Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους για την ανάπτυξη που παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια ο τομέας των επενδυτικών ταμείων στην Κύπρο. Από 13 εγγεγραμμένα ταμεία το 2014, σήμερα έχουμε ξεπεράσει τα 200 με το υπό διαχείριση ενεργητικό τους να ανέρχεται στα 7,7 δισ. ευρώ. Ωστόσο, το όλο εγχείρημα είναι ακόμα σε αρχικό στάδιο με πολλές προοπτικές βελτίωσης και σύμφωνα με το νέο πρόεδρο του Cyprus Investment Funds Association (CIFA), Ανδρέα Γιασεμίδη, είναι ουτοπικό σ’ αυτό το στάδιο να θεωρούμε πως μπορεί να προσελκύσουμε, στην Κύπρο, funds που διαχειρίζονται δισεκατομμύρια. Ωστόσο, ο στόχος για προσέλκυση μικρότερων ταμείων με ενεργητικό 100-300 εκατ. ευρώ είναι κάτι περισσότερο από εφικτός. 

Βλέπουμε πως ο τομέας των επενδυτικών ταμείων αναπτύσσεται διαρκώς. Γιατί όμως αργήσαμε τόσο πολύ να αναπτύξουμε αυτόν τον τομέα;

Τα επενδυτικά ταμεία υπήρχαν ως επιλογή στην Κύπρο από το 1999 με τον τομέα των επαγγελματικών υπηρεσιών να προσηλώνεται σε άλλες μορφές εταιρικών σχημάτων.  Τα τελευταία χρόνια ο κλάδος των επαγγελματικών υπηρεσιών αναδιαρθρώθηκε, νέες νομοθεσίες που αφορούν το ρυθμιστικό πλαίσιο του τομέα υιοθετήθηκαν, ενώ πλέον οι εταιρείες διεθνών συμφερόντων δημιουργούν βάση (substance) στην Κύπρο.
Για τα επενδυτικά ταμεία, καθοριστικό σημείο ήταν το 2014 όταν προσελήφθη μεγάλος νομικός οίκος του εξωτερικού με εντολή να συγκρίνει τη νομοθεσία που είχαμε τότε για τα επενδυτικά ταμεία με τις αντίστοιχες σε Μάλτα, Ιρλανδία και Λουξεμβούργο με στόχο τη θέσπιση ενός σύγχρονου, ευέλικτου και ανταγωνιστικού νομοθετικού πλαισίου ικανού να θέσει την Κύπρο ψηλά στη λίστα των ελκυστικών επενδυτικών προορισμών. Αφού πραγματοποίησε τη συγκεκριμένη μελέτη, ο οίκος ήρθε με πολλές εισηγήσεις, εκ των οποίων το 95% υιοθετήθηκε. Η μελέτη κατέληγε στο συμπέρασμα πως έπρεπε να γίνει πιο ευέλικτο το νομοθετικό πλαίσιο χωρίς όμως σε καμία περίπτωση να διακυβεύεται η  προστασία των επενδυτών. Έτσι, από το 2014 έχουμε ένα νέο πλαίσιο που διέπει την οργάνωση και λειτουργία των επενδυτικών ταμείων, πιο εκσυγχρονισμένο, ευέλικτο και ελκυστικό τόσο για τα ίδια τα ταμεία όσο και για τους διαχειριστές αυτών ώστε να επιλέγουν ως βάση τους την Κύπρο. Προκειμένου ένα μοντέλο να μπορέσει να λειτουργήσει σωστά και αποτελεσματικά απαιτείται συντονισμός και προσπάθεια όλων των εμπλεκόμενων μερών τόσο του ιδιωτικού όσο και του δημόσιου τομέα. Σ’ αυτό το πλαίσιο, δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση από την κυβέρνηση στο να στελεχωθεί σωστά η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου που αποτελεί την εποπτευόμενη αρχή ούτως ώστε να μειωθεί ο χρόνος ελέγχου των αιτήσεων, ενώ παράλληλα παραχωρήθηκαν και φορολογικά κίνητρα στους διαχειριστές ταμείων για να δημιουργήσουν τη βάση τους στην Κύπρο. Για παράδειγμα, μειώθηκε η φορολογία για τους διαχειριστές που οι μέτοχοί τους είναι μη Κύπριοι, από 12,5% σε 8%. Επίσης, δεν επιβάλλεται ΦΠΑ στα διαχειριστικά έξοδα. Με αυτά τα εργαλεία ξεκινήσαμε την προώθηση από το 2014-2015 και έκτοτε συνεχίζουμε με συντονισμένες δράσεις προς την κατεύθυνση αυτή. Εξού και βλέπουμε πλέον τα αποτελέσματα αυτής της προσπάθειας. 
 

