Η κυβέρνηση είναι ο μεγαλύτερος τσιφλικάς της Κύπρου αν ληφθεί υπόψιν πως διαθέτει 101.455 κρατικά ακίνητα από τα οποία στις 17/3/2021 νοίκιαζε 2.191 που αντιστοιχούν μόλις 2,2%, όπως αναφέρεται σε ανάλυση της Επιτρόπου Εσωτερικού Ελέγχου, Άννας Ζαβού Χριστοφόρου, η οποία κατέθεσε τα σχετικά στοιχεία ενώπιον της κοινοβουλευτικής επιτροπής Ελέγχου.
Με βάση τα στοιχεία που κατατέθηκαν, από τις 101.455 ακίνητα, τα 27.659 βρίσκονταν στη Λευκωσία, τα 3.007 στην Κερύνεια, τα 22.033 στην Αμμόχωστο, τα 17.904 στη Λάρνακα, τα 16.949 στη Λεμεσό, τα 10.512 στην Πάφο ενώ για άλλα 3.391 δεν προσδιορίζεται. Με βάση τα ίδια στοιχεία, ποσοστό 30% των ακινήτων βρίσκονται στη Λευκωσία, 27% στην Αμμόχωστο, 18% στη Λάρνακα, 17% στην Λεμεσό και 8% στην Πάφο.
Ποσοστό 44,2% των μισθώσεων αφορά γεωργικούς σκοπούς, 18,3% βιομηχανικούς, 2,2% τουριστικούς, 10,4% κτηνοτροφικούς, 2,4% οικιστικούς, 4,5% αθλητικούς, 10,1% κοινοτικούς, 4,3% κοινωφελείς, 3% ανέσεως και 0,5 αφορούν άλλες χρήσεις.
Ποσοστό 58% των συμβάσεων στο μητρώο του Κτηματολογίου, δηλαδή 1.749 σε σύνολο 3.017, αφορά συμφωνίες που συνήφθησαν με πρόσωπα. Ακολουθούν οι συμβάσεις που έχουν συναφθεί με δήμους και κοινότητες σε ποσοστό 13%, δηλαδή 401, ενώ υπάρχουν συμβάσεις και με άλλους φορείς.
Γενικά, κρατικά ακίνητα αξιοποιούν 22 οργανισμοί περιλαμβανομένης της ΑΗΚ, αρδευτικών επιτροπών, της ΑΤΗΚ, δήμων/ κοινοτήτων, εκκλησιών, χωρητικών αρχών, εταιρειών, του ΚΟΑ, του ΡΙΚ, σωματείων συντεχνιών, σχολικών εφορειών και άλλων.
Αξίζει να σημειωθεί, πως το έτος 1800 είχε υπογραφεί μόνο μία σύμβαση ενώ ακολούθησαν χρονιές χωρίς να υπογραφεί ουδεμία σύμβαση και μέχρι το 2021 είχαν ανέλθει στις 3.017. Κάποιες συμβάσεις έχουν ένδειξη «ανοικτός/σε εξέλιξη και ξεκινούν από το 1957, ενώ το 1969 σημειώνεται άλμα και εν εξελίξει (προφανώς σε ισχύ μέχρι σήμερα) ανεβαίνουν στις 32 και το 1977 αυξάνονται στις 127.
Βάσει ανάλυσης των σχετικών στοιχείων που εντοπίστηκαν στις οικονομικές καταστάσεις του κράτους, την περίοδο 2015 – 2020 και στον κρατικό προϋπολογισμό του 2021 αναφορικά με τα προϋπολογισμένα, τα πραγματικά εισπρακτέα και τα καθυστερημένα εισπρακτέα ποσά για ενοίκια, προκύπτει ότι:
>> Ο μέσος όρος των προϋπολογισμένων ποσών για έσοδα από ενοίκια (2015 – 2021) κυμάνθηκε στα €2 εκατ. ετησίως.
>> Ο μέσος όρος των πραγματικών εισπράξεων (την περίοδο 2015-2020) κυμάνθηκε στα €2,4 εκατ. ετησίως.
>> Τα έσοδα του Τμήματος Κτηματολογίου από ενοίκια αποτελούν πολύ μικρό ποσοστό των συνολικών εσόδων του Τμήματος, αφού κυμαίνονται περίπου στο 2,6%.
