Μεγάλος αριθμός κτημάτων ακόμα παραμένουν περίκλειστα εφόσον δεν εφάπτονται δημόσιου δρόμου ή στερούνται της αναγκαίας διόδου. Εναπόκειται λοιπόν στον ιδιοκτήτη τους να υποβάλει σχετική αίτηση στο αρμόδιο Επαρχιακό Κτηματολογικό Γραφείο, για την εξασφάλιση διόδου, ώστε να μπορέσει να προβεί μεταξύ άλλων σε οικοδομική ή άλλη αξιοποίηση τους.
Με την υποβολή της σχετικής αίτησης, ο Διευθυντής του Κτηματολογίου ασκεί τις εξουσίες που του παρέχουν οι πρόνοιες του άρθρου 11Α του περί Ακίνητης Ιδιοκτησίας Νόμου, Κεφ.224 και οι σχετικοί κανονισμοί που στην προκειμένη περίπτωση είναι αυτοί που αφορούν την παροχή διόδου, Κανονισμοί του 1967.
Ο ιδιοκτήτης του περίκλειστου ακινήτου με την αίτησή του απαιτεί από τον ιδιοκτήτη οποιουδήποτε παρακείμενου ακινήτου την παραχώρηση διόδου διά μέσου της περιουσίας του. Η παραχώρηση δικαιώματος διόδου διά μέσου περιουσίας τρίτου εξυπηρετεί το δημόσιο συμφέρον, αφού μέσω της διαδικασίας που προβλέπεται επιτρέπει τη γεωργική, οικιστική, τουριστική και οποιαδήποτε άλλη αξιοποίηση περίκλειστου ακινήτου, η οποία χωρίς αυτή δεν θα ήταν δυνατή και θα εξαρτιόταν από την ελεύθερη βούληση του ιδιοκτήτη του παρακείμενου κτήματος.
Επιτόπια εξέταση από το Κτηματολόγιο
Πριν από την παραχώρηση του δικαιώματος διόδου προηγείται επιτόπια εξέταση από τον αρμόδιο κτηματολογικό λειτουργό, στην παρουσία των ενδιαφερομένων μερών, οι οποίοι έχουν δικαίωμα να εκφράσουν απόψεις για την επιλογή της διόδου.
Το κτήμα μέσα από το οποίο θα περάσει η δίοδος ονομάζεται «δουλεύον» και το περίκλειστο προς όφελος του οποίου θα παραχωρηθεί καλείται «δεσπόζον» κτήμα. Η δίοδος που τελικά θα επιλεγεί πρέπει να είναι η πλέον κατάλληλη και να είναι όσο το δυνατό ευθεία, ομαλή και εύχρηστη και να προκαλεί τη μικρότερη δυνατή ζημιά, οχληρία και ταλαιπωρία στο δουλεύον κτήμα.
Απόφαση Διευθυντή Κτηματολογίου
Συνεπώς, η απόφαση του Διευθυντή, ιδιαίτερα δε λόγω της ειδικότητας του, θα πρέπει να είναι το αποτέλεσμα μιας ενδελεχούς έρευνας, σύμφωνα με τον νόμο και τους κανονισμούς, που να λαμβάνει υπόψη την επιτόπου κατάσταση, καθώς επίσης να αξιολογούνται όλες οι υπάρχουσες πιθανές λύσεις, ώστε να επιλέγεται η πλέον κατάλληλη και πρόσφορη δίοδος.
Στη βάση αυτή, καθορίζει την κατεύθυνση της διόδου, την έκταση του προς χρήση δικαιώματος του αποκτώντος μέρους και την καταβλητέα από αυτόν αποζημίωση και στη συνέχεια γνωστοποιεί την απόφασή του προς κάθε επηρεαζόμενο πρόσωπο.
Η απόφαση του Διευθυντή πρέπει να είναι επαρκώς αιτιολογημένη, ώστε να μη δημιουργείται αμφιβολία για τους λόγους στους οποίους αυτή θεμελιώνεται. Ο Διευθυντής σ’ αυτές τις περιπτώσεις ενεργεί ως διαιτητής και η λειτουργία του είναι οιονεί δικαστική.
Σύμφωνα με το άρθρο 80 του Κεφ.224, κάθε πρόσωπο που διαφωνεί με την απόφαση του Διευθυντή μπορεί να την εφεσιβάλει μέσα σε 30 ημέρες από τη ημέρα που κοινοποιείται σ’ αυτόν η απόφαση. Η ημερομηνία ταχυδρόμησης της επιστολής θεωρείται σαν η ημερομηνία κοινοποίησης της απόφασης στο ενδιαφερόμενο πρόσωπο.
Στην έφεση ο Διευθυντής δεν προστίθεται σαν διάδικος εκτός εάν δοθεί άδεια από το Δικαστήριο. Επανειλημμένα αναγνωρίστηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο ότι παρέχεται εξουσία στο Επαρχιακό Δικαστήριο για την αναθεώρηση της απόφασης του Διευθυντή και συνάμα ευχέρεια έκδοσης οποιασδήποτε απόφασης κρίνεται δίκαιη.
*Δικηγόρος στη Λάρνακα