Ο στόχος μας πρέπει να είναι η προσέλκυση ταμείων ή διαχειριστών ταμείων;

Η πιο ρεαλιστική προσέγγιση είναι η προσέλκυση διαχειριστών υπό την έννοια ότι η σύσταση και λειτουργία τους βασίζεται σε ευρωπαϊκή οδηγία και επειδή το κόστος μίας πανομοιότυπης δομής, για παράδειγμα στο Λουξεμβούργο, είναι πολύ υψηλότερο. Από την άλλη όμως, μπορούμε να προσελκύσουμε και επενδυτικά ταμεία.  Πρέπει όμως να είμαστε ρεαλιστές. Δεν είναι εύκολο, τουλάχιστον στην παρούσα φάση,  να προσελκύσουμε τα μεγάλα επενδυτικά ταμεία που διαχειρίζονται δισεκατομμύρια. Μπορούμε όμως να προσελκύσουμε ταμεία μικρομεσαίου μεγέθους για τα οποία το κόστος είναι πολύ σημαντικός παράγοντας. Και όπως προανέφερα, στην Κύπρο το κόστος σύστασης και λειτουργίας των επενδυτικών ταμείων και των διαχειριστών αυτών είναι χαμηλό συγκριτικά με άλλες χώρες που προσφέρουν παρόμοιες υπηρεσίες. Αρχικός στόχος λοιπόν, είναι οι διαχειριστές με τα ταμεία μικρομεσαίου μεγέθους, δηλαδή με ενεργητικό 100-300 εκατ. ευρώ για τα οποία ο παράγοντας κόστος λειτουργίας είναι καθοριστικότατο και σιγά σιγά με στρατηγική και σταθερά βήματα να στοχεύσουμε ακόμα ψηλότερα. Είναι ουτοπικό σήμερα να στοχεύουμε σε προσέλκυση επενδυτικών ταμείων του εύρους των 1-2 δισ. ευρώ, όταν Λουξεμβούργο και Ιρλανδία εξυπηρετούν αυτά τα μεγάλα ταμεία εδώ και χρόνια έχοντας δημιουργήσει και τις απαραίτητες δομές που χρειάζονται για την ικανοποίηση των αναγκών τους. 

Υπάρχει δεξαμενή

Στοχεύοντας σ’ αυτά τα μικρότερα funds, υπάρχει δεξαμενή από την οποία μπορούμε να αντλήσουμε το μερίδιο που μας αναλογεί από τη διεθνή αγορά;

Ενδεικτικά να αναφέρω πως το 63% των ταμείων στις ΗΠΑ, όπου υπάρχουν στατιστικά στοιχεία, είναι μεγέθους κάτω των 300 εκατ. ευρώ. Τα πολύ μεγάλα ταμεία είναι μετρημένα. Ο μεγαλύτερος όγκος των ταμείων είναι του μεγέθους που θέλουμε σαν χώρα να προσελκύσουμε. Επιπρόσθετα, αξίζει να αναφέρουμε ότι σήμερα το 60% των έργων διεθνώς χρηματοδοτείται από επενδυτικά ταμεία. Με αυτά τα δεδομένα, θεωρώ πως οι προοπτικές για την Κύπρο είναι μεγάλες, νοουμένου όμως ότι βρισκόμαστε πάντα εναρμονισμένοι με τις διεθνείς τάσεις, αναγνωρίζουμε τις ανάγκες που προκύπτουν και προσαρμοζόμαστε ανάλογα,  εκσυγχρονίζουμε διαρκώς τις σχετικές νομοθεσίες -αφού πρόκειται για ένα μη στατικό και  δυναμικό τομέα- και μειώνουμε τη γραφειοκρατία. Είναι χαρακτηριστικό πως ο χρόνος εγγραφής και σύστασης ενός επενδυτικού ταμείου είναι από τους κύριους παράγοντες που λαμβάνονται υπόψη για τέτοιου είδους στρατηγικές αποφάσεις. Σ’ αυτό το πλαίσιο θα ήθελα να σημειώσω ότι η μείωση της γραφειοκρατίας και η απλούστευση των διαδικασιών θα είναι ανάμεσα στις προτεραιότητές μου ως πρόεδρος του CIFA. 
 

