Μαριανίνα Πάτσα: Ο μαλβινισμός ζει (μνήμη 7ης Ιουνίου)

Η μικρότερη κόρη της (σπουδαίας) Μαλβίνας Κάραλη, Μαριανίνα Πάτσα, αποφασίζει να μιλήσει για τη μητέρα της στα «Φιλελεύθερα», σε μία σπάνια συνέντευξή της, για τη σημερινή μέρα συμπλήρωσης 18 χρόνων από το θάνατό της.
 

Μιλάμε για λίγο – για δεκαπέντε λεπτά. Στο ενδιάμεσο ενός κειμένου που ετοίμαζε την προηγούμενη βδομάδα για το διαδικτυακό DOCTV.GR – θυμάται, επαναφέρει, σε μία σπάνιά της στιγμή που θα εξωτερικεύσει κάτι (πολύτιμο) απ’ τη μητέρα της. Με μερικές τηλεφωνικές ανάσες ανάμεσά μας, λίγο καφέ, πολλά αποσιωπητικά, εικόνες έγχρωμες και «ολοζώντανες». Και εκείνην παντού… 

 

– Πώς την φώναζες; «Μαλβίνα» ή «μαμά»; Μαλβίνα, μαμά, Μάλβιν… Η προσφώνηση δεν είχε ποτέ καμία σημασία. Εκείνη πάντως με έλεγε «μικρή ροζ» αλλά και «σκυλί του πολέμου», ανάλογα με την περίσταση. 

 

– Πόση διαφορά ηλικίας είχατε; Είχαμε μικρή διαφορά, μα δεν νομίζω πως υπήρξαν ποτέ «ηλικίες» στο σπίτι. Μας θυμάμαι συχνά να παίρνουμε ταξί, τρία κορίτσια μαζί: η Μαλβίνα, η αδελφή μου η Μελίτα κι εγώ. «Πού πάνε οι όμορφες αδελφούλες;» έλεγε ο οδηγός. «Κόρες μου είναι!» απαντούσε εκείνη και διασκεδάζαμε παρατηρώντας τον άνθρωπο να μένει με ανοιχτό το στόμα και να του πέφτει το σαγόνι στο πάτωμα. Άλλες φορές πηγαίναμε μαζί σε συναυλίες. Και κάποιες άλλες, η κάθε μία έκανε τα δικά της. Ποτέ, όμως, δεν μας απέκλεισε από τις ενήλικες συζητήσεις της. Δεν υπήρχαν θέματα-ταμπού. 

 

– Η πρώτη ανάμνηση, που έχεις από τα παιδικά σου χρόνια μαζί της, ποια είναι; Δεν έχω ιδέα ποια είναι η πρώτη μου ανάμνηση από εκείνη. Τη θυμάμαι, όμως, να με αρπάζει και να με φιλά. Να με ντύνει με βικτωριανά ταφταδένια φορέματα. Να φτιάχνουμε μαζί μπισκότα βουτύρου και ιστορίες τρόμου με φανταστικά πλάσματα που ερωτεύονται ανάξιους θνητούς. Στην ενήλικη ζωή, αφήσαμε τα φανταστικά πλάσματα και φτιάχναμε συχνά ιστορίες εγκλήματος: για παράδειγμα, πώς να σκοτώσετε κάποιον, να τον εξαφανίσετε και να μην σας ανακαλύψουν ποτέ. Συνήθως, όλα αυτά, εν μέσω κάποιας αλχημείας στην κουζίνα.  

 

– Κοιτώντας πια από απόσταση τον χρόνο, ήταν αντισυμβατικός νομίζεις ο τρόπος που σε μεγάλωσε; Η Μαλβίνα ήταν διαφορετική και ταυτόχρονα μαμά σαν όλες τις άλλες. Δεν θα καταλάβω ποτέ τι σημαίνει «συμβατικός» και «αντισυμβατικός» τρόπος να ζεις και να μεγαλώνεις τα παιδιά σου. Αυτό που είναι τέλειο για την αράχνη, είναι χάος για τη μύγα.  

 

– Πότε σε άφησε να καταλάβεις πως ήσουν πραγματικά πολύ σημαντική για εκείνην; Τα παιδιά της, το γνωρίζαμε αυτό από πάντα. Είχαμε συνενοχή απέναντι στην υπόλοιπη ανθρωπότητα. 

 

– Έγραφε, πάντως, συχνά για την «ελευθερία» και τον «έρωτα» στα κείμενά της. Τι σου έλεγε γι’ αυτά τα θεμελιώδη ζητήματα της ύπαρξής της; Ό,τι μου «είπε», το έκανε με τη στάση ζωής της. Δεν υπάρχουν «συμβουλές». Άλλωστε, είναι γνωστό πως τα παιδιά δεν ακούν, όμως βλέπουν και μιμούνται εξαίσια. Η τέχνη, λοιπόν, είναι να ζεις.