Οι περίοδοι των συμβάσεων μεταξύ κράτους και ιδιωτών, εταιρειών, οργανισμών κ.λ.π., κυμαίνονται από περίπου έναν χρόνο μέχρι και 99 χρόνια. Οι περισσότερες συμβάσεις κυμαίνονται μεταξύ 1-33 χρόνια ενώ ποσοστό 29% των συμβάσεων αφορούν περιόδους 33 ετών και άνω. Όπως αναφέρεται στην ανάλυση της Εφόρου Εσωτερικού Ελέγχου, συνολικά 133 εταιρείες με συμβόλαια ισχύος άνω των 33 ετών οφείλουν στο κράτος €843.433
Αριθμός 888 υποθέσεων από τις 3.017 (29%) που περιλαμβάνονται στο Μητρώο Μισθώσεων ημερομηνίας 11/5/2020 αφορούν σε συμβόλαια με περίοδο 33 έτη και άνω. Επιπρόσθετα, 45% των συμβολαίων με περίοδο 33 έτη και άνω, παρέχουν τη δυνατότητα για ανανέωση και παράταση των συμβολαίων.
Σε 611 συμβάσεις από το σύνολο των 3.017 (20,3%) που εντοπίστηκαν στο Μητρώο Μισθώσεων ημερομηνίας 11/5/2020, το ενοίκιο καθορίστηκε ως «ονομαστικό», δηλαδή αφορά πενταροδεκάρες.
Βάσει ανάλυσης των σχετικών στοιχείων, η Έφορος διαπιστώνει βελτίωση στον χρόνο χειρισμού των υποθέσεων από το Τμήμα Κτηματολογίου, δηλαδή από την ημερομηνία ανοίγματος των φακέλων των υποθέσεων μέχρι και την υπογραφή των συμβάσεων.
Ενώπιον της κοινοβουλευτικής επιτροπής Ελέγχου η Έφορος Εσωτερικού Ελέγχου υπέδειξε, πως τα καθυστερημένα έσοδα από ενοίκια αυξήθηκαν κατά 52,7% μεταξύ 2015-2019 και συγκεκριμένα από €3.118.288 έφτασαν στα €4.762.694. Είπε, επίσης, πως 49% των καθυστερημένων εσόδων σχετίζεται με το 2% των χρεωστών οι οποίοι οφείλουν πέραν των €100.000 έκαστος.
Περαιτέρω, ανέφερε πως από συμβάσεις διάρκειας πέραν των 33 ετών οφείλεται συνολικά €1,3 εκατ. Εξήγησε εξάλλου, πως καθυστερημένα έσοδα από 56% των χρεωστών σχετίζονται με ποσά κάτω των €500. Σημείωσε δε, πως οι μισές συμβάσεις έχουν ενοίκιο κάτω των €100 και όπως εξηγήθηκε αφορούν κυρίως γεωργικούς κλήρους.
Για αποτελεσματικότερη διαχείριση της κρατικής γης, η Έφορος εισηγείται και τα εξής:
>> Μη ανανέωση συμβολαίων όπου παρατηρούνται καθυστερήσεις στις πληρωμές.
>> Είσπραξη και παρακολούθηση μισθωμάτων (αποστολή υπενθυμίσεων για καταβολή των ενοικίων).
>> Διαγραφή των πολύ μικρών ποσών που εκκρεμούν και τα οποία δεν πρόκειται να εισπραχθούν ποτέ.
>> Ανάκτηση επισφαλών χρεών ή τη διαγραφή τους, εάν κρίνεται ότι δεν θα εισπραχθούν ποτέ.
>> Αξιολόγηση των δεδομένων της κάθε υπόθεσης με καθυστερημένα έσοδα στο πλαίσιο της δημιουργίας κατάλληλων προβλέψεων για επισφαλείς χρεώστες και μετάβαση του δημοσίου στη λογιστική βάση των δεδουλευμένων εσόδων και εξόδων.
>> Θεσμοθέτηση του τρόπου καθορισμού των ενοικίων σε ονομαστική ή αγοραία αξία.
>> Αναθεώρηση των ενοικίων με βάση της ισχύουσες τιμές και τα οικονομικά δεδομένα του τόπου.
>> Ενίσχυση των δράσεων που λαμβάνονται για την πρόσκληση ενδιαφέροντος επιχειρήσεων/ ατόμων για τη μίσθωση και εκμετάλλευση της κρατικής γης μέσω διαφανών διαδικασιών.