Από τα επενδυτικά ταμεία όμως, που θα εγγραφούν στην Κύπρο, δημιουργείται το λεγόμενο substance, θα έχουν υπόσταση στη χώρα; Ή απλώς θα εγγράφονται Κύπρο και μετά δεν θα έχουν καμία σχέση με το νησί όπως γινόταν παλαιότερα με κάποιες από τις holding εταιρείες;

Όπως ανέφερα και πριν ο τομέας των υπηρεσιών αναδιαρθρώθηκε και πολλές εταιρείες που δεν είχαν βάση την Κύπρο είτε έχουν κλείσει είτε έχουν μετακινηθεί σε άλλες χώρες. Η Κεφαλαιαγορά έχει θέσει αυστηρές παραμέτρους για να εγκρίνει την εγγραφή ταμείων στην Κύπρο. Και το θέμα του substance είναι από τα σημαντικότερα κριτήρια δεδομένης και της τάσης που διαμορφώνεται διεθνώς όσον αφορά το συγκεκριμένο θέμα. Για παράδειγμα, ένα ταμείο που είναι εσωτερικά διαχειριζόμενο,  θα πρέπει να έχει κατ’ ελάχιστο 2-3 άτομα πλήρους απασχόλησης στην Κύπρο, τα οποία θα περάσουν τον λεγόμενο «fit and proper» έλεγχο της Επιτροπής και θα πρέπει να αποδείξουν πως έχουν τεχνογνωσία και σχετική εμπειρία στον τομέα στον οποίο επενδύει το ταμείο για το οποίο θα εργάζονται. Άρα αυτό δημιουργεί νέες επαγγελματικές θέσεις εργασίας στη χώρα όπως διαχειριστές κινδύνων, λειτουργούς συμμόρφωσης και ούτω καθ’ εξής. Επίσης, οι πάροχοι υπηρεσιών βρίσκονται στην Κύπρο κάτι που ενισχύει ακόμη περισσότερο το θέμα του substance, όπως για παράδειγμα o Fund Administrator, o θεματοφύλακας και ούτω καθεξής.
Ακόμα λοιπόν κι αν οι επενδύσεις αυτών των ταμείων δεν κατευθύνονται στην κυπριακή οικονομία, δημιουργούνται έσοδα για το κράτος μέσω φόρων, για την Κεφαλαιαγορά μέσω τελών και αδειών αλλά και για την οικονομία, αφού προσελκύονται άτομα υψηλής εισοδηματικής στάθμης, οι οποίοι γίνονται και φορολογικοί κάτοικοι Κύπρου ενώ ενισχύεται και ο τομέας παροχής υπηρεσιών. Δεν θέλουμε λοιπόν, να καταλήξουμε να έχουμε holding εταιρείες που μεταμορφώθηκαν σε επενδυτικά ταμεία. Γι’ αυτό και είμαστε υπέρμαχοι της ορθής εποπτείας των επενδυτικών ταμείων και της πλήρους διαφάνειας, ώστε η παρουσία και υπόστασή τους να είναι πραγματική. 

