Στις 20 Σεπτεμβρίου, ένα κινεζικό πλοίο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων πρόκειται να αποπλεύσει από το Τσινγκτάο με προορισμό ευρωπαϊκά λιμάνια, μέσω της ρωσικής Αρκτικής Θάλασσα.
Το πλοίο με την ονομασία Istanbul Bridge έχει χωρητικότητα 4.890 τυπικών εμπορευματοκιβωτίων.
«Αν και το σκάφος αυτό είναι μικρό με τα σημερινά πρότυπα για τα κανάλια του Σουέζ και του Παναμά, είναι ένα σημαντικό μέγεθος ενόψει της λειτουργίας της κινεζικής υπηρεσίας της Αρκτικής», μετέδωσε η ιστοσελίδα High North News.
Η κινεζική ναυτιλιακή εταιρεία Haijie Shipping ανακοίνωσε ότι εγκαινιάζει τον Σεπτέμβριο την υπηρεσία Arctic Express Κίνας-Ευρώπης.
Πρόκειται για μια θαλάσσια διαδρομή που θα συνδέει μέσω της Αρκτικής το λιμάνι Νίγκμπο -Σουσάν στην Κίνα με ευρωπαϊκά λιμάνια.
Το «Arctic Express» έχει ως στόχο τη μεταφορά εμπορευμάτων στο μεγαλύτερο λιμάνι εμπορευματοκιβωτίων του Ηνωμένου Βασιλείου, το Φέλιξστόου, και στη συνέχεια στο Ρότερνταμ, το Αμβούργο και το Γκντανσκ, στην Πολωνία.
Ο χρόνος του ταξιδιού αναμένεται να μειωθεί από 28 ημέρες σε 18 ημέρες, σε σύγκριση με τη Διώρυγα του Σουέζ. Επιπλέον, το ενδιαφέρον έχει αυξηθεί σημαντικά λόγω των προβλημάτων ασφαλείας στην Ερυθρά Θάλασσα που προκαλούνται από τις επιθέσεις των Χούθι και της στροφής προς τη μεγαλύτερη θαλάσσια διαδρομή γύρω από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας της Νότιας Αφρικής.
Η Haijie δεν είναι η μόνη κινεζική ναυτιλιακή εταιρεία που δραστηριοποιείται στην Αρκτική. Η Newnew Shipping Line, επίσης, από το 2023 λειτουργεί στην Αρκτική και προωθεί το εμπόριο με τη Ρωσία. Το καινούργιο είναι ότι η Haijie Shipping επικεντρώνεται στη μεταφορά εμπορευμάτων στη Δυτική Ευρώπη χωρίς να σταματά σε ρωσικό λιμάνι.
Για να διατηρήσει το Arctic Express σε λειτουργία όλο το χρόνο, η Haijie Shipping θα μπορούσε να παραγγείλει ρωσικά παγοθραυστικά. Αυτό θα παρείχε τουλάχιστον στη Ρωσία μέρος των δραστηριοτήτων του κινεζικού «Αρκτικού Δρόμου του Μεταξιού».
Μεταφορά ρωσικού LNG
Μία από αυτές τις διαδρομές, το λεγόμενο Βορειοανατολικό Πέρασμα κοντά στη ρωσική στεριά, αναπτύσσεται ήδη από την Κίνα και τη Ρωσία ως εμπορική και θαλάσσια διαδρομή για τη μεταφορά πρώτων υλών. «Αυτό περιλαμβάνει ιδιαίτερα τη μεταφορά φυσικού αερίου από τη χερσόνησο Γιαμάλ στη δυτική Σιβηρία στην Κίνα», λέει ο πολιτικός επιστήμονας Κλάους-Πέτερ Σάαλμπαχ του Πανεπιστημίου του Όσναμπρουκ, συγγραφέας μιας μελέτης για τη γεωστρατηγική σημασία της Αρκτικής.
Ωστόσο, το πέρασμα αυτό είναι για την ώρα ελάχιστα λειτουργικό. «Προς το παρόν, μόνο μερικές δεκάδες πλοία ταξιδεύουν εκεί ετησίως». Στην πραγματικότητα, η συνεργασία μεταξύ Κίνας και Ρωσίας στη Βόρεια Θαλάσσια Οδό ισοδυναμεί με τον έλεγχο και των δύο κρατών σχετικά με το ποια άλλα κράτη επιτρέπεται να χρησιμοποιούν την Αρκτική Οδό στο μέλλον, λέει ο Μίκαελ Πάουλ, ειδικός σε θέματα θαλάσσιας ασφάλειας στο ινστιτούτο Wissenschaft und Politik (SWP) με έδρα το Βερολίνο και συγγραφέας αρκετών μελετών σχετικά με τη γεωστρατηγική σημασία της Αρκτικής και την κινεζική παρουσία εκεί.
