Αριάννα Οικονόμου: Οι «Καρφίτσες» του Σάββα ως παρτιτούρες για χορό

 

– Μετά τη χορογραφική σας πρόταση με έμπνευση το έργο του Αδαμάντιου Διαμαντή, στη νέα σας δουλειά εμπνευστήκατε από τον Χριστόφορο Σάββα. Πώς ξεκίνησε αυτή η ιδέα για ένα διάλογο με Κύπριους εικαστικούς; Η δημιουργία νέας χορογραφικής δουλειάς με ερεθίσματα και έμπνευση έργα άλλων καλλιτεχνών -όχι μόνο του τόπου μας αλλά και διεθνών- είναι για μένα, ως Κύπρια, απότιση φόρου τιμής στο όνομά τους και έναυσμα για ενδοσκόπηση στη δική μου χορογραφική εξερεύνηση: Αναγιγνώσκοντας και μεταφράζοντας τη γραφή τους σε μια άλλη τέχνη -εδώ του χορού- εμβαθύνω σε δικές μου θεματικές και έρευνα. Οι θεματικές που, πιστεύω, συνδέουν το έργο μου με του Διαμαντή είναι το ενδιαφέρον του για τη Μνήμη και τον Τόπο, την Απώλεια. Στην περίπτωση του Χριστόφορου Σάββα, στο έργο του «Ανάγλυφα με Καρφίτσες» ο καλλιτέχνης αφοσιώνεται στην απόλυτη αφαίρεση. 

– Ποια είναι η πρόκληση στο έργο του Διαμαντή και του Σάββα; Η πρόκληση είναι μεγάλη. Στην περίπτωση του έργου «Sketching a Dance / Ο κόσμος της Κύπρου με Γυναίκες», δημιούργησα μια χορογραφία με περφόρμερ 4 χορεύτριες και με 10 χορωδούς από την ομάδα Amalgamation / Βασιλική Αναστασίου, με φωνές acapella: Το «Sketching a Dance / Ο Κόσμος της Κύπρου με Γυναίκες» είναι εμπνευσμένο από το «Ο κόσμος της Κύπρου με Γυναίκες» του Διαμαντή, προσχέδιο του 1977 για ένα έργο που σκόπευε να κάνει, αντίστοιχο του «Ο Κόσμος της Κύπρου» που ήταν κατεξοχήν με άντρες, αλλά ποτέ δεν ολοκλήρωσε. Πρόθεσή μου δεν ήταν να χορογραφήσω Διαμαντή, αλλά αυτό το προσχέδιο μού θυμίζει παρτιτούρα χορογραφίας είτε μουσικής, όπου μια πληθώρα αριθμημένων προσχεδίων από γυναικείες φιγούρες που εκτελούν δουλειές στα χωράφια είτε στο σπίτι, είναι συν-κολλημένα σε ένα επίμηκες χαρτί. Ήταν μαγική η συνειρμική ανάγνωση, μια ελεύθερη μετάφραση σαν να διάβαζα ιερογλυφική γραφή. Αυτή η «παρτιτούρα» μού πρόσφερε την ευκαιρία να δουλέψω με τη Φαντασία και τη Μνήμη και να συνδεθώ με θεματικές που αφορούν το χορογραφικό μου έργο – εδώ συγκεκριμένα με τη θεματική Τόπος και Απώλεια.

Στο έργο «Ανάγλυφα με Καρφίτσες» του Σάββα με ενδιαφέρει η κίνηση, ο μινιμαλισμός και η αφαίρεση. Η τάση για αφαίρεση -για να εξετάσουμε σε βάθος την πνευματικότητα- είναι μια διαδικασία που τραβά την προσοχή της ανθρωπότητας από την αρχή της ύπαρξής της. Η σειρά «Ανάγλυφα με Καρφίτσες 1967-78» αποτελείται από 14 έργα τα οποία εκτέθηκαν στο Ινστιτούτο Γκαίτε και στην 34η Μπιενάλε της Βενετίας το 1968, λίγους μήνες πριν από τον θάνατο του καλλιτέχνη. Σημαδεύουν μια νέα περίοδο στη διαρκή έρευνα του Χριστόφορου Σάββα για νέες τεχνικές, φόρμες και χρώμα. Εδώ ο καλλιτέχνης καταπιάνεται με τη Φόρμα και το Χρώμα, προσθέτοντας την Κίνηση.
Όπως γράφω στο πρόγραμμα, «τα σχήματα είναι ρευστά / δίνουν μορφή σε κάποιον χορό / νομίζουμε πως είδαμε το τετράγωνο, τον κύκλο, το τρίγωνο / αναδύονται, κυματίζουν συμπλέκονται και αργά μεταβάλλονται / μεταφέρουμε το βάρος από καρφίτσα σε καρφίτσα / ακολουθούμε τον μεταξύ χώρο / κινούμαστε στον μεταξύ χώρο / οι καρφίτσες μοιάζουν με παρτιτούρες / τα μάτια καρφώνονται στις λεπτομέρειες / την ακρίβεια / ύλη άυλη ο χώρος μας / χορεύουμε σε χειροπιαστούς ήχους».
Οι χορευτές – περφόρμερ μέσα από δομές αυτοσχεδιασμού και τη σχέση του σώματος με το περιβάλλον, παίζουν με τις κατευθύνσεις στον χώρο, τη γεωμετρία, τη σχέση του κέντρου του σώματος με την περιφέρεια, σε ένα παιχνίδι με τη δύναμη της βαρύτητας, την άνωση και την πτώση. 