Όσον αφορά τους διαχειριστές ταμείων, καταφέραμε και προσελκύσαμε κάποιους στην Κύπρο; 

Η όλη προσπάθεια απέφερε καρπούς ώστε να έρθουν ορισμένοι fund managers κυρίως από την Ασία, τη Μέση Ανατολή αλλά και από τη Βρετανία λόγω Brexit. Τα φορολογικά κίνητρα που δόθηκαν είναι σχετικά πρόσφατα και χρειάζεται χρόνος αλλά και συνεχής προώθηση της Κύπρου στο εξωτερικό για να γίνουν γνωστά. Την ίδια ώρα όμως, επειδή είναι πολύ εξειδικευμένος κλάδος με συνεχείς αλλαγές και εξελίξεις, οι επαγγελματίες  που καταπιάνονται με το θέμα θα πρέπει να είναι πλήρως ενήμεροι για όλες τις σημαντικές εξελίξεις. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως ο ανταγωνισμός έχει χρόνια εμπειρίας και πρέπει να είμαστε έτοιμοι να τους ξεπεράσουμε. Θέλω να πιστεύω όμως πως με σκληρή δουλειά θα κατορθώσουμε να προσελκύσουμε κι άλλους διαχειριστές ταμείων, κάτι που θα συμβάλει και στην ενίσχυση της εικόνας της Κύπρου ως προορισμός για τα επενδυτικά ταμεία. 

Αναφερθήκατε στο Brexit, όντως λειτούργησε υποβοηθητικά για τον τομέα των επενδυτικών ταμείων; 

Σίγουρα υπάρχουν περιθώρια να προσελκύσουμε κι άλλους διαχειριστές από τη Μεγάλη Βρετανία οι οποίοι ακόμα ίσως να περιμένουν να δουν πώς θα καταλήξει το όλο θέμα. Είναι γεγονός ότι έχουν έρθει ήδη κάποιοι διαχειριστές που βοηθούν να δημιουργήσουμε ένα καλό όνομα στη Βρετανία. Επαναλαμβάνω όμως πως δεν έχουμε ακόμη προσελκύσει τους διαχειριστές ταμείων που διαχειρίζονται δισεκατομμύρια, οι οποίοι επιλέγουν κατά κύριο λόγο την Ιρλανδία, λόγω εγγύτητας, και το Λουξεμβούργο. Πρωταρχικός μας στόχος είναι η προσέλκυση διαχειριστών ταμείων του μεγέθους που αναφέραμε προηγουμένως και σίγουρα έχουμε τις δυνατότητες και τα εχέγγυα για να προσελκύσουμε ακόμη περισσότερους. 

Έχουμε πιθανότητα για κάθοδο μεγάλης διεθνούς τράπεζας που θα προσφέρει custodian υπηρεσίες στην Κύπρο;

Στο παρόν στάδιο υπάρχει μόνο μια διεθνής ελβετική τράπεζα με υψηλή πιστοληπτική διαβάθμιση, η οποία προσφέρει υπηρεσίες  Θεματοφυλακής στην Κύπρο. Σίγουρα η κάθοδος επιπρόσθετων διεθνών τραπεζικών Οργανισμών θα ενισχύσει σημαντικά το τοπίο και θα δώσει ακόμη περισσότερη ώθηση στον τομέα. Συνεχίζονται οι προσπάθειες προς αυτήν την κατεύθυνση και είναι θετικό το γεγονός ότι μεγαλώνει ο τομέας των επενδυτικών ταμείων και όσο μεγαλύτερος γίνεται, τόσο περισσότερο ελκυστική και οικονομικά συμφέρουσα γίνεται και η Κύπρος για τράπεζες-κολοσσούς. Tα επενδυτικά ταμεία επειδή θεωρούνται καλά εποπτευόμενος τομέας, μπορούν ευκολότερα να προσελκύσουν το ενδιαφέρον μεγάλων τραπεζών. Αξίζει επίσης να αναφέρω πως το 2014 όταν έγινε η νέα νομοθεσία λήφθηκε υπόψη και η ανησυχία για τα ταμεία που το μέγεθός τους είναι κάτω από τα όρια που θέτουν οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί. Γι’ αυτές τις περιπτώσεις, ο θεματοφύλακας δεν χρειάζεται να έχει τη βάση του στην Κύπρο κι έτσι το ρίσκο μένει εκτός χώρας. Από την άλλη, ο θόρυβος και το αρνητικό κλίμα που επικρατεί αυτήν τη στιγμή γύρω από την Κύπρο με αφορμή το πρόγραμμα πολιτογραφήσεων, δεν υποβοηθούν την όλη προσπάθεια. Θέλουμε να πιστεύουμε πως σύντομα αυτό το αρνητικό κλίμα θα ανατραπεί και θα επιτρέψει στη χώρα να αξιοποιήσει στο έπακρο τις δυνατότητές της.  

