξενοδοχείου Γιάννη Χριστοφίδη στο πρότζεκτ; «Ο Γιάννης Χριστοφίδης, ο οποίος για πολλά χρόνια λειτουργούσε το Μινέρβα, αγκάλιασε το πρότζεκτ και μάλιστα προσφέρει και δυο ξεναγήσεις, στις οποίες αναφέρεται τόσο στην ιστορία του ξενοδοχείου και της οικογένειάς του, όσο και στη φύση που περιβάλλει το ξενοδοχείο. Το μοίρασμα αυτών των εμπειριών και γνώσεων μας βοηθά να κατανοήσουμε τις αλλαγές που οδήγησαν στην άνθηση των Πλατρών ως τουριστικό θέρετρο, αλλά και τις αλλαγές που επέφερε ο χρόνος στον τόπο αυτό. Τα βιβλία του “The Orchids of Cyprus” και “Illustrated Flora of Cyprus” μας έδωσαν και το έναυσμα για τη δημιουργία μιας βιβλιοθήκης σε συνεργασία με το βιβλιοπωλείο Moufflon στη Λευκωσία, το οποίο φιλοξενείται στην έκθεση», σημειώνει ο επιμελητής.
«Στόχος της επιμελητικής πρότασης», εξηγεί ο Ευαγόρας Βανέζης, «είναι η δημιουργία μιας ιδιαίτερης δραματουργίας, με τρόπο που θέτει τον επισκέπτη και την επισκέπτρια σε πρωταγωνιστικό ρόλο και επιτρέπει την ενεργοποίηση όλων των αισθήσεων, την αλλαγή του εσωτερικού ρυθμού, και την συνεχώς εναλλασσόμενη εμπειρία τους μπροστά στη περίεργη αίσθηση του μετέωρου που μεταδίδει ο χώρος. Αυτό αφορά τη “συμβίωση” του αδρανούς ξενοδοχείου με τον χρόνο της έκθεσης. Γενικότερα, με αφορούν οι έννοιες της επιτέλεσης και της μετάφρασης ως πρακτικές συσχέτισης με κάτι που υπάρχει ήδη, αφού υποδηλώνουν ότι κάθε ερμηνεία αναφέρεται τόσο στο αρχικό αντικείμενο όσο και σε συνθήκες έξω από αυτό. Οι διαδικασίες αυτές είναι άμεσα συνυφασμένες με την επιμελητική πρακτική μου και προκαλούν και ένα ηθικό χρέος, αφού προϋποθέτουν την εξάσκηση φροντίδας και προσοχής».
Ο τίτλος της έκθεσης «Key Change» είναι δανεισμένος από τη μουσική σημειογραφία. «Μια “αλλαγή κλειδιού” (key change) σημαδεύει τόσο τη μεταφορά της σύνθεσης σε άλλη κλίμακα (για νέα ηχογράφηση και για ζωντανή περφόρμανς), καθώς και τη διαφοροποίηση δομικών στοιχείων εντός της ίδιας της σύνθεσης. Μέσα από αυτό τον εννοιολογικό δανεισμό, η “Αλλαγή-Κλειδί” επικεντρώνεται στη δυναμική της μεταφοράς από έναν τρόπο συσχετισμού μας με τον περιβάλλοντα χώρο σε άλλον. Η αλλαγή κλειδιού αφορά την εξερεύνηση και την ανάδειξη νέων κλιμάκων και οικονομιών συσχετισμού με ένα “τώρα” που διαμεσολαβείται μέσω της μνήμης και της επιθυμίας, και που ταυτόχρονα προτάσσει τη δυναμική των πραγμάτων να αλλάζουν και να παίρνουν διάφορες μορφές».
ΤΕΧΝΗ ΕΞΩ ΑΠΟ ΜΟΥΣΕΙΑ ΚΑΙ ΓΚΑΛΕΡΙ
Το πρότζεκτ οργανώνεται στο πλαίσιο της δράσης Safely Held του οργανισμού Pylon Art & Culture που έχει τη βάση του στη Λεμεσό. Ρωτούμε τον επιμελητή αν στόχος της διοργάνωσης είναι να προσελκύσει και ένα ευρύτερο κοινό έξω από τα κέντρα των πόλεων. «Χαιρόμαστε ιδιαίτερα που βλέπουμε συνέχεια στην έκθεση κόσμο από τις γύρω περιοχές, που παρακινήθηκε από περιέργεια και από την ανάγκη του να βιώσει κάτι διαφορετικό. Επίσης, η διεύρυνση του κοινού έχει να κάνει και με τη δυνατότητα που του δίνεται να συναντήσει τέχνη σε μη συμβατικά περιβάλλοντα, δηλαδή εκτός μουσείου ή γκαλερί. Γενικότερα, ο στόχος του Pylon Art & Culture είναι να προτείνει τρόπους που αναδεικνύουν το επίκαιρο της σύγχρονης τέχνης, και μέσα από το Safely Held δίνεται έμφαση σε μια ευρύτερη συζήτηση που αφορά το πώς αντιλαμβανόμαστε τις δομές μέσα στις οποίες ζούμε».
Σ’ ό,τι αφορά την πολιτιστική αποκέντρωση στον τομέα της τέχνης και τον ρόλο του υφυπουργείου Πολιτισμού, ο Ευαγόρας Βανέζης διαπιστώνει μια μεγάλη δραστηριοποίηση των τεχνών εκτός αστικών κέντρων. Κατά την άποψή του, «το υφυπουργείο πρέπει να συνεχίσει να επενδύει σε πιο πειραματικά και ερευνητικά μοντέλα παραγωγής τέχνης. Δηλαδή, η πολιτιστική αποκέντρωση πρέπει να ιδωθεί σε ένα ευρύτερο πλαίσιο που δεν αφορά μόνο την κατανάλωση ή τη θέαση της τέχνης. Επίσης, η διεπιστημονικότητα και η ανταλλαγή μεταξύ των τεχνών είναι το κλειδί που μπορεί να μας βοηθήσει να αναζωογονήσουμε τη σχέση μας με τον τόπο».
Πάνω Πλάτρες, Ξενοδοχείο Minerva. Έκθεση με τίτλο «Key Change»: Τρεις σύγχρονοι καλλιτέχνες, οι Φάνος Κυριάκου, Πήτερ Εραμιάν και Maria Spivak, προτείνουν μια σειρά από γλυπτά που «ενεργοποιούν» το ξενοδοχείο. Μέχρι 10/9.
Ελεύθερα 20.8.2023