– Γιατί ξεχωρίσατε αυτά τα τρία από τα 14 έργα του Σάββα με καρφίτσες; Διάλεξα αυτά που ήταν για μένα τα πιο μυστήρια και είναι τα πιο ρευστά σε σχέση με όσα ανέφερα πιο πάνω – αν και όλα είναι. Διάλεξα τρία έργα: «Κύκλοι και Τετράγωνα», «Σφαίρα» και «Αναδυόμενη μορφή». Μεγάλο ρόλο έπαιξε και η μουσική την οποία έγραψε ο Αντώνης Αντωνίου, συνθέτης ηλεκτρονικής μουσικής και γνωστός σε πολλούς ως Monsieur Doumani, ο οποίος δούλεψε πάνω στο έργο «Αναδυόμενη Μορφή». 

– Ποια στοιχεία αναδεικνύει η συγκεκριμένη χορογραφική σας δουλειά; Τα «Ανάγλυφα με Καρφίτσες», έργα με εκατοντάδες καρφίτσες μπηγμένες σε διάφορα βάθη, μου θύμισαν καταρχήν τα εκατοντάδες εκατομμύρια κύτταρα από τα οποία αποτελείται το σώμα. Το κύτταρο, την πρώτη ζωή που ξεκινά μέσα στο νερό. Την ανέλιξη του ανθρώπινου είδους, τη γέννησή μας μέσα από το νερό, τη μετάβαση στην ξηρά. Με ενδιέφερε η διαγραφή της πορείας των χορευτών μέσα από σχεδιαγράμματα, σχήματα ρευστά και κάποτε γραμμικά, η ενασχόλησή τους με το δικό τους κέντρο και η δική τους σχέση με τον ουρανό και τη γη. Τους δύο πόλους έλξης στην κίνηση, αλλά και η σύνθεση ενώ οι περφόρμερ εργάζονται μέσα από δομές, καθώς αφουγκράζονται το σύνολο και τον μεταξύ τους χώρο.

– Η δουλειά σας ως χορογράφου εστιάζει στη διαλογιστική κίνηση; Οι αναζητήσεις μου στον χορό ανήκουν στο πεδίο του Νέου Χορού – του μεταμοντέρνου. Με ενδιαφέρει, ως χορογράφο και ως άποψη, η έρευνα για τη μη στυλιζαρισμένη, τη διαλογιστική κίνηση. Μέσα από τον αυτοσχεδιασμό, γίνεται εξερεύνηση και μελέτη των νόμων της κίνησης σε σχέση με τη βαρύτητα, όπως και την κίνηση σε σχέση με το κέντρο του σώματος και την περιφέρεια. Με ενδιαφέρει το σώμα, οι αισθήσεις, η νόηση και το συναίσθημα μέσα από μια ολιστική προσέγγιση. 

* Λευκωσία, Κρατική Πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης ΣΠΕΛ – Παραστάσεις: 24, 25 και 26 Ιουνίου, 20:00-20:30 και 21:00-21:30. Χορογραφία Αριάννα Οικονόμου, περφόρμερ Αλεξία Νικολάου, Παναγιώτης Τοφή, Γεωργία Κωσταντίνου, μουσική Αντώνης Αντωνίου, σύμβουλος δραματουργίας Αλεξάνδρα Βάγιερσταλ, παραγωγή Παντελής Γεωργίου – Τηλ. 22479600 .

maria.panayiotou@phileleftheros.com