Υπάρχει ο κίνδυνος, όπως είχαμε στην αρχή οφέλη από τις holding εταιρείες αλλά μετά οι επιπτώσεις στη φήμη της χώρας ήταν τεράστιες, να έχουμε κάτι αντίστοιχο από τον τομέα των επενδυτικών ταμείων; 

Υπάρχει μια ειδοποιός διαφορά με τις Holding εταιρίες η οποία πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη. Ο τομέας των funds είναι ελεγχόμενος και εποπτευόμενος σε αντίθεση με τις holding εταιρείες, με διαφανείς διαδικασίες και ελέγχους. Ελέγχεται τόσο το ίδιο το ταμείο και οι πολιτικές και οι διαδικασίες που ακολουθεί όσο και τα άτομα που το διαχειρίζονται. Άρα, αυτό από μόνο του είναι μία σημαντική δικλείδα ασφαλείας. Επίσης, σχεδόν όλοι οι εμπλεκόμενοι με τον τομέα ελέγχονται και υπόκεινται σε επαγγελματική καταχώριση: ο θεματοφύλακας, ο διαχειριστής, ο εξωτερικός ελεγκτής, ο εσωτερικός ελεγκτής, ο λειτουργός διαχείρισης κινδύνων κ.α. Ευελπιστούμε πως σύντομα το ίδιο θα ισχύσει και για τους fund administrators με την έγκριση του σχετικού νομοσχεδίου που βρίσκεται υπό εξέταση. Όλα αυτά σε συνδυασμό με τους αυστηρούς κανονισμούς για την προστασία των επενδυτών , περιορίζουν τις πιθανότητες να παρουσιαστούν ατασθαλίες και κακοδιαχείριση. Βλέποντας τα διεθνή δεδομένα, τα περισσότερα ζητήματα που προκύπτουν σε σχέση με τα επενδυτικά ταμεία αφορούν κατά κύριο λόγο λάθος υπολογισμούς στα υπό διαχείριση περιουσιακά στοιχεία  και διοικητικά κενά και λιγότερο περιπτώσεις απάτης και οικονομικών ατασθαλιών. 

Σε πιο στάδιο είναι το νομοσχέδιο για το fund administration; 

Αυτήν τη στιγμή είναι ενώπιον της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και σύντομα θα βρεθεί προς δημόσια διαβούλευση. Με τη θέσπιση του συγκεκριμένου νόμου  θα μεταφέρουμε και στο εξωτερικό το μήνυμα πως πλέον διαθέτουμε ένα πλήρες και εύρωστο νομοθετικό πλαίσιο γύρω από τον τομέα των επενδυτικών ταμείων, το οποίο περιορίζει τους όποιους κινδύνους. Είναι κι αυτή μία από τις προτεραιότητες του νέου συμβουλίου του CIFA. Επιπρόσθετα, επιδιώκουμε να θεσπιστεί όσον το δυνατό συντομότερα και η νομοθεσία που αφορά τους mini-managers (διαχειριστές κάτω των ορίων της Ευρωπαϊκής Οδηγίας) η οποία βρίσκεται ενώπιον της βουλής, έτσι ώστε να δοθούν περισσότερες επιλογές για τους διαχειριστές επενδυτικών ταμείων να δημιουργήσουν ή να μεταφέρουν τη βάση τους στην Κύπρο.