>> Κατάλληλη αξιολόγηση των μισθωτών (πριν τη σύναψη συμβάσεων) ώστε να διασφαλίζεται ότι θα συνάπτονται συμβόλαια με μισθωτές των οποίων η πιστωτική ικανότητα έχει επαληθευθεί/ εξεταστεί.
>> Αξιοποίηση του συστήματος πληροφορικής για σκοπούς διαχείρισης/ παρακολούθησης και ελέγχου των μισθώσεων κρατικής γης.
Εξέταση αιτήσεων από τα 7 χρόνια στους 11 μήνες
Παρ’ όλο που o μέσος χρόνος από την ημερομηνία ανοίγματος των φακέλων υποθέσεων μέχρι και την υπογραφή των συμβάσεων μισθώσεων υπολογίστηκε παγκύπρια (σε σχέση με την περίοδο από το 1957 μέχρι το 2020) σε 7,1 έτη, η Έφορος κρίνει ότι το αποτέλεσμα αυτό δεν είναι απόλυτα ενδεικτικό λαμβάνοντας υπόψη ότι παρουσιάζεται σημαντική βελτίωση στους μέσους όρους της δεκαετίας του ’80 σε σύγκριση με τα πρόσφατα έτη (2017 – 2018) όπου το μέσο διάστημα για την υπογραφή συμβάσεων είναι περίπου 11 μήνες.
Η κ. Ζαβού διαπιστώνει, επίσης, εμφανή μείωση στην υπογραφή συμβάσεων για μισθώσεις κρατικής γης τα τελευταία έτη, λαμβανομένου υπόψιν πως 99% των υποθέσεων μισθώσεων στο μητρώο που διαβιβάστηκαν στην Έφορο στις 11/5/2020 αφορούσαν υποθέσεις των οποίων οι φάκελοι άνοιξαν μέχρι και το έτος 2015.
Η Έφορος εισηγείται ότι το Τμήμα Κτηματολογίου πρέπει να διασφαλίζει ότι τα ενοικιαζόμενα τεμάχια χρησιμοποιούνται από τους μισθωτές για τον σκοπό μίσθωσης, ώστε να αποφεύγεται και ο κίνδυνος να προχωρούν σε υπενοικιάσεις των ακινήτων αποκομίζοντας κέρδος ή τα τεμάχια να χρησιμοποιούνται για άλλους σκοπούς.
Σύμφωνα με στοιχεία που κατατέθηκαν στη Βουλή, οι οφειλές ενοικίων ανέρχονται σε €8,5 εκατ. εκ των οποίων τα €5,4 εκατ. οφείλουν 10 μισθωτές. Σε ορισμένες περιπτώσεις η καθυστέρηση είσπραξης ξεπερνούσε τα 10 χρόνια. Με βάση τα ίδια στοιχεία, ποσοστό 49% των συνολικών καθυστερημένων εσόδων αντιστοιχεί σε 2% των χρεωστών με χρωστούμενα πέραν των €100.000.
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
Κάποιοι βολεύονται
Τα ζητήματα θα ήταν πιο απλά αν οι εκάστοτε κυβερνώντες αγαπούσαν τον τόπο και αν σέβονταν τους φορολογούμενους που τους πληρώνουν. Απλώς, δεν νοείται να διαχειρίζεσαι τουρκοκυπριακές περιουσίες αξίας €6-€10 δισ. (δεν μας λένε πόσο ακριβώς αξίζουν) και κάθε χρόνο οι πολίτες να τσοντάρουν στον προϋπολογισμό περίπου €8 εκατ. για συντήρησή τους. Δεν νοείται το κράτος να διαθέτει πέραν των 100.000 ακινήτων (ελληνοκυπριακή γη) και να μην την διαθέτει με προσφορές ώστε να εισπράττει χρήματα τα οποία να διαθέτει για κοινωνικούς σκοπούς. Το σύστημα λειτουργεί πίσω από κλειστές πόρτες και φτάσαμε στο σημείο τα οφειλόμενα να φτάσουν στα €8,5 εκατ. Και βεβαίως, κάποια από αυτά, τελικά θα γραφούν στο «χάσε δεφτέρι». Όμως, κάποιοι βολεύονται και αυτοί ίσως βολεύουν άλλους. Ίσως γι’ αυτό δεν βρίσκουμε άκρη.
Ν.Α.