Η Κίνα έχει ήδη κατασκευάσει μια τεράστια πρεσβεία στην Ισλανδία, γεγονός που υποδηλώνει μια ισχυρή κινεζική παρουσία στο μέλλον.
Η αντίδραση Τραμπ
«Είναι επομένως κατανοητό ότι ο Τραμπ θα μπορούσε να αντιδράσει εξαιρετικά αλλεργικά σε αυτό. Το ίδιο έκανε και σε σχέση με τη Διώρυγα του Παναμά, της οποίας τα δύο λιμάνια στην είσοδο και την έξοδο ελέγχονταν από κινεζικές εταιρείες. Αλλά αυτά έχουν πλέον πωληθεί σε μια αμερικανική κοινοπραξία.
Ο πρόεδρος Τραμπ φλερτάρει επίσης με την ιδέα να θέσει τη Γροιλανδία υπό τον έλεγχο των ΗΠΑ – ένα έργο που ήδη επιδίωξε κατά την πρώτη του θητεία και το οποίο αντιστοιχεί επίσης στη γενική πολιτική των ΗΠΑ από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η Γροιλανδία έχει σημαντικά κοιτάσματα σπάνιων γαιών, τα οποία είναι απαραίτητα για την παραγωγή προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, όπως smartphones, ηλεκτροκινητήρες και μπαταρίες. Μέταλλα, διαμάντια, άνθρακας και ουράνιο βρίσκονται επίσης στην Αρκτική. «Όλα αυτά εντείνουν τον αγώνα για την περιοχή.Η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα θέλουν επίσης να χρησιμοποιήσουν τη Βόρεια Θαλάσσια Οδό στο μέλλον, αλλά δεν θέλουν να υποταχθούν στα ρωσικά ή κινεζικά καθεστώτα», λέει ο Πάουλ.
Ανταγωνισμός στη Βόρεια Θαλάσσια Οδό
Στο πλαίσιο των συνομιλιών Τραμπ-Πούτιν στο Άνκορατζ, κυκλοφόρησαν μάλιστα φήμες ότι ρωσικά παγοθραυστικά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη μεταφορά LNG στην Αλάσκα. Ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν μάλιστα έδειξε ενδιαφέρον για συνεργασία στην Αρκτική στον Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ.
Ταυτόχρονα, το λιώσιμο των πάγων διευκολύνει την εκμετάλλευση των τεράστιων ορυκτών πόρων της περιοχής. Ήδη από το 2008, η Γεωλογική Υπηρεσία των ΗΠΑ (USGS) εκτίμησε ότι περίπου το 30% των ανεξερεύνητων αποθεμάτων φυσικού αερίου στον κόσμο και το 13% των ανεξερεύνητων αποθεμάτων πετρελαίου βρίσκονται στην Αρκτική. Ρώσοι εμπειρογνώμονες επεσήμαναν την κοινή εξόρυξη και επεξεργασία σπάνιων γαιών ως τρόπο αντιμετώπισης της κυριαρχίας της Κίνας.
Για το Πεκίνο, πάντως, το σχέδιο να ποντάρει στην Αρκτική Θάλασσας ως μη αρκτικό κράτος, αφήνοντας πίσω τη Ρωσία και τις ΗΠΑ, φαίνεται να λειτουργεί. Η ακόμη ταχύτερη προσέγγιση στο Αμβούργο και το Ρότερνταμ είναι μια αστραπιαία κίνηση. Ακόμη και ο νότιος διάδρομος του Δρόμου του Μεταξιού, τόσο από ξηράς, όσο και μέσω θαλάσσης, υστερεί όσον αφορά τις πωλήσεις αγαθών στην Ευρώπη.
Τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 2024 οι πάγοι της Αρκτικής Θάλασσας έσπασαν από τρία βαρέα παγοθραυστικά: το Xuelong 2, το Ji Di και το Zhong Shan Da Xue Ji Di.
Τα τρία πλοία πραγματοποίησαν απρόσκοπτη διέλευση από τη Βόρεια Θάλασσα, τόσο πρακτικά, όσο και συμβολικά: η Κίνα θα είναι παρούσα στην Αρκτική και θα είναι εκεί μόνιμα. Το μήνυμα ακούστηκε: «Η Αρκτική γίνεται κινεζική», ήταν ο τίτλος του ρωσικού κρατικού πρακτορείου ειδήσεων RIA Novosti τον Οκτώβριο του 2024.
Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, η Κίνα εμπλέκεται στην Αρκτική, λέει ο Μίκαελ Πάουλ. «Το Πεκίνο αντιμετώπισε βέβαια μια αμυντική στάση από τη Δανία και τις ΗΠΑ. Και οι δύο χώρες φοβούνται την υπερβολική κινεζική επιρροή, λέει ο Πολ. «Από τότε, το Πεκίνο έχει στραφεί σε άλλες χώρες της περιοχής, ιδίως στη Ρωσία. Ωστόσο, η Ρωσία έχει αποδυναμωθεί από τον πόλεμο της Ουκρανίας – και έτσι έχει περιέλθει ολοένα και περισσότερο στον ρόλο ενός κατώτερου Κινέζου εταίρου στην Αρκτική».
Οικολογικά προβλήματα
Η Κίνα, όπως και άλλες χώρες της περιοχής, δραστηριοποιείται στην Αρκτική παρά την κλιματική αλλαγή, η οποία είναι ιδιαίτερα αισθητή εκεί. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Alfred Wegener για την Πολική και Θαλάσσια Έρευνα, η περιοχή της Αρκτικής θερμαίνεται τέσσερις φορές ταχύτερα από τον υπόλοιπο πλανήτη. Το αποτέλεσμα: Το αρκτικό παγοκάλυμμα λιώνει με συνεχώς αυξανόμενο ρυθμό. Εάν, όπως προβλέπεται σήμερα, οι πάγοι θα έχουν υποχωρήσει σε μεγάλο βαθμό κατά τους καλοκαιρινούς μήνες μεταξύ 2030 και 2040, είναι πιθανό να δημιουργηθούν εκεί τρεις νέες ναυτιλιακές διαδρομές από τον Ειρηνικό προς τον Ατλαντικό, επιτρέποντας τη συντόμευση των υφιστάμενων διαδρομών, σε ορισμένες περιπτώσεις σημαντικά.
«Η Αρκτική βρίσκεται ήδη υπό σοβαρή πίεση. Τα νερά της θερμαίνονται και οξινίζονται ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο λόγω της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής. Επομένως, η διέλευση πλοίων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων μέσω της Αρκτικής αποτελεί αιτία ανησυχίας», δήλωσε ο Σιάν Πράιορ, ανώτερος σύμβουλος της Clean Arctic Alliance, σχετικά με το σχεδιαζόμενο Arctic Express.
Παρόλο που μια συντομότερη διαδρομή θα μπορούσε να οδηγήσει σε χαμηλότερες εκπομπές CO2, η Αρκτική παραμένει σε μεγάλο βαθμό ανεκμετάλλευτη για τη διαμετακομιστική ναυτιλία λόγω των κινδύνων που θέτει ο θαλάσσιος πάγος. Οι μεγάλες διαρροές μαζούτ, οι αρνητικές επιπτώσεις στην άγρια ζωή και ο αυξανόμενος υποθαλάσσιος θόρυβος θα μπορούσαν να διαταράξουν το οικοσύστημα.
«Πριν από την ανάπτυξη μιας νέας ναυτιλιακής διαδρομής μέσω της Αρκτικής, θα πρέπει να διενεργηθεί εκτίμηση επιπτώσεων και να ληφθεί υπόψη στρατηγικά, ώστε να διασφαλιστεί το υψηλότερο επίπεδο περιβαλλοντικής προστασίας», προειδοποίησε ο Σιάν Πράιορ.
Στρατιωτικό ενδιαφέρον
Η Αρκτική παρουσιάζει επίσης σημαντικό στρατιωτικό ενδιαφέρον. Δεδομένου ότι αντιπροσωπεύει τη συντομότερη διαδρομή μεταξύ Ρωσίας και Βόρειας Αμερικής, οι πύραυλοι θα πετούσαν πάνω από αυτήν την περιοχή σε περίπτωση πολέμου.
Στην αεροπορική βάση Τούλα, η οποία μετονομάστηκε σε διαστημική βάση Πίτουφικ πριν από σχεδόν δύο χρόνια, οι ΗΠΑ λειτουργούν ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για πιθανές πυραυλικές επιθέσεις από τη Ρωσία ή άλλες περιοχές. Λειτουργεί επίσης ως σταθμός ανεφοδιασμού για αεροσκάφη των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ.
Από το 2021, πολεμικά πλοία που έχουν αποσταλεί από το Πεκίνο, έχουν βρεθεί επανειλημμένα εκεί. Το 2022, οι ΗΠΑ κατέγραψαν έναν στόλο ρωσικών και κινεζικών πλοίων μόλις 160 χιλιόμετρα από το νησί Κίσκα της Αλάσκας – μεταξύ των οποίων ένα αντιτορπιλικό Nanchang με κατευθυνόμενους πυραύλους οπλισμένο με έως και 112 πυραύλους κρουζ.