Τι θα μπορούσε να αποτελέσει ένα καθοριστικό παράγοντα που θα άλλαζε δραματικά προς το καλύτερο τα σημερινά δεδομένα; 

Η κάθοδος μίας διεθνούς τράπεζας σίγουρα θα ήταν καθοριστικός παράγοντας και για τον τομέα των επενδυτικών ταμείων, αφού θα αποτελούσε ψήφο εμπιστοσύνης τόσο για τον τομέα όσο και για την κυπριακή οικονομία γενικότερα. Ταυτόχρονα, μία καλή αξιολόγηση από τη Moneyval ή έστω μία μη αρνητική αξιολόγηση θα ήταν ιδιαίτερα υποβοηθητικός παράγοντας στην προσπάθεια που καταβάλλουμε όλοι οι κλάδοι της οικονομίας και ειδικά ο τομέας των υπηρεσιών στο να αντιστραφεί το αρνητικό κλίμα γύρω από τη χώρα για το εν λόγω θέμα. Αν η εικόνα για την Κύπρο και τα συμπεράσματα είναι αρνητικά σίγουρα δυσχεραίνεται και η προσπάθεια όλων όσων ασχολούμαστε με την προώθηση της Κύπρου στο εξωτερικό. Τέλος, όπως αναφέραμε και προηγουμένως, όσοι περισσότεροι διαχειριστές ταμείων επιλέγουν την Κύπρο, τόσο περισσότερο γνωστή θα γίνεται η χώρα ως προορισμός για επενδυτικά ταμεία. 

Έχοντας πει όλα αυτά, συνοπτικά ποιοι είναι οι στόχοι που έχετε θέσει ως νέος πρόεδρος του CIFA;

Η ανάληψη της προεδρίας του CIFA με τιμά ιδιαίτερα και παράλληλα συνοδεύεται από ένα ιδιαίτερο αίσθημα ευθύνης και καθήκοντος να συνεχίσω το εξαίρετο έργο του προκατόχου μου Άγγελου Γρηγοριάδη.  Σαν CIFA, έχουμε ξεκάθαρους στόχους για το τι θέλουμε να πετύχουμε και είμαστε αποφασισμένοι με σκληρή δουλειά και συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους, να πετύχουμε τον στρατηγικό μας στόχο που δεν είναι άλλος από το να καταστεί η Κύπρος προορισμός προσέλκυσης επενδυτικών ταμείων αλλά και διαχειριστών.  Πέραν των όσων αναφέραμε, ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στη γενικότερη προώθηση της Κύπρου μέσα από οργανωμένη συμμετοχή σε τοπικά και διεθνή φόρουμ. Ναυαρχίδα είναι το Annual Funds Summit που πραγματοποιεί ο CIFA τα τελευταία χρόνια, με ιδιαίτερη επιτυχία. Περαιτέρω, αν και η συνεργασία με την εποπτική Αρχή -την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς- είναι αγαστή, θα επιδιώξουμε να ενισχυθεί ακόμα περισσότερο, όπως για παράδειγμα μέσω της συμμετοχής στελεχών της σε διάφορες υποεπιτροπές του Συνδέσμου για ανταλλαγή απόψεων. Όσον αφορά τον ίδιο τον CIFA, επιδίωξη μας είναι να γίνουν οι αναγκαίες εσωτερικές αλλαγές, ώστε να λειτουργεί με τον βέλτιστο και πλέον σύγχρονο τρόπο. Τέλος, επειδή τα μέλη μας είναι ο καθρέφτης της χώρας στο εξωτερικό, θα δώσουμε ιδιαίτερη έμφαση σε θέματα εκπαίδευσης και ενημέρωσής τους, ώστε να εκπροσωπούν επάξια τη χώρα μας στα διεθνή φόρα. 
Ολοκληρώνοντας, θα ήθελα να τονίσω ότι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο πολυσύνθετος και δυναμικός τομέας των επενδυτικών ταμείων μόνο συλλογικά μπορούν να αντιμετωπιστούν, με την ενεργό συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων και δρώντων. Πρώτιστη προϋπόθεση περαιτέρω ανάπτυξης είναι η συλλογική δουλειά η τεχνογνωσία και το όραμα, για αυτό και προσδοκώ στην αγαστή συνεργασία όλων των επαγγελματιών του κλάδου αλλά και του δημόσιου τομέα προκειμένου το όραμά μας να γίνει πράξη. 

Από την έκδοση του Forbes Δεκεμβρίου