 

– Σου έλεγε μυστικά της; Υπάρχουν όλα στα κείμενά της. Αρκεί να ξέρει κανείς να τα διαβάσει. Οι κοντινοί της πάντα θα έχουμε μεγαλύτερη εικόνα από τον «εξωτερικό» αναγνώστη.  

 

– Ήταν τόσο δυναμική και ταυτόχρονα τόσο ευαίσθητη όσο υποψιαζόμαστε;  Ένας άνθρωπος με τόση οξύνοια, δεν μπορεί παρά να διαθέτει και δύναμη και ευαισθησία. 

 

– Έκλαψε ποτέ μπροστά σου; Ποιος δεν κλαίει; Και το δάκρυ-κορόμηλο κάθε φορά που έβλεπε ταινίες του Μπέργκμαν.  

 

– Πού της έμοιασες, Μαριανίνα; Τι να πω… Μοιραζόμαστε DNA. Τη βρίσκω διαρκώς μπροστά μου. Σε μια σκέψη που θα κάνω, μια φράση που θα πω ή θα γράψω, ένα βλέμμα, μια αδιόρατη κίνηση των χεριών, τον τόνο της φωνής… Στα στοιχεία χαρακτήρα νομίζω πως της μοιάζω κυρίως στη συνενοχή που έχω με τους δικούς μου ανθρώπους. Αυτό το «θα ψευδομαρτυρήσω για σένα, θα γίνω υπασπιστής σου στον πετροπόλεμο». Και στην επιμονή/ εμμονή μου να ζω με πάθος.  

 

– Τώρα, έτσι, καθώς μιλάμε, πώς την έχεις στο μυαλό σου; Τη σκέφτομαι συχνά να γελάει μέχρι δακρύων. Ή να γράφει, πάνω στο κρεβάτι, καθισμένη ανάμεσα σε χιλιάδες βιβλία, με τα παντζούρια κατεβασμένα. 

 

– Ξέρεις, θυμάμαι συχνά ένα ωραίο τσιτάτο της: «υπάρχει κάτι πιο επιδέξιο και ειλικρινές απ’ το να είσαι ο εαυτός σου: το να είσαι ο ρόλος σου». Ποιο είναι το δικό σου αγαπημένο από όλα όσα έχει πει και γράψει;  «Βεβαίως και αντιφάσκω. Γιατί αυτό μου επιβάλλει ο μεταβαλλόμενος εαυτός μου» / «Ερωτική τραγωδία: να χάσεις ταυτόχρονα και την ηθική σου και την ακολασία σου» / «Κτηνωδία: ηλίθιος πουριτανικός χαρακτηρισμός της ερωτικής συμπεριφοράς, που δείχνει διπλή άγνοια. Άγνοια της θαυμάσιας ερωτικής ζωής των ζώων, από τη μία και άγνοια της υπέροχης ευγένειας του ανθρώπινου σώματος, όταν αυτό σπαταλιέται σε ακρότητες, από την άλλη». Ο «Μαλβινισμός» ζει. Είναι ωραίο που οι άνθρωποι τη θυμούνται, είτε μέσα από τις ατάκες της, είτε μέσα από βίντεο που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο, είτε μέσα από τα γραπτά της. Μιας κι έγινε γνωστή στο ευρύ κοινό, κυρίως μέσα από την τηλεόραση, ίσως θα περίμενε κανείς πως η μνήμη δεν θα ήταν τόσο έντονη. Όμως είναι. Αυτός είναι και ο λόγος που επανακυκλοφορούμε τα βιβλία της. Για την ώρα επανακυκλοφορούν το «Έρωτας και άλλες Πολεμικές Τέχνες» (σ.σ «εκδόσεις Κάκτος») και το «Σαββατογεννημένη» (σ.σ «εκδόσεις LifO βιβλία» του Στάθη Τσαγκαρουσιάνου). Σταδιακά, θα κυκλοφορήσουν και τα υπόλοιπα. 

 

– Τι νομίζεις, τελικά; Είναι τύχη, ευθύνη ή «κανονικότητα» το να είσαι «η κόρη της Μαλβίνας Κάραλη»; Δεν πιστεύω στον όρο «κανονικότητα». Μόνο στη ζωή που οραματιζόμαστε και τη χτίζουμε με άξονα την αυτοπραγμάτωση. Ο άνθρωπος που ζει μια ζωή επιβεβλημένη, ζει με απωθημένα τα οποία ποτέ δεν επηρεάζουν μόνο τον εαυτό του. Εκεί βρίσκεται και η ευθύνη μας. Να βοηθήσουμε πρώτα τον εαυτό μας κι έπειτα και άλλους να βρουν τον δρόμο προς την αυτοπραγμάτωση. Υπό αυτό το πρίσμα, με θεωρώ πολύ τυχερή. Γεννήθηκα στη σωστή οικογένεια. 

 

xatzigeorgiou@yahoo